Tohum ve Toprak
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ağustos 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Tohum ve Toprak | |
|---|---|
| Yazar | Orhan Asena |
| İlk gösterim | 1963 |
| Ülke | Türkiye |
| Orijinal dil | Türkçe |
| Konu | Gücü elinde tutanla onu güce kavuşturan arasındaki çatıışma |
| Tür | Tarihi oyun |
| Zaman ve mekân | 1809, Topkapı Sarayı, İstanbul |
Tohum ve Toprak , Orhan Asena'nın yazdığı, tarihî dram türünde üç perdelik bir tiyatro oyunudur.
1809 yılında Osmanlı padişahı II. Mahmut'un bir yeniçeri isyanı sonucu tahta geçmesi ile onu tahta geçiren Alemdar Mustafa Paşa'nın öldürülmesi arasındaki üç aylık sürede yaşanan olayları konu edinir. Gücü elinde tutanla onu güce kavuşturan arasındaki çatışmayı sergiler.
İlk kez 1963 yılında sahnelenmiştir.
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Birinci perdede 28 Temmuz 1809'dan itibaren 2 aylık sürede Topkapı Sarayı'nda yaşanan olaylar sergilenir. Alemdar Paşa'nın yeniden tahta çıkarmak istediği III. Selim öldürülür ve bunun üzerine yerine şehzade Mahmut getirilir; sadrazamlık makamına getirilen Alemdar, III. Selim'in başlattığı yenilikleri devam ettirmek için adamları ile birlikte ant içer. III. Selim'in katilleri sorgulanır. Onlardan birisi olan Bayburtlu Süleyman, sarayda yaşananlar ile ilgili “tohum ve toprak” benzetmesi yapar. Ona göre Alemdar da kendisi gibi bu saray toprağında yaşayamayacak bir tohumdur. Bayburtlu Süleyman'ın çözümlemesi, oyuna adını vermiştir. Alemdar Paşa, devleti bir bütün hâline getirmek için çabalar ve onun çabaları saray içinde tepki çeker. III. Selim'in karısı Ayşe Sultan, oğlunu tahta geçirmek için Alemdar'ı ortadan kaldırmayı planlar ve bunun için Kamertap adlı bir cariyeyi Alemdar'ı zehirlemekle görevlendirir.
İkinci perdede II. Mahmut'un egemenlik haklarının Alemdar Paşa yüzünden kısıtlandığı düşüncesi ile saray içinde duyulan rahatsızlık ortaya çıkar. Sarayda tedirginlik duyan Alemdar Paşa, sıkıntılarını Kamertap ile yalnız kaldığı kendi konağında unutabilmektedir.
Üçüncü perdede halk ayaklanır ve Alemdar Paşa'nın konağını sarar. Saraya haber verilir. Kendi egemenlik hakları ve Alemdar'ı kurtarmak arasında bir karar vermek zorunda kalan II. Mahmut, vicdanı ile hesaplaştıktan sonra Alemdar'ı yalnız bırakmaya karar vermiştir. Saraydan yardım gelmeyince Alemdar Paşa canını yardımcılarına emanet eder. Konakta yalnız kaldıklarında Kamertap ona aşkını söyler, gerçekleştirmediği cinayet girişiminden bahseder ve Paşa ile birlikte ölüme gider. Ayaklanmacılar içeri girince Alemdar Paşa konağı havaya uçurur. Sarayında gelişmelere ilişkin haber bekleyen II. Mahmut, asilerin durmadıklarını, saraya doğru geldiklerini öğrenince olayları bastırmak için büyük bir kıyım başlatır ve perde iner.