Tcsh - Vikipedi

TENEX C Shell
Örnek bir tcsh oturumu
Geliştirici	Ken Greer, Paul Placeway, Christos Zoulas, et al.

Güncel sürüm	6.24.16^[1] 9 Temmuz 2025

Kod deposu	github.com/tcsh-org/tcsh
Programlama dili	C
Tür	Unix shell
Lisans	2002: BSD-3-Clause^[2]^[3] 1991: BSD-4-Clause^[4]
Resmî sitesi	tcsh.org

tcsh (/ˌtiːˈsiːʃɛl/ “tee-see-shell”, /ˈtiːʃɛl/ “tee-shell” veya “tee see ess aitch”, tcsh ) C kabuğuna (csh) temelli ve geriye dönük uyumlu bir Unix kabuğudur.

Kabuk (Shell)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temelde programlanabilir komut satırı tamamlama, komut satırı düzenleme ve diğer birkaç özelliğe sahip C kabuğudur. Diğer yaygın kabuklardan farklı olarak, işlevler bir tcsh betiğinde tanımlanamaz ve kullanıcının bunun yerine (csh'de olduğu gibi) takma ad kullanması gerekir. FreeBSD gibi BSD tabanlı sistemler için yerel kök kabuğudur.

tcsh, "t" nin kaynağı olan TENEX işletim sisteminden ödünç alınan dosya adı ve komut tamamlama ve komut satırı düzenleme kavramlarını ekledi.^[5] Yalnızca işlevsellik eklediğinden ve orada olanı değiştirmediğinden, tcsh orijinal C kabuğuyla geriye dönük uyumlu^[6] kaldı. Bill Joy'un yarattığı orijinal csh kaynak ağacından bir yan dal olarak başlasa da, tcsh artık devam eden geliştirme için ana daldır.

tcsh çok kararlı, ancak çoğunlukla küçük hata düzeltmelerinden oluşan yeni sürümler kabaca yılda bir kez çıkmaya devam ediyor.^[7]

macOS ve Red Hat Linux gibi birçok sistemde csh aslında tcsh. Genellikle iki dosyadan biri diğerine ya bir sabit bağlantı ya da sembolik bir bağlantıdır, bu nedenle her iki ad da C kabuğunun aynı geliştirilmiş sürümüne atıfta bulunur (ancak hangi adın kullanıldığına bağlı olarak davranış değişebilir).

Debian ve bazı türevlerde (Ubuntu dahil), iki farklı paket vardır: csh ve tcsh . İlki, csh ^[8]^[9] 'nin orijinal BSD sürümünü temel alır ve ikincisi, geliştirilmiş tcsh'dir.^[10]^[11]

Geçmiş

[değiştir | kaynağı değiştir]

tcsh "t", komut tamamlama özelliğiyle tcsh'nin yazarı Carnegie Mellon Üniversitesi'nden Ken Greer'e ilham veren bir işletim sistemi olan TENEX'teki "T" harfinden gelir.^[12] Greer, Eylül 1975'te Tenex tarzı dosya adı tamamlamayı uygulamak için kodu üzerinde çalışmaya başladı ve sonunda Aralık 1981'de C kabuğuyla birleştirdi.^[5] Fairchild AI Labs'tan Mike Ellis, Eylül 1983'te komut tamamlamayı ekledi.^[5] 3 Ekim 1983'te Greer, net.sources haber grubuna kaynak gönderdi.^[5]

Önemli özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Komut geçmişi
- Yerleşik history komutu, daha önce girilen komutları görüntüler.
- Kullanımı↑ /↓ kullanıcının düzenlemek/yürütmek için geçmişten bir komut seçmesine izin vermek için komut satırında
- Komut geçmişini kullanarak önceki komutları çağırma
  - !! önceki komutu yürütür
  - !n daha önce yürütülen nth komutunu yürütür
  - !-n n komut önce yürütülen komutu yürütür
  - ! string string ile başlayan en son çalıştırılan komutu yürütür
  - !? string string içeren en son çalıştırılan komutu yürütür
- Yeni komutlarda geçmişi kullanma
  - !* - önceki komuttaki tüm bağımsız değişkenleri ifade eder
  - !$ - önceki komutun son bağımsız değişkenini ifade eder
  - !^ - önceki komutun ilk bağımsız değişkenini ifade eder
  - !:n - önceki komuttaki n'inci ^bağımsız değişkeni ifade eder
  - !:mn - önceki komuttaki m'den ^n'ye kadar olan ^{argümanları} ifade eder
  - !:n-$ - önceki komutun n'inci argümanından son ^argümanına değinir
Komut satırı düzenleme
Dosya adlarının ve değişkenlerin otomatik tamamlanması ve komut satırında programlanabilir tamamlama
Takma ad bağımsız değişken seçicileri; kendisine sağlanan bağımsız değişkenleri almak ve bunları atıfta bulunduğu komutlara uygulamak için bir takma ad tanımlama yeteneği. Tcsh, bu özelliği sağlayan tek kabuktur (işlevlerin yerine).
- \!# - diğer ad/komutun kendisi dahil olmak üzere tüm bağımsız değişkenler için bağımsız değişken seçici; argümanların sağlanması gerekmez.
- \!* - takma ad/komut hariç tüm bağımsız değişkenler için bağımsız değişken seçici; argümanların sağlanması gerekmez.
- \!$ - son bağımsız değişken için bağımsız değişken seçici; bağımsız değişkenin sağlanmasına gerek yoktur, ancak hiçbiri sağlanmazsa takma ad son bağımsız değişken olarak kabul edilir.
- \!^ - ilk bağımsız değişken için bağımsız değişken seçici; bağımsız değişken sağlanmalıdır ZORUNLU.
- \!:n - ^n'inci bağımsız değişken için bağımsız değişken seçici; bağımsız değişken sağlanmalıdır ZORUNLU; n=0, diğer adı/komut adını ifade eder.
- \!:mn - ^m'den ^n'ye kadar olan bağımsız değişkenler için bağımsız değişken seçici; bağımsız değişkenler sağlanmalıdır ZORUNLU.
- \!:n-$ - n.'den ^sonuncuya kadar olan bağımsız değişkenler için bağımsız değişken seçici; en azından bağımsız değişken n sağlanmalıdır ZORUNLU.
- \!:n* - n.'den ^sonuncuya kadar olan bağımsız değişkenler için bağımsız değişken seçici; yeterli argümanların sağlanmasına gerek yoktur.
```
#Alias the cd command so that when you change directories, the contents are immediately displayed.
alias cd 'cd \!* && ls'
```

Wildcard eşleştirme

if ( "$input" =~ [0-9]* ) then
 echo "the input starts with an integer"
else
 echo "the input does NOT start with an integer"
endif

iş kontrolü
Yerleşik where komutu. which komut gibi çalışır, ancak hedef komutun yalnızca kullanılacak dizin yerine $PATH içinde belirtilen dizinlerdeki tüm konumlarını gösterir.

Dağıtım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mac OS X'in ilk sürümleri, varsayılan kabuk olarak tcsh ile birlikte gelirdi,ancak yeni hesaplar için varsayılan, 10.3'ten itibaren bash ve 10.15'ten itibaren zsh oldu. (tcsh hala sağlanmaktadır ve işletim sisteminin yükseltilmesi mevcut hesapların kabuğunu değiştirmez). tcsh, FreeBSD'nin varsayılan kök kabuğudur (varsayılan kullanıcı kabuğu POSIX tabanlıdır) ^[13]^[14] ve onun DragonFly BSD ve DesktopBSD gibi soyundan gelenlerdir.