Tiryâkî Hasan Paşa
| Tiryâkî Hasan Paşa | |
|---|---|
 | |
| Lakabı | Tiryâkî |
| Doğum | 1530(?) |
| Ölüm | 1611 Budin, Osmanlı İmparatorluğu |
| Bağlılığı | Osmanlı Devleti |
| Hizmet yılları | 1570-1611 |
| Rütbesi | Beylerbeyi |
| Çatışma/savaşları | Kanije Savunması |
Tiryâkî Hasan Paşa, (tah. 1530 - 1611 Budin), Kanije Savunması'nı yaparak ün alan Osmanlı paşası.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğum tarihi kesin olmamakla beraber, nereli ve kimin oğlu olduğu da bilinmemektedir. Kahveye düşkün olduğu için kendisine Tiryâkî lakabı konmuştur. Birçok yabancı dil bildiğinden, genelde eyaletlerde görevlendirilmiştir. En uzun süre görev yaptığı yer Zigetvar Valiliğidir. Burada yaklaşık 20 yıl görev yapmıştır.
Enderunda yetişmiştir.[1] 1574'te III. Murad tahta çıktığında onun rikâbdarı oldu. Saraydan çıkma yaptıktan sonra yaklaşık olarak 20 yıl Zigetvar beyi ve sonra Zigetvar beylerbeyi görevinde bulunmuştur. Bu sırada Eflak'ta yapılan bir çarpışmada etrafındakiler geri çekildikleri zaman bunu çekemeyen Tiryâkî Hasan Paşa'nın tek başına atını düşmanın üzerine sürdüğü ve ancak kethüdası atın dizginlerine yapışarak buna engel olduğu bu beyin ne kadar cesur olduğunu gösterdiği için yaygın olan rivayetlerdendir.[1]
1594'te Bosna valisi tayin edilmiştir ve sonra Kanije valiliği verilmiş ve 1597'de ikinci kez Bosna Valisi Macarları iyi tanımasından ötürü "Macaristan Genel Valiliği" de yapmıştır. Bu görevindeyken emekliliğe ayrılmıştır. Çiftliğinde yaşarken, yeni fethedilen Eğri ve Kanije şehirlerini içine alan sınır eyaletine (Kanije Kalesi'ne) beylerbeyi olarak atandı. Buraya geldiğinde yaşı 80 dolaylarındadır. 1601 yılına kadar burada görev yaptı.
1599'da Avusturyalılarla yapılan bir çarpışmada Semendire beyi Mehmed Bey'le beraber yaralandı. Sonra Kanije'de 1601 yılında mahsur kaldı ve burayı Arşidük Ferdinand kumandanlığındaki Avusturya ordularının saldırılarına karşı 2 ay savundu (Kanije Savunması). Düşman ordusunu uyguladığı taktiklerle perişan etmekle isim yaptı. Savunma başarıyla sonuçlandı.
Sonra da dördüncü vezir şeref rütbesi de verilerek 1601/1602'de üçüncü kez Bosna valiliğine getirildi. 1602/1603 yıllarında Budin valiliğine atandı ancak kısa süre sonra görevinden azledildi. Kasım 1605'te Rumeli Valiliğine atandı. 1607 yılında dördüncü kez Bosna valiliğine getirildi, ardından 1608'in başlarında ikinci kez Rumeli valiliğine atandı.[1]
Burada görev yaparken, Anadolu'da Celali İsyanları baş gösterdi. Bu isyanları (özellikle Celâlî Canboladoğlu Ayaklanmasını) bastırmak için görevlendirilen Sadrazam Kuyucu Murad Paşa'ya Rumeli askeriyle katıldı.[1] Osmanlı ordusu 24 Ekim 1607'de Oruçovası Muharebesi'nde Canbolatoğlu Ali Paşa komutasındaki Celâlî ordusunu Tiryâkî Hasan Paşa'nın önerdiği taktikle kesin bir yenilgiye uğrattı.
Buradan da en son görevi olan Budin Beylerbeyliği'ne atandı. 1610'da vezirlikle emekli oldu. Ama 1611'de son defa Budin valisi olarak görevlendirildi ve yıl sonunda bu görevdeyken Budin'de öldü.[1]
Tiryâkî Hasan Paşa, yetenekleri sayesinde yaptığı savaşlarda hiç yenilgi yüzü görmemiştir. Bu yüzden, tarihçiler tarafından Osmanlı Devleti'nin o devirlerdeki en önemli kumandanlarından biri olarak gösterilmektedir.
Sicill-i Osmani'de[1]
Hamiyetli, doğru, akıllı, tedbirli, sâdik ve köse bir zat idi.
olarak değerlendirilmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, s.645, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II s.129-130 [1]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kılıç, Abdullah, "Hasan Paşa (Tiryaki)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.546 ISBN 975-08-0072-9
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II s.129-130 [2]
.png){kind=small} | Bir Osmanlının biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
