Tormesli Lazarillo
| La vida de Lazarillo de Tormes y de sus fortunas y adversidades | |
 1554 baskısının kapağı | |
| Ülke | İspanya |
|---|---|
| Dil | İspanyolca |
| Tür | Pikaresk roman |
| Yayım | 1554 |
Tormesli Lazarillo (İspanyolca: La vida de Lazarillo de Tormes y de sus fortunas y adversidades); 1554 yılında İspanya'da basılmış yazarı belirsiz pikoresk roman.
Dünya edebiyatında modern pikaresk roman türünün ilk örneği kabul edilir.[1] Alt tabakadan gelen Lazarillo adlı kahramanın yanında çalıştığı efendileriyle yaşadığı maceraları konu alır. Dönemin İspanya toplumunu yani sefiller, dilenciler, dolandırıcılar ve kimsesiz çocuklarla dolu bir dünyayı gözler önüne serer.[2] Eserde özellikle din adamlarının yolsuzlukları vurgulanmakta olduğundan kilisenin hışmına uğrama korkusuyla yazarının adı gizlenerek basılmıştır. Yazarın Granada doğumlu ve 1503/4 – 14 Ağustos1575 tarihleri arasında yaşamış olan İspanyol romancı, şair, diplomat ve tarihçi, Diego Hurtado de Mendoza olduğuna dair tez, İspanyol eski metinler uzmanı Mercedes Agulló tarafından ortaya çıkarılan bulgularla güçlenmiştir.
Roman, 1554 yılında Burgos’ta, Anvers’te ve Alcalá de Henares’te eşzamanlı olarak yayımlandığında edebiyatta bir devrim yaratmıştır.[2] Ana kahramanın alt tabakaya mensup biri olması, olayların birinci ağızdan aktarımı, eleştiri unsuru taşıması ve güncel yaşantıyı sunması gibi özelliklerinden dolayı İspanya’da modern gerçekçi romanın öncüsü olarak kabul edilir.[2]
Eser, yayımlandıktan kısa bir süre sonra İspanya’da engizisyon tarafından kara listeye alınmıştır. Sansürlenmemiş Anvers baskısı dolaşımda kalarak çeşitli Avrupa dillerine çevrilmiştir. İspanya kralı II. Felipe’nin sansürlenmiş olarak basılmasına izin verdiği eser, 1573’te Madrid’de sansürlü haliyle basılmış ve bu sansür 19. yüzyıl başına kadar sürmüştür.[1]
1617'de "Spaansche Brabander" adlı oyunda, Gerbrand Adriaenszoon Bredero tarafından tiyatroya, 1959'da yönetmen César Fernández Ardavín,[3] 1987'de yönetmen Mario Monicelli, 2001'de ise yönetmenler Fernando Fernán Gómez ve José Luis García Sánchez tarafından[4] filme; 2015'te ise Pedro Alonso Pablos tarafından animasyona uyarlanmıştır.
Kaynakça ve notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Bilici, Dilek (7 Ekim 2015). "İlk pikaresk roman". 11 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
- ^ a b c Özalp, Ertuğrul; Aydonat,Arzu. "Tormesli Lazarillo-Çevirmenlerin Önsözü" (PDF). 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
- ^ 1959 uyarlaması film 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ 2001 uyarlaması film 17 Aralık 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
