Toksoplazmoz
 | Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
| Toksoplazmoz | |
|---|---|
 | |
| '‘T. gondii’' tahirozitler | |
| Uzmanlık | Bulaşıcı hastalık |
| Belirtiler | Genellikle hiçbiri, hamilelik sırasında (doğum kusurları)[1][2] |
| Komplikasyon | Konjenital toksoplazmoz[1] |
| Nedenleri | 'Toxoplasma gondii[3] |
| Risk faktörü | Yetersiz pişirilmiş yiyecekleri yemek, enfekte kedi dışkısına maruz kalmak[3] |
| Tanı | Kan testi, amniyotik sıvı testi[4] |
| Tedavi | Hamilelik sırasında spiramisin veya pirimetamin/sulfadiazin ve folinik asit[5] |
| Sıklık | Yılda 200.000 vaka ile insanların %50'si kadarında doğuştan toksoplazmoz görülmektedir.[6][7] |
Toksoplazmoz, Toxoplasma gondii'nin neden olduğu parazitik bir hastalıktır.[3] T. gondii enfeksiyonları yetişkinlerde genellikle belirgin semptomlara neden olmaz.[8] Bazen insanlar kas ağrıları ve hassas lenf düğümleri gibi hafif, grip benzeri hastalıklarla bir aya kadar etkilenirler.[1] Az sayıda insanda göz sorunları yaşanabilir.[1] Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde nöbetler ve koordinasyon bozukluğu gibi ciddi semptomlar görülebilmektedir.[1] Hamilelik sırasında enfeksiyon kapılması durumunda, konjenital toksoplazmoz olarak bilinen bir durum çocuğu etkileyebilir.[1]
Toksoplazmoz genellikle kist içeren az pişmiş yiyeceklerin tüketilmesi, enfekte kedi dışkısına maruz kalınması ve enfekte anneden hamilelik sırasında bebeğine geçmesi yoluyla yayılır.[3] Nadir de olsa kan nakli yoluyla bulaşabilmektedir.[3] Başka bir şekilde insanlar arasında yayılmaz.[3] Parazitin yalnızca kedi ailesinde cinsel olarak çoğaldığı bilinmektedir.[9] Ancak insanlar da dahil olmak üzere çoğu sıcakkanlı hayvan türünü enfekte edebilir.[9] Tanı genellikle antikorlar için kan testi veya parazitin DNA'sı için amniyotik sıvı testi ile yapılır.[4]
Hastalığın bulaşması, yiyeceklerin uygun şekilde hazırlanması ve pişirilmesiyle önlenebilir.[10] Hamile kadınlara ayrıca kedi kumu kutularını temizlememeleri veya temizlemeleri gerekiyorsa eldiven giymeleri ve sonrasında ellerini yıkamaları önerilir.[10] Gebelik sırasında tedavi için spiramisin veya pirimetamin / sülfadiazin ve folinik asit kullanılabilir.[5]
Dünya nüfusunun yarısına yakını toksoplazmoz hastalığına yakalanmış durumdadır fakat hiçbir hastalık belirtisi göstermemektedir.[7] Amerika Birleşik Devletleri'nde nüfusun yaklaşık %11'i,[3] Brezilya'da is %78'i enfekte durumdadır.[8] Yılda yaklaşık 200.000 konjenital toksoplazmoz vakası meydana gelmektedir.[6] Organizma ilk kez 1908'de Charles Nicolle ve Louis Manceaux tarafından tanımlanmıştır.[11] Hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaşması 1941 yılında doğrulanmıştır.[11] Enfeksiyonun insanların davranışlarını etkileyebileceğine dair geçici kanıtlar bulunmaktadır.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f "Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) Disease". 10 Temmuz 2014. 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015.
- ^ Hunter, CA; Sibley, LD (November 2012). "Modulation of innate immunity by Toxoplasma gondii virulence effectors". Nature Reviews Microbiology. 10 (11). ss. 766-78. doi:10.1038/nrmicro2858. PMC 3689224
. PMID 23070557.
- ^ a b c d e f g "Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) Epidemiology & Risk Factors". 26 Mart 2015. 23 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015.
- ^ a b "Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) Diagnosis". 10 Ocak 2013. 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015.
- ^ a b "Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) Resources for Health Professionals". 14 Nisan 2014. 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015.
- ^ a b Torgerson, Paul R; Mastroiacovo, Pierpaolo (2013). "The global burden of congenital toxoplasmosis: a systematic review". Bulletin of the World Health Organization. 91 (7). ss. 501-508. doi:10.2471/BLT.12.111732. ISSN 0042-9686. PMC 3699792 . PMID 23825877.
- ^ a b "Toxoplasmosis—a global threat. Correlation of latent toxoplasmosis with specific disease burden in a set of 88 countries". PLOS ONE. 9 (3): e90203. March 2014. doi:10.1371/journal.pone.0090203. PMC 3963851 . PMID 24662942.
Toxoplasmosis is becoming a global health hazard as it infects 30–50% of the world human population.
- ^ a b Montoya, Jose G. (2020). "328. Toxoplasmosis". Schafer, Andrew I. (Ed.). Goldman-Cecil Medicine. 26th (İngilizce). 2. Philadelphia: Elsevier. s. 2056-2058. ISBN 978-0-323-55087-1. 10 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
|ad=eksik (yardım) - ^ a b "Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) Biology". 17 Mart 2015. 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015.
- ^ a b "Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection) Prevention & Control". 10 Ocak 2013. 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015.
- ^ a b Ferguson DJ (2009). "Toxoplasma gondii: 1908–2008, homage to Nicolle, Manceaux and Splendore". Memórias do Instituto Oswaldo Cruz. 104 (2): 133-48. doi:10.1590/S0074-02762009000200003. PMID 19430635.
- ^ Tyebji, S; Seizova, S; Hannan, AJ; Tonkin, CJ (January 2019). "Toxoplasmosis: A pathway to neuropsychiatric disorders". Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 96: 72-92. doi:10.1016/j.neubiorev.2018.11.012. PMID 30476506.
