Matrix (film)
| The Matrix | |
 | |
| Yönetmen | Lana ve Lilly Wachowski |
|---|---|
| Yapımcı | Joel Silver |
| Senarist | Lana ve Lilly Wachowski |
| Oyuncular | Keanu Reeves Laurence Fishburne Carrie-Anne Moss Hugo Weaving Joe Pantoliano |
| Müzik | Don Davis |
| Görüntü yönetmeni | Bill Pope |
| Kurgu | Zach Staenberg |
| Stüdyo | Warner Bros Village Roadshow Picture Groucho II Film Partnership Silver Pictures |
| Dağıtıcı | Warner Bros Roadshow Entertainment |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1999 |
| Süre | 136 dakika |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | 63.000.000 $ |
| Hasılat | 466.600.000 $ |
| Devam filmi | Matrix Reloaded |
Matrix, (özgün adıyla: The Matrix) 1999 yapımı bir bilimkurgu aksiyon filmidir.[1] Wachowski kardeşler tarafından yazılmış ve yönetilmiştir. Matrix film serisinin ilk bölümü olup, Keanu Reeves, Laurence Fishburne, Carrie-Anne Moss, Hugo Weaving ve Joe Pantoliano'nun başrollerini paylaştığı filmdir. Matrix, insanoğlunun ürettiği makinelerin (yapay zekanın), gelişmesi sonrasında, makineler tarafından meydana getirilen simülasyondur. İnsanlar bu simülasyonda tutsak olduklarını bilmeksizin yaşamlarını sürdürmektedir. Film, distopik bir geleceği tasvir eder.[2] Gündüzleri saygın bir yazılım firmasında bilgisayar programcısı olarak çalışan Thomas Anderson (Keanu Reeves), geceleri ise ''Neo'' isimli bir hacker karakterine can vermektedir. Neo, Matrix'ten kurtulan diğer insanlar ile birlikte makinelere karşı verilen savaşın en önemli parçası (seçilmiş kişisi) olur.
Matrix, bilimkurgu alt türü olan siberpunk'un bir örneğidir. Wachowski'lerin aksiyon sahnelerine yaklaşımı animeden ve dövüş sahneleri (özellikle Hong Kong aksiyon sinemasından dövüş koreografları ve telkâri fu teknikleri) ile etkilenmiştir; diğer etkiler arasında Platon'un Mağara'sı ve 1990'ların Telnet hacker toplulukları bulunur.
Film, o dönemki sosyal hayat içerisinde kırmızı hap mı, mavi hap mı sorularını trend haline getirdi. Ayrıca, bir film karesinde gözün takip edebileceği olağan eylem hızının çok üstündeki hızları, yavaş çekim olmadan normal takip hızında göstermesi ile ''mermi zamanı'' efektini bizlere tanıttı.
The Matrix, 31 Mart 1999'da Amerika Birleşik Devletleri'ndeki sinemalarda geniş çapta beğeni topladı; eleştirmenler, yenilikçi görsel efektleri, aksiyon sahneleri, sinematografi ve eğlence değerini övdü.[3] Film, 63 milyon dolarlık bir bütçeyle 460 milyon doların üzerinde bir gişe başarısı elde ederek, 1999'un en yüksek gişe hasılatı elde eden Warner Bros. filmi ve o yılın dördüncü en yüksek gişe hasılatı elde eden filmi oldu. Film, 72. Akademi Ödülleri'nde En İyi Görsel Efektler, En İyi Film Kurgusu, En İyi Ses ve En İyi Ses Kurgusu dallarında aday gösterildi ve bu dört kategoride de ödül kazandı. Film ayrıca, 53. İngiliz Akademisi Film Ödülleri'nde En İyi Ses ve En İyi Özel Görsel Efektler ödüllerini kazandı ve Wachowski'ler, 26. Saturn Ödülleri'nde En İyi Yönetmen ve En İyi Bilimkurgu Film ödüllerini aldı. Matrix, tüm zamanların en büyük bilimkurgu filmleri arasında kabul edilir ve 2012'de, Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihsel ve estetik açıdan önemli" olarak Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Film Arşivi'nde koruma altına alınmak üzere seçildi.[4]
Filmin başarısı, 2003'te iki devam filmi olan The Matrix Reloaded ve The Matrix Revolutions'ın piyasaya sürülmesine yol açtı; bunlar da Wachowski'ler tarafından yazılmış ve yönetilmiştir. Matrix franchise'ı, Wachowski'lerin yoğun olarak yer aldığı bir animasyonlu antoloji filmi olan The Animatrix ile çizgi romanlar, video oyunları ve genişletilmiş teorilerin üretimiyle genişletildi. Franchise, filmlerde ima edilen bazı dini ve felsefi fikirleri genişleten kitaplar ve teorilerle ilham verdi. Dördüncü bir film olan The Matrix Resurrections, 22 Aralık 2021'de yayınlandı.
