Olağan Şüpheliler

Olağan Şüpheliler
The Usual Suspects
Yönetmen	Bryan Singer
Yapımcı	Michael McDonnell; Bryan Singer
Senarist	Christopher McQuarrie
Oyuncular	Stephen Baldwin; Gabriel Byrne; Kevin Spacey
Müzik	John Ottman
Görüntü yönetmeni	Newton Thomas Sigel
Kurgu	John Ottman
Türü	Kara film (film noir)
Renk	Renkli
Yapım yılı	25 Ocak 1995, ABD
Süre	106 dk.
Dil	İngilizce
Bütçe	6.000.000 $
Hasılat	23.272.306 $

Olağan Şüpheliler, Christopher McQuarrie'nin yazıp Bryan Singer'in yönettiği 1995 ABD yapımı neo-noir türü bir filmdir. Film polis sorgusuna alınan küçük çapta bir dolandırıcı Roger "Verbal" Kint'in hikâyesini anlatır. Kint sorgulayıcısı ABD Gümrük İdaresi'nden Ajan David Kujan'a (Chazz Palminteri), San Pedro Bay'deki Los Angeles limanında demirlemiş bir gemide meydana gelen büyük yangın ve katliama kadar uzanan karmaşık bir hikâye anlatır. Geri dönüşler ve öyküleme kullanan Kint'in hikâyesi o suç partnerleri ile birlikte gemide ne işleri olduğunu anlatmaya çalıştıkça giderek artan bir şekilde karmaşık bir hale gelir.

Altı milyon dolarlık bir bütçe ile çekilen filmin projesi ilk başta sadece bir isim olarak başladı. Casablanca filmindeki Claude Rains'in repliğinde geçen "The Usual Suspects" kullanılarak yazılan Spy dergisindeki köşe yazısının başlığı filmin adı olarak seçildi. Singer bunun film için iyi bir isim olabileceğini düşündü. Singer ve McQuarrie'nin birlikte geliştirdikleri poster filmin ilk görsel tasarımı oldu.

Olağan Şüpheliler 1995'te Cannes'da yarışma dışı olarak gösterildi ardından başlangıçta birkaç salonda gösterime girdi. Film olumlu eleştiriler aldı ve sonunda geniş çapta gösterime girdi. Akademi Ödülleri'nde McQuarrie En İyi Özgün Senaryo ve Spacey de En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dallarında ödülü aldılar

Özet

San Pedro, Los Angeles'taki bir geminin güvertesinde "Kayzer Söze" olarak tanınan bir adam Keaton (Gabriel Byrne) adlı yaralı bir adamla konuşur. İkilinin konuşması kısa sürer ve Kayzer Söze, Keaton'ı vurur ardından gemi alevler içinde kalır. Ertesi gün FBI Ajanı Jack Baer (Giancarlo Esposito) ve ABD Gümrük İdaresinden özel ajan Dave Kujan (Chazz Palminteri) birbirlerinden bağımsız olarak, gemide ne olduğunu araştırmak üzere San Pedro'ya gelirler. Görünürde biri sakat Roger "Verbal" Kint ve diğeri hastanelik hale gelmiş bir Macar suçlu olmak üzere sadece iki tane hayatta kalmış kişi vardır. Baer Macarın ifadesini alır. Macar, neredeyse efsanevi bir üne sahip olan Türk suç lideri Kayzer Söze'nin de limanda olduğunu ve onun orada birçok kişiyi öldürdüğünü iddia eder. Macar bir tercüman ve bir polis çizer eşliğinde Söze'yi tarif eder. Aynı sırada "Verbal" Kint de dokunulmazlık karşılığında olay hakkında uzun bir ifade vermektedir. Verbal bölge savcısındaki ifadesinin ardından kefaleti beklerken polis çavuşu Jeffrey Rabin'in (Dan Hedaya) odasına götürülür. Burada Kujan ondan bütün hikâyeyi başından itibaren tekrar duymak istediğini söyler. Verbal hikâyeyi altı hafta önceden itibaren anlatmaya başlar.

Oyuncular

Stephen Baldwin - Michael McManus
Benicio del Toro - Fred Fenster
Kevin Pollak - Todd Hockney
Kevin Spacey - Keyser Söze / Roger "Verbal" Kint
Chazz Palminteri - Dave Kujan
Pete Postlethwaite - Kobayashi
Suzy Amis - Edie Finneran
Giancarlo Esposito - Jack Baer
Peter Greene - Redfoot
Dan Hedaya - Sergeant Jeff Rabin

Yapım

Genç sinemacı Bryan Singer, ilk filmi Public Access'in 1993'te Sundance Film Festivali'nde gösteriminin ardından bir partide Kevin Spacey ile görüştü.^[1] Spacey filmi gören^[2] tanıdığı birçok insanın teşvikiyle ve etkisiyle Singer ve McQuarrie'e ne olursa olsun bundan sonra çekecekleri ilk filmde yer almak istediğini söyledi. Singer Spy dergisinde Claude Rains'in Casablanca filminde yer alan repliğinden alınarak yazılan "The Usual Suspects" adlı köşe yazısını okudu ve bunun film için güzel bir isim olabileceğini düşündü.^[3] Sundance'ta bir muhabir yeni filmin ne hakkında olduğunu sorduğunda McQuarrie "sanırım, film polis kordonunda buluşan bir grup suçlu hakkında"^[3] cevabını verdi. Bu ayrıca McQuarrie ve Singer'ın poster için oluşturdukları ilk görsel fikirdir: Singer "polis kordonunda buluşan beş adam" fikrini anımsar.^[4] Yönetmen ayrıca posterdeki "All of you can go to Hell" şeklindeki satırı da zihninde canlandırır.^[2] Singer daha sonra "bu suçluları polis sorgusunda bir araya getiren ne olabilir?" sorusunu sordu.^[5] McQuarrie daha önce hiç yayımlanmamış, kendi ailesini öldürüp ortadan kaybolan bir adam hakkındaki senaryosunu revizyondan geçirdi. Daha sonra bu senaryoyu düzenbaz takımı fikri ile birleştirdi.^[3]

Söze karakteri, 1971'de bütün ailesini öldüren ve tutuklanmadan önce yaklaşık yirmi yıl boyunca ortadan kaybolan New Jerseyli bir muhasebeci John List'in gerçek yaşamından esinlenilerek oluşturuldu.^[6] McQuarrie Keyser Söze'nin adını Los Angeles'taki avukatlık bürosundaki patronu Keyser Sume'nin adını temel alarak oluşturdu^[7] ancak eski patronunun ismini nasıl kullandığıyla ilgili itiraz edebileceğini düşünerek karakterin soyadını değiştirmeye karar verdi. Senarist daha sonra oda arkadaşının İngilizce-Türkçe sözlüğünde gördüğü "söz-e" kelimesini karakterin soyadı yaptı.^[2] Aslında filmde kullanılan karakterlerin isimlerinin tamamı McQuarrie'ın hukuk bürosunda bulunduğu dönemde orada çalışan kişilerin gerçek adlarından oluşur.

Notlar

Vikisöz'de Olağan Şüpheliler ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

^ Ryan, James (17 Ağustos 1995). "The Usual Suspects Puts Together Unusual Cast". BPI Entertainment News Wire.
^ ^a ^b ^c Burnett, Robert Meyer (2002). "Round Up: Deposing The Usual Suspects". The Usual Suspects Special Edition DVD (İngilizce). MGM.
^ ^a ^b ^c Larsen, Ernest (2005). "The Usual Suspects". British Film Institute.
^ Hartl, John (13 Ağustos 1995). ""Surprises and No Holes" in Director's Prize-Winning Mystery". Seattle Times.
^ Lacey, Liam (21 Eylül 1995). "Bryan Singer's Film Fever". Globe and Mail.
^ The Usual Suspects DVD commentary featuring Bryan Singer and Christopher McQuarrie, [2000]. 27 Eylül 2002 tarihinde erişildi.
^ Nashawaty, Chris (3 Şubat 2006). "Starring Lineup". Entertainment Weekly. 28 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2008.

Dış bağlantılar

[ryan-1] Ryan, James (17 Ağustos 1995). "The Usual Suspects Puts Together Unusual Cast". BPI Entertainment News Wire.

[Burnett-2] Burnett, Robert Meyer (2002). "Round Up: Deposing The Usual Suspects". The Usual Suspects Special Edition DVD (İngilizce). MGM.

[larsen-3] Larsen, Ernest (2005). "The Usual Suspects". British Film Institute.

[hartl-4] Hartl, John (13 Ağustos 1995). ""Surprises and No Holes" in Director's Prize-Winning Mystery". Seattle Times.

[lacey-5] Lacey, Liam (21 Eylül 1995). "Bryan Singer's Film Fever". Globe and Mail.

[DVDcom-6] The Usual Suspects DVD commentary featuring Bryan Singer and Christopher McQuarrie, [2000]. 27 Eylül 2002 tarihinde erişildi.

[nashawaty-7] Nashawaty, Chris (3 Şubat 2006). "Starring Lineup". Entertainment Weekly. 28 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]