Tedamun katliamı
| Tedamun katliamı | |
|---|---|
| Bölge | Tedamun, Şam, Suriye |
| Tarih | 16 Nisan 2013) |
Saldırı türü | Katliam, toplu infaz, toplu mezar |
| Ölü | 41-500+[1] |
| İşleyen | Baas rejimi |
Tedamun katliamı (Arapça: مجزرة حي التضامن)[2] Suriye iç savaşı sırasında 16 Nisan 2013'te Suriye'nin başkenti Şam'ın Tedamun mahallesindeki Osman Camii yakınlarında gerçekleşti.[3][4] Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı askerler , özellikle Askerî İstihbarat Müdürlüğü'nün 227. Şubesi (Şam şubesi),[3] en az 41 sivili öldürdü ve toplam ölü sayısının 288 kişiye kadar çıkabileceği tahmin ediliyor.[1] Kurbanlar Şam'ın izole mahallelerinden birine götürüldü ve önceden hazırlanmış bir toplu mezarda birer birer infaz edildi. Suriyeli istihbarat görevlisi Binbaşı Emced Yusuf (Arapça: أمجد يوسف) katliamı gerçekleştirirken katliam filme alındı.[5]
Bu durum ilk olarak Amerikan New Lines Dergisi'nin Suriye Medya grubu el-Cumhuriye ile koordinasyon içinde yayınladığı bir araştırmada[6] ve İngiliz gazetesi The Guardian'ın araştırmayı konu alan bir raporunda bildirildi.[3][7]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Katliam, muhalif grupların başkent Şam'a girip rejimi devirmek için savaşa başlamaya hazırlandığı sırada gerçekleşti.[8] O sırada Suriye rejim güçleri Tedamun mahallesinin üçte ikisini kontrol ederken, muhalefet mahallenin geri kalanını kontrol ediyordu. Katliam, mahallenin güneydoğu kesiminde, özellikle Daabul Caddesi'nde muhalefetle temas hattına yakın, Osman Camii'nin karşısındaki bir bölgede gerçekleşti.[9]
Katliam
[değiştir | kaynağı değiştir]Katliam, 16 Nisan 2013'te Suriye rejimine bağlı askerlerin Tedamun mahallesindeki Osman Camii yakınlarında 41 kişiyi, önceden hazırlanmış bir çukura atarak infaz etmesiyle gerçekleşti.[4] Kurbanları tek tek vurduktan sonra, rejim askerleri, çukurun dibine önceden yerleştirilmiş lastikleri yakarak kurbanların cesetlerini ateşe verdiler. Tüm katliam bir günde gerçekleşti ve askerler cinayetlerin ayrıntılarını tamamen filme aldılar. İnfazlar sırasında kurbanların gözleri ya koli bandıyla ya da plastik sargıyla kapatıldı ve elleri genellikle elektrik kablolarını toplamak ve sabitlemek için kullanılan plastik bir kayışla bağlandı.[10]
Sızdırılan görüntüler ve soruşturma
[değiştir | kaynağı değiştir]2022'de The Guardian, 16 Nisan 2013'te Şam'ın Tedamun mahallesinde çekilen 6 dakika 43 saniyelik bir katliam videosu yayımladı. Videoda, Suriye askerî istihbaratına bağlı iki kişinin gözleri bağlı 41 sivili topluca infaz ederek önceden kazılmış bir toplu mezara attığı ve cesetleri yaktığı görülüyordu. Bu video, 2019'da Suriye ordusundaki bir birimin komutanının bilgisayarını tamir ederken görüntüleri bir taşınabilir belleğe kopyalayıp ülke dışına kaçan bir asker tarafından ele geçirilmişti. Önce Türkiye’ye, ardından Hollanda’ya kaçan bu firari asker, kayıtları soykırım çalışmaları profesörü Uğur Ümit Üngör’e ulaştırdı. Video, kitlesel şiddet ve vahşet konusunda deneyimli araştırmacıları bile şoke etti. Araştırmacılar, duvardaki kırmızı boya ile yazılmış “Tedamun Mahallesi” ifadesini okuyarak bölgeyi tespit etti ve Tedamun ile çevresindeki mahallelerde hangi milis ve istihbarat birimlerinin faaliyet gösterdiğini araştırdı. Bölgeden kaçan kişilere failin fotoğrafları gösterildi ve söz konusu kişinin askerî istihbaratın 227. Şubesi’nde görev yaptığı doğrulandı. Faili bulmak için Lübnan’da yaşayan, Humuslu Alevi orta sınıf bir aileden gelen rejim yanlısı genç bir kadın kimliğinde “Anna” adlı sahte bir Facebook hesabı oluşturuldu. Yüzlerce profil incelendikten sonra yaklaşık bir yıl içinde failin Emced Yusuf olduğu belirlendi. Yusuf ile altı ay boyunca birkaç kez çevrim içi sohbet edildi ve Üngör'ün Suriyeli çalışma arkadaşı Ensar Şahhud tarafından iki uzun video röportajı yapıldı. Şahhud, videoyu izlediğini ve görüntülerdeki kişinin o olup olmadığını açıkça sordu. Yusuf, “Bu benim işim.” diyerek bunu gururla doğruladı; hiçbir pişmanlık göstermedi. Failin kimliği kesinleşince, 2019'da ele geçirilen bu video 2022'de kamuoyuna duyuruldu.[3][4][11]
27 Nisan 2022'de İngiliz gazetesi The Guardian, katliamın ayrıntılarını ve kayıttan birkaç alıntıyı anlatan uzun bir soruşturma yayınladı. Failler, astsubay Emced Yusuf ve USK milis üyesi Necib el-Halebi idi. El-Halebi daha sonra savaşta öldürüldü.[3][12] Katliamın videosunda, infazları gerçekleştiren askerlerden biri kamera merceğine dönerek, Suriye lehçesiyle patronuna sesleniyor ve "Senin hatırına, patron, ve giydiğin zeytin yeşili takım elbisenin hatırına" diyor.[13] Emced Yusuf, 2004 yılında Şam'ın Dimas banliyösündeki Meyselun bölgesinde bulunan Askerî İstihbarat Okulu'na katıldı ve burada dokuz ay yoğun bir eğitim aldı. 2011 yılında, rejimin bir dizi siyasi muhalifinin tutuklanması, işkence görmesi ve öldürülmesinden sorumlu olmasıyla kötü şöhrete sahip Suriye Askerî İstihbarat Müdürlüğünün 227. Şubesine katıldı.[14]
Kimliği tespit edildikten sonra Yusuf, Suriye hükümeti tarafından tutuklandığı medyada yer aldı.[5] Suriye İnsan Hakları Ağı'na göre Emced Yusuf'un tutuklanması tutuklama emri olmaksızın gerçekleştirildi ve mahkemeye çıkarılmadı. SNHR, tutuklamanın katliama karışan rejim figürlerinin kimliklerinin tespit edilmesini engellemek amacıyla yapıldığını iddia etti.[15]
Soruşturmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Aralık 2024'te Esed rejiminin düşmesinden sonra, İnsan Hakları İzleme Örgütü katliamın gerçekleştiği yeri ziyaret etti ve tanıklarla görüştü. Örgüt, Esed rejiminin bu bölgedeki sakinleri zorla yerinden etmek için yargısız infazlar, keyfi tutuklamalar, ayrım gözetmeyen saldırılar ve aç bırakma eylemleri gerçekleştirdiği sonucuna vardı.[1]
17 Şubat 2025'te yeni geçiş hükümetinin Suriye güvenlik güçleri, katliam nedeniyle eski Esed rejiminin üç subayını tutukladı.[16]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Syria: Mass Grave in Damascus Should be Protected, Investigated". Human Rights Watch. 16 Aralık 2024.
- ^ "Apparent Massacre in Tadamon". state.gov. 29 Nisan 2022.
- ^ a b c d e Chulov, Martin (27 Nisan 2022). "Massacre in Tadamon: how two academics hunted down a Syrian war criminal". Erişim tarihi: 11 Aralık 2025.
- ^ a b c Shahhoud, Annsar; Üngör, Uğur Ümit (27 Nisan 2022). "How a Massacre of Nearly 300 in Syria Was Revealed". Erişim tarihi: 11 Aralık 2025.
- ^ a b Kenber, Billy (20 Mayıs 2022). "Syria regime detains chief suspect in Tadamon massacre". ZamanAlwsl. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ "قرابين التضامن". el-Cumhuriye. 27 Nisan 2022. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ "Assad regime executes dozens of civilians in Syria, video shows". Daily Sabah. 29 Nisan 2022.
- ^ Chulov, Martin; Chulani, Nikhita; Cvorak, Monika; Lamborn, Katie (27 Nisan 2022). "A hidden war crime: Footage sheds light on horrors of war in Syria – video explainer". The Guardian. 29 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "New video shows Assad regime executed dozens of civilians in Syria". 28 Nisan 2022. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ "Syrian opposition reveals details of horrific massacre". The New Arab. 28 Nisan 2022.
- ^ "Tadamon'daki katliamı dünyaya duyuran profesör Yeni Şafak'a konuştu". Yeni Şafak. 24 Mayıs 2022. Erişim tarihi: 11 Aralık 2025.
- ^ "Outrage on Qatar's social media after release of harrowing footage from Tadamon Massacre". Doha News. 1 Mayıs 2022. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ "Al-Tadamon massacre". Syrian Observatory for Human Rights. 28 Nisan 2022. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ "Angry Syrians Demand 'Holding Regime Accountable' for Tadamon Massacre". Asharq Al-Awsat. 30 Nisan 2022. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ "Regime Detains Amjad Youssef, Most Prominent Perpetrator of Tadamon Massacre". Syrian Observer. 30 Mayıs 2022.
- ^ "Syrian authorities arrest three officers suspected of notorious Tadamon massacre". The New Arab. 17 Şubat 2025. Erişim tarihi: 17 Şubat 2025.