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Saygın bir yazılım şirketinde çalışan Thomas Anderson (Keanu Reeves), gecelerini "Neo" adı altında program kırarak ve Matrix'i araştırarak geçirir. Esrarengiz şekilde Trinity ve Morpheus ile tanışan Neo, yaşadığı dünyanın aslında beyninde gerçekleşen bir simülasyondan ibaret olduğunu öğrenir ve kendini bu durumdan kurtarmak için Morpheus'un önderliğindeki ekibe katılır. Neo gerçek dünyada ilk nefesini aldıktan sonra simülasyona tekrar girerek Matrix'in ne olduğunu kavrayacak ve kurtarılma nedenini öğrenerek gelişen olaylar çerçevesinde yeni kimliğini tanımaya çalışacaktır.
Filmdeki olaylar çok ileri bir tarihte teknolojinin son derece gelişmiş olduğu, yapay zekaya sahip makinelerin yaratılmış olduğu bir dünyada geçmektedir. Bu dünyada makineler ve insanlar arasında ortaya çıkmış, savaş sonucunda insan ırkı makineleri yenebilmek için onların enerji kaynağı olan güneş ışınlarının dünyaya inmesini engellemek adına, gökyüzünü kimyasal silahlarla siyah bulutlar oluşturmak suretiyle kapatmıştır. Bunun sonucunda enerji ihtiyacını karşılayamayan makineler yeni enerji kaynakları bulmaya yönelir ve insan vücudunun çok iyi bir enerji motoru olduğunu fark ederler. Böylece insanları köle olarak enerji üretimi için kullanmaya başlarlar ve herhangi bir isyan durumundan kaçınmak için insanların zihinlerini meşgul edecek bir program tasarlarlar. Bunun sonucunda köle insanlar aslında bilinçsiz bir şekilde uyurken zihinleri makinelere bağlı bir şekilde Matrix programının içerisinde her şeyden habersiz sanal bir dünyada yaşamaya devam ederler. Filmin başkahramanı Neo bu insan tarlalarında uyanır ve gerçek dünyada insanların yaşadığı tek yer altı şehri olan Zion'a götürülür ve gerçek dünyaya alıştıktan sonra Morpheus'un ekibiyle beraber makinelere karşı savaşmaya başlar.
Oyuncu kadrosu ve Türkçe seslendirme
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
- Keanu Reeves - Neo (Murat Şen): Thomas Anderson adıyla doğmuş, gizlice Neo adlı bir hacker olarak faaliyet gösteren bir bilgisayar programcısıdır. Reeves, karakterinden bir şeylerin yanlış olduğunu hisseden, kurtulmak için Morpheus'u ve gerçeği arayan biri olarak bahsetti.[5] Will Smith, filmin iddialı mermi zamanı özel efektlerine şüpheyle yaklaştığı için Vahşi Vahşi Batı'yı çekmek üzere Neo rolünü reddetti.[6] Daha sonra o zamanlar "bir aktör olarak yeterince olgunlaşmadığını"[6] ve rolü alsaydı "berbat edeceğini" belirtti.[7][8] Smith, Reeves'i oyunculuğu için övdü.[9] Nicolas Cage de "ailevi yükümlülükler" nedeniyle rolü geri çevirdi.[10] Warner Bros. rol için Brad Pitt veya Val Kilmer'ı istedi.[11] Her ikisi de reddedince rol için Leonardo DiCaprio'ya gittiler. Başta rolü kabul etti ancak Titanik'ten hemen sonra görsel efekt ağırlıklı bir film yapmak istemediği için geri çevirdi.[12] Stüdyo, Wachowski kardeşlerin ilk tercihi olan Johnny Depp'e karşı rolü kazanan Reeves için bastırdı.[11] Lorenzo di Bonaventura, senaryonun Neo'yu bir kadına dönüştürme önerisiyle birlikte Sandra Bullock'a da gönderildiğini belirtti.[12]
- Laurence Fishburne - Morpheus (Ayhan Kahya)
- Carrie-Anne Moss - Trinity (Özden Ayyıldız)
- Hugo Weaving - Ajan Smith (Ali Ekber Diribaş)
- Joe Pantoliano - Cypher (Faruk Akgören)
- Marcus Chong - Tank (Uğur Taşdemir)
- Julian Arahanga - Apoc (Talat Turhan Türkeli)
- Belinda McClory - Switch (Deniz Kurtuluş)
- Matt Doran - Mouse (İlham Erdoğan)
- Anthony Ray Parker - Dozer (Ahmet Nasıroğlu)
- Rowan Witt - Kaşıklı Çocuk (Aysun Topar)
- David Aston - Rhineheart (Aziz Güngör)
- Marc Aden Gray - Choi (Cüneyt Öner)
- Ada Nicodemou - Dujour (Burcu Güneştutar)
- Gloria Foster - Kahin (Nalan Yavuz)
- Deni Gordon - Rahibe (Figen Aksoy)
- Paul Goddard - Ajan Brown (Murat Atıl)
- Robert Taylor - Ajan Jones (İsmail Yıldız)
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Matrix dört Oscar aldı.
- 2000 En İyi Ses Kurgusu Akademi Ödülü
- 2000 En İyi Ses Miksajı Akademi Ödülü
- 2000 En İyi Film Kurgusu Akademi Ödülü
- 2000 En İyi Görsel Efekt Akademi Ödülü
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Vikisöz'de alıntılar |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Vinyard, Marc. "Box Office Mojo". CC Advisor. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ Allen, Jamie (November 28, 2012). "The Matrix and Postmodernism". Prezi.com. Archived from the original on December 21, 2019. Retrieved April 15, 2019.
- ^ HOOGEN, R. J. VAN DEN (Şubat 2012). "AVERAGING SPACE-TIME: WHERE DO WE GO FROM HERE?". The Twelfth Marcel Grossmann Meeting. WORLD SCIENTIFIC. doi:10.1142/9789814374552_0029.
- ^ Page, Jason S. (4 Haziran 2013). "Boildown Study on Supernatant Liquid Retrieved from AW-106 in December 2012". 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Nisan 2024.
- ^ Oreck, Josh (Director); Wachowski, Larry; Matthies, Eric (Producers) (November 20, 2001). "Screenplay". The Matrix Revisited (DVD). United States: Warner Bros. Pictures.
- ^ a b Lawrence, Will (February 2007). "The Empire Interview: In conversation with Will Smith". Empire, 212. Emap. s. 109.
Dürüst olmak gerekirse, bunu yapabileceklerini düşünmemiştim, fazla iddialıydı. Bound'u izlemiştim ve bayılmıştım. Matrix, tam olarak anlattıkları şeydi ama o donma anlarını yakalamak için o kameraları tasarlıyorlardı ve ben de düşündüm ki, "Eğer bu işe yaramazsa, film saçma görünür.". O efektin düzgün çalışmasına verilen önem seviyesi beni rahat hissettirmedi. O rol, muhtemelen reddetmemem gereken tek roldü, ama Keanu gibi birinin onu yaptığını görünce, "Tanrı'ya şükür" diye düşünüyorsunuz. Sanırım o noktada bir aktör olarak aradan çekilip sadece olmasına izin verecek, yönetmenlerin filmi çekmesine imkan tanıyacak kadar olgun değildim. Şaka yapmaya çalışırdım. Şimdi o rolü almayı ve onunla ne yapabileceğimi görmeyi çok isterdim ve biliyorum ki artık kesinlikle aradan çekilecek kadar olgunum. Ama o zamanlar öyle olduğumu sanmıyorum.
- ^ Hillner, Jennifer (July 2004). "I, Robocop". Wired. March 20, 2013 tarihinde kaynağından arşivlendiMarch 11, 2017.
- ^ Riggs, Ransom (October 20, 2008). "5 million-dollar mistakes by movie stars". CNN. December 23, 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: January 4, 2013.
- ^ Makuch, Eddie (February 14, 2019). "Will Smith Reveals He Turned Down the Matrix, and Here's Why". Gamespot. April 11, 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: April 11, 2022.
- ^ Carroll, Larry (December 7, 2007). "Will Smith Snagged 'I Am Legend' From Schwarzenegger, But Can You Imagine Nicolas Cage In 'The Matrix'?". MTV. December 11, 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: December 8, 2007.
- ^ a b Redpill (July 2000). "Don Davis – Composer". whatisthematrix.warnerbros.com. April 22, 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: September 9, 2021.
