Şişkinlik (gökbilim)
Astronomide galaktik şişkinlik (gökada şişkinliği ya da sadece şişkinlik) bir sarmal gökadanın yoğun merkezi bölgesidir. Bu şişkinlik, gökadanın geri kalanından net bir şekilde ayrılır. Bir yandan, yüksek yoğunluğu nedeniyle çok daha parlak görünür, diğer yandan da genellikle disk düzleminin çok ötesinde bir şişkinlik gösterir. Çok uzak gökadalar söz konusu olduğunda, şişkinlik genellikle gökadadan görülebilen tek şeydir ve bu şişkinlik, eliptik gökadaları andırır.
Bu terim, çoğunlukla sarmal gökadalarda bulunan merkezi yıldız gruplarını ifade eder. Geçmişte şişkinliklerin, etraflarında bir yıldız diski bulunan eliptik gökadalar olduğu düşünülüyordu, ancak Hubble Uzay Teleskobu kullanılarak elde edilen yüksek çözünürlüklü görüntüler, birçok şişkinliğin sarmal bir galaksinin kalbinde yer aldığını ortaya çıkardı. Günümüzde, eliptiklere benzeyen şişkinlikler ve sarmal gökadalara benzeyen şişkinlikler olarak en az iki tür şişkinlik olduğu düşünülmektedir.
Son araştırmalara göre Samanyolu'nun merkezi de dahil olmak üzere, şişkinliğin içinde genellikle bir kara delik bulunmaktadır. Şişkinliğin kütlesi ile kara deliğin kütlesi arasındaki oran (başka bir deyişle "şişkinliğin kara delik içindeki kütle oranı") farklı gökadalar için %0,2[2][3] veya %0,6[4] olarak sabittir. Yüzdelerin büyüklük oranları araştırmalarda tartışmalıdır.[5][6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Peanut at the Heart of our Galaxy". ESO Press Release. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2013.
- ^ Luis C. Ho: Supermassive Black Holes in Galactic Nuclei. In: S. K. Chakrabarti (Hrsg.): Observational Evidence for the Black Holes in the Universe. 23 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1999, S. 157.
- ^ A. Wandel: The Black Hole–to–Bulge Mass Relation in Active Galactic Nuclei. In: The Astrophysical Journal. 519, S. L39–L42, 1999, doi:10.1086/312106.
- ^ John Kormendy, Douglas Richstone: Inward Bound – The Search for Supermassive Black Holes in Galactic Nuclei. In: Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 33, 195, S. 581–624, doi:10.1146/annurev.aa.33.090195.003053, Bibcode: 1995ARA&A..33..581K.
- ^ Max Camenzind: Compact objects in Astrophysics. White Dwarfs, Neutron Stars and Black Holes. Springer, Berlin 2007, ISBN 978-3-540-25770-7, S. 465.
- ^ Andreas Eckart, Rainer Schödel, Christian Michael Straubmeier: The black hole at the center of the Milky Way. Imperial College Press, London 2005, ISBN 1-86094-567-8, S. 218.
| Biçimler | |
|---|---|
| Yapı | |
| Aktif çekirdek | |
| Enerjik Galaksiler | |
| Düşük etkinlik | |
| Etkileşim | |
| Listeler | |
| Ayrıca bakınız | |
 | Galaksi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |