Tokatlı Âşık Nuri
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mayıs 2025) |
Tokatlı Âşık Nuri (1820'ler, Tokat - 1885, Samsun), 19. yüzyılda yaşamış Türk halk ozanıdır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Öz adı Mahmut olan Âşık Nuri'nin yaşamı ile ilgili pek fazla bilgi bulunmamaktadır. Doğum tarihi bile tartışılan şairin 1825, 1826 ve ya 1827 yılında doğduğu tahmin edilmektedir.[2] Babası Veli Hoca adını taşıyan bir din alimidir ve çocuğuna dini bilimleri de öğretmeye çalışmış ama vefat etmesinden dolayı 13 ve ya 14 yaşındaki Mahmut bir saz alıp, kırsal alanlarda saz çalmaya ve şiir yazmaya başlamıştır.[3] Erzurumlu Emrah’ın Tokat’ı ziyareti sırasında onunla buluşmuş ve çırağı olmuştur.[4] Saim Sakaoğlu'na göre Erzurumlu Emrah'ın yetiştirdiği çıraklardan en önemlileri Tokatlı Âşık Nuri ve Tokatlı Gedai'dir.[5] Ahmet Talat Onay'a göre onu Nuri takma adını veren de Erzurumlu Emrah'tır.[6] Kendisi sonra Anadolu ve Rumeli topraklarını gezmiştir.[7]
Kullandığı dil ve konular
[değiştir | kaynağı değiştir]Şiirleri duru bir dil ile yazılmıştır ama divan edebiyatından da etkilendiği belli olmaktadır. Çoğu şiiri dini görüşleri ve kültürel değerleri içermektedir. Din, Aşk, hasret ve gurbetten söz eden ozanın Alevilik-Bektaşilik görüşlerini içeren şiirleri de vardır ve doğduğu mahallenin de o dönem Alevi-Bektaşi mahallesi olması onun da Alevi-Bektaşi olduğu görüşüne neden olmuştur. Yukarıdaki bilgileri veren Akman bu bilgelerin üstüne o dönem yaşamış şairlerin Bektaşiliği övüp, yakınlık duyduklarını ama bunun ille de Alevi-Bektaşi olduklarını kanıtlamadığını yazar.[8] Tokatlı Âşık Nuri'nin Haci Bektaş'ı övdüğü ve Kerbala olayını lanetlediği şiirleri vardır[9] ama onun Halife Ebu Bekir, Halife Ömer ve Halife Osman'ı da öven şiirleri de olması onun Alevi-Bektaşi olduğu görüşünü tartışmaya açmaktadır.[10]
Yetiştirdiği şairler
[değiştir | kaynağı değiştir]Akman'a göre Tokatlı Âşık Nuri oğlu Arif (Murûrî),Ceyhûnî, Tıflî, Enverî ve Gayretî adlı şairleri yetiştirmiştir.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sözlüğü, Türk Edebiyatı İsimler. "NÛRÎ, Tokatlı". teis.yesevi.edu.tr. 22 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025.
- ^ Ersan Döğmeci, Milli Kütüphane Cönklerinde Nuri Mahlaslı Şiirler Üzerine Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu 2019, s.10
- ^ Oral, M. Z. (1936). Tokatlı âşık Nûrî. Ankara: Köyöğretmeni Basımevi, s.9
- ^ Ersan Döğmeci, Milli Kütüphane Cönklerinde Nuri Mahlaslı Şiirler Üzerine Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu 2019, s.11
- ^ Sakaoğlu, S. (1986). Emrâh’ın hayatı ve hakkında yapılan yayınlar. Erciyes: Kültür Bakanlığı Yayınları, s.5
- ^ Onay, A. T. (1933). Âşık Tokatlı Nûrî. Çankırı: Çankırı Matbaası, s.47-49
- ^ Oral, M. Z. (1936). Tokatlı âşık Nûrî. Ankara: Köyöğretmeni Basımevi, s.13
- ^ Akman, E. (2014). Âşık Tokatlı Nûrî’nin yeni şiirleri ve şiir dili. IV. Büyük Türk Dili Kurultayı’da sunulmuş bildiri, Bilkent Üniversitesi, Ankara, s.281
- ^ Ersan Döğmeci, Milli Kütüphane Cönklerinde Nuri Mahlaslı Şiirler Üzerine Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu 2019, s.171
- ^ Ersan Döğmeci, Milli Kütüphane Cönklerinde Nuri Mahlaslı Şiirler Üzerine Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi), T.C. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu 2019, s.119
- ^ Akman, E. (2014). Âşık Tokatlı Nûrî’nin yeni şiirleri ve şiir dili. IV. Büyük Türk Dili Kurultayı’da sunulmuş bildiri, Bilkent Üniversitesi, Ankara, s.280