Dramaturji

Dramaturji, dramatik kompozisyon ve dramanın temel elementlerinin sahnede sunumudur. Bazı oyun yazarları (dramatistler) bir drama yaratırlarken yazı ile dramaturjiyi birleştirirler. Diğerleri ise bir eseri sahneye uyarlamak için dramaturg denen uzmanlarla çalışırlar.

Dramaturji ayrıca daha geniş olarak bir hikâye veya bunun gibi elementleri oynanabilecek bir forma şekillendirme olarak tanımlanabilir. Dramaturji esere veya performansa bir yapı verir. Gerçek yazıdan daha çok, bir dramaturgun işi çoğunlukla tasarlama olarak tanımlanabilir.

Dramaturjinin tarihi

Yunan filozof Aristoteles

Batı edebiyatında çığır açan eser, milattan önce 350 civarında yazıldığı tahmin edilen, Aristoteles'in Poetika başlıklı eseridir. Bu eserinde Aristoteles trajedi ve komediyi incelemektedir. Kendi döneminin Yunan yazarlarını gözlemleyerek sonuçlara ulaşır. Trajedi, ilgilendiği temel noktadır ve Oedipus'un hikâyesini, kusursuz bir dramatik eser olarak görür.

Aristoteles, dramaya şiirin bir alt bölümü olarak bakar fakat aynı zamanda karakterlerle aksiyonun, konuşmanın, konunun ve hikâyenin arasındaki ilişkinin analizini yapar. İyi konuların örneklerini verir ve oyunların seyirci üzerinde uyandırdığı etkileri inceler. Kurallarının birçoğu "aristotelesçi drama" ile ilgilidir ki burada deus ex machina bir zayıflıktır ve aksiyon yapısal olarak biçimlendirir. Poetika'da anagnorisis ve katharsis gibi dramanın temel öğeleri incelenmektedir.

Aristotelesçi yaklaşım, birçok TV ve film senaryosunda uygulanmaya çalışılmıştır. Temel dramaturji dersleri genellikle Aristoteles'in düşüncelerine dayanmaktadır.

Çağdaş tiyatro ve sinemada, özellikle absürdizm ve diğer akımlar Aristotelesçi yaklaşımdan kurtulmayı denemişlerdir. Aristoteles'in öğretileri sıklıkla fazla basitleştirilmiştir fakat Poetika'nın drama teorisi üzerine yazılmış ilk Batı eseri olduğunu söylemek adil olur. Eser aynı zamanda hâlâ birçok sanatçı tarafından kullanışlı bulunan birkaç akademik eserden biridir. Birçok yönetmen ve yazar dramaturji hakkındaki fikir ve düşüncelerini yazmışlardır; Bertolt Brecht, Grotowski ve David Mamet bunların arasındadır. Fakat Aristoteles dramayı tamamıyla bir bilim adamının bakış açısından gözlemleyen ilk yazar olmuştur.

Telif hakkı

Dramaturji genel bir yoldan tanımlandığından ve bir dramaturgun işlevi prodüksiyondan (yapım) prodüksiyona değiştiğinden, Amerika'da telif hakkı konuları oldukça belirsiz sınırlara sahiptir.

2006'da, Larsen ve Thompson durumundaki gibi dramaturgun prodüksiyondaki sahipliğinin kapsamına dayalı bir tartışma vardır. Thompson, Jonathan Larson'ın "Rent müzikali”ndeki dramaturgu, eserin ortak yazarı olduğunu iddia etmişti ve ne haklarını ve lisansını tahsis etti ne de onları transfer etti. Mahkemeden "Rent”in iki yazarından biri olarak deklare edilmesini ve yazarlık haklarından doğan %16'lık telif hakkını talep etmiştir. İddiasını, oyun büyük sükse yaptıktan sonra yapsa da, davanın başka bir örneği yoktu, Angels in America'nın telif haklarının %15'i yazarın dramaturguna gitti.

Dış bağlantılar

• A Brief History of Hollywood Dramaturgy and Modern Screenplay Structure
• Dramaturgy Northwest 23 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Amerika'nın Yazınsal yönetmen ve Dramaturgları 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İngiltere Dramaturg ağı 6 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

• Dramaturg
• Tiyatro