Oyuncu seçimine gelince, Keanu Reeves, Larry ve Andy'nin ilk tercihi değildi, Johnny Depp Neo için ilk tercihleriydi. Warner Bros. Johnny Depp'i istemiyor, Brad Pitt veya Val Kilmer'ı istiyordu. Larry ve Andy'ye, Brad Pitt filmi yapmayı kabul ederse hemen yeşil ışık yakacaklarını söylediler. Kilmer ve Brad Pitt reddettikten sonra, Warner Bros. Johnny Depp'i düşünmeye razı oldu, bu yüzden seçim, Warner Bros.'un desteklediği Johnny Depp ve Keanu Reeves arasında kaldı. Keanu, konseptle her zaman gerçekten uyumluydu ve bu, Larry ve Andy için büyük bir fark yarattı. Bence bu parlak bir seçimdi. Gary Oldman bir ara Morpheus olarak düşünülmüştü ve Samuel Jackson da öyle. Trinity için ise, sanırım genellikle bu karakter için daha az bilinen isimlere bakıyorlardı.
- ^ a b Williams, Trey (March 26, 2019). "'The Matrix' Wanted Sandra Bullock as Neo Before Keanu Reeves Took the Role". TheWrap. August 19, 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: September 9, 2021.
"Sandy Bullock'a gidip 'Neo'yu bir kıza çeviririz' dedik. [Yapımcı] Joel Silver ve ben Sandy ile Demolition Man filminde çalıştık ve o benim çok iyi bir arkadaşımdı ve hala öyledir. Bu oldukça basitti. İlgilenip ilgilenmediğini görmek için ona senaryoyu gönderdik ve eğer ilgilenirse değişikliği yapmaya çalışacaktık."..."di Bonaventura, "İlk 'evet' diyen film yıldızı Brad Pitt oldu, o sırada Tibet'te Yedi Yıl'ı çekiyordu ve bitince, 'Bunu üstlenmek için çok yorgunum' dedi, böylece o da gitti. Sonra Leonardo [DiCaprio]'ya gittik. 'Evet' dedi, onunla toplantılar yaptık ve sonra 'Bilirsiniz, Titanik'i yeni bitirmişken başka bir görsel efekt filmi yapamam' dedi ve o da ayrıldı. Ardından Will Smith katıldı ve o da ayrıldı," şeklinde konuştu.
- Matrix filmleri
- Psikolojik bilimkurgu filmleri
- 1999 çıkışlı aksiyon filmleri
- 1990'larda distopya filmleri
- 1990'larda takip filmleri
- 1990'larda bilimkurgu aksiyon filmleri
- 1990'larda macera filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri bilimkurgu aksiyon filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri takip filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri aksiyon macera filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri bilimkurgu macera filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Film Arşivi filmleri
- Avustralya bilimkurgu aksiyon filmleri
- Sanal gerçeklik ile ilgili filmler
- 22. yüzyılda geçen filmler
- Yapay zekâ ile ilgili filmler
- Postmodern filmler
- Warner Bros. filmleri
- Silver Pictures filmleri
- Village Roadshow Pictures filmleri
- Wachowski Kardeşler'in yönettiği filmler
- Wachowski kardeşlerin senaryosunu yazdığı filmler
- Joel Silver'ın yapımcısı olduğu filmler
- Don Davis'in müziğini yaptığı filmler
- En İyi Film Empire Ödülü sahipleri
- 1990'larda İngilizce filmler
- BAFTA Ödülü kazanan filmler
- İnsansız hava aracı filmleri
- Ayaklanmalar ile ilgili filmler
- Birinci şahıs bakış açısıyla çekilen filmler
- Sidney'de çekilmiş filmler
- En İyi Ses Kurgusu Akademi Ödülü kazanan filmler
- En İyi Görsel Efekt Akademi Ödülü kazanan filmler
- En İyi Ses Miksajı Akademi Ödülü kazanan filmler
- Kung Fu filmleri
- Transgender temalı filmler
- Gun fu filmleri
- Kurguda diriliş
- Amerika Birleşik Devletleri distopya filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri kıyamet sonrası filmleri
- En İyi Bilimkurgu Filmi Saturn Ödülü kazanan fimler
- En İyi Film MTV Film Ödülü kazanan filmler
- İngilizce bilimkurgu aksiyon filmleri
- Satürn Ödülü kazanan filmler