Tamirci (roman)

Tamirci, Bernard Malamud'un romanı. Eserde, 20. yüzyılın başında Rusya'da yaşayan Yahudi bir tamircinin kan iftirasına uğraması hikayesi üzerinden adalet ve suçluluk kavramları incelenmektedir. Beilis davası olarak bilinen, Kiev'deki bir tuğla fabrikasının müdürü olan Menaham Mendel Beilis adlı Yahudi'nin, 1911 yılında işlenen bir çocuk cinayetiyle suçlandığı ve 1913'te beraat ettiği davadan esinlenerek yazıldı.

Yazarın dördüncü romanıdır. İlk kez 1966'da yayınlandı ve büyük ilgi gördü. Yazar, bu eseriyle, aralarında Pulitzer ve Amerikan Ulusal Kitap ödüllerinin de olduğu birçok ödül kazandı. 1968 yılında eser, filme uyarlandı. John Frankenheimer'in yönettiği İngiliz yapımı filmde Yakov'u Alan Bates canlandırdı ve bu rolüyle 1969 yılında en iyi erkek oyuncu dalında Oscar'a aday gösterildi.

Konusu

Kitabın konusu, Yahudi düşmanlığının şiddetlendiği, Yahudilere karşı linç kültürü yaşandığı yıllarda Kiev'de geçer. Ana karakter, tamirci Yakov'dur. Kırsal bölgede, bir Yahudi köyünde yaşayan, hayatını ufak tefek tamir işleri yaparak kazanmaya çalışan, yoksul ve eğitimsiz olmasına rağmen kendi kendini eğitmeye çalışan, sıradan bir insandır. Romanda Yakov'un köydeki, ardından şehre taşındığındaki ve sonra hapse düştüğündeki yaşam deneyimleri anlatılır.

“ Kırılan ne varsa tamir ederim yürek dışında ”

Yakov, köydeki yaşamı sırasında geçim sıkıntısı içindedir ve eşi tarafından terk edilir. Tesadüfen, bir Spinoza kitabı okur ve etkilenir. Kitap, onun özgür olma arzusunu kamçılar. İş bulup yeni bir hayata başlamak isteğiyle, devletin Yahudiler için ayırdığı bölgedeki yoksul hayatını bırakıp Kiev'e göç eder. Kiev'deki yaşamı sırasında bir gün, yere yığılıp kalmış bir ayyaşa yardım eder ve onu donmaktan kurtarır. Bu adam, aslında tuğla fabrikası sahibi bir iş adamıdır ve Yakov'un kendisine yardımını karşılıksız bırakmaz, ona iş ve yatacak yer teklif eder. Teklifi kabul eden Yakov'un hayatı değişir, paraya ve mevkiye kavuşur. Ancak adam bir Yahudi düşmanıdır. Yakov'un, şehrin Yahudiler'e yasak olan bölgesinde, Yahudi kimliğini gizleyerek çalışması gerekmektedir.

Yakov'a iş veren zengin Hristiyan iş adamının kızı Yakov’a aşık olur ama Yakov kızı istemez ve onun birlikte olma teklifini reddeder. Kız onu kendisine tecavüz etmeke suçlar. Sonra vicdanı el vermez ve yalan söylediğini itiraf eder. Ancak yine de Yakov serbest kalamaz çünkü bu sefer de bir çocuk cinayeti ile suçlanır. On iki yaşındaki Hristiyan bir Rus çocuğu, cinayete kurban gitmiştir ve Yakov'a kan iftirası atılır. İftiraya göre Yakov, bir tür Yahudi ayininin gereği olarak çocuğu öldürüp kanını akıtmış ve bu kanla ekmek yapıp yemiştir. Yakov, masum olduğu halde, mahkemeye bile çıkarılmadan hapse atılır. Üç yıl boyunca iddianameyi bekler. Biblikov adlı bir savcı haricindeki tüm savcılar, Yakov'un katil olduğuna inanmaktadır. Biblikov, bir Spinoza okurudur ve Yakov ile aralarında bu yolla bir bağ kurulur. Yargıç Biblikov, Yakov’u tutuklanmaktan kurtarmak için uğraşır ama başaramaz.

“ Eğer senin hayatının bir değeri yoksa benimkinin de yok. Kanun seni korumazsa günün birinde beni de korumayacaktır. ”

Yakov mahkemeye çıkamadan, suçsuzluğunu kanıtlayamadan ölmekten korkar. İtiraf ederse affedilip hapisten çıkarılacağı kendisine defalarca söylense de işlemediği bir suçu itiraf etmeyi reddeder. Suçu kabul etmesi için hapiste işkence yapılır ama o direnir ve asla itiraf etmez. Siyasi konjektör değiştiğinde, Yahudi halkı, Yakov için iktidara baskı yapmaya başlar. Yakov o kadar popüler olur ki, hapisten çıkıp Yahudi toplumun başına geçeceği iddia edilir. Oysa onun tek istediği özgür olmaktır.

Baskılar karşısında iktidar, yüksek bir bürokratı Yakov’un ayağına kadar gönderir ve bürokrat Yakov’a affedildiğini, serbest olduğunu söyler. Yakov ise ancak suçluların bağışlanabileceğini, ama kendisinin suçlu olmadığını söyleyerek yargılanmadan serbest bırakılmayı reddeder.

Kitapta Yakov'un küçük bir hapishane hücresinde sürdürdüğü yaşamının zorlukları tüm detaylarıyla anlatılır. Yakov, hapis yaşamının güçlüklerine, tüm işkencelere ve aşağılamalara Spinoza felsefesine başvurarak direnir.

Türkçe çevirisi

Kitabın Türkçe'ye çevirisi ilk kez1971 yılında, Nihal Yeğinobalı ve Azize Bergin tarafından yapılmış ve çeviri, Altın Kitaplar tarafından, Kiev’deki Adam adıyla yayımlanmıştır. 2013 yılında kitap, Başak Yenici tarafından yeniden Türkçeleştirilmiş ve Kafka Kitap tarafından basılmıştır.