Tuleyha
Tuleyha bin Huveylid bin Nevfel el-Esedî (Arapça: طليحة بن خويلد بن نوفل الأسدي), peygamber olduğunu iddia etmiş Arap şair.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gerçek adı Talha'dır. Peygamberlik iddia ettiği için aşağılama kastıyla Talhacık manasına gelen Tuleyha denilmiştir. Beni Esed kabilesinin ileri gelenlerinden olup savaşçı özellikleriyle ve şairliği ile tanınırdı. 625 yılında Muhammed'e karşı savaşmak için Esed ve Fezâre kabilelerinden bir birlik oluşturdu. Muhammed, Ebu Seleme'yi bu birlik üzerine gönderdi. Katan Seferi denilen harekette savaş olmadan birlik dağıldı ve pek çok ganimet alındı.
Hendek Muharebesi'nde kabilesiyle birlikte Kureyşlilerin safında yer aldı. 630 yılında Muhammed'in yanına gelerek İslam'ı kabul ettiğini söyledi. Ancak bir süre sonra Necid bölgesinde Muhammed ölmeden peygamberlik iddiasında bulundu. Muhammed'in üzerine gönderdiği Dırar bin Ezved ile mücadele ederken Muhammed öldü.
Tuleyha, namazdaki rüku ve secdeyi kaldırarak Allah'ı oturarak ve ayakta anmalarını ve kendisine vahiy geldiğini iddia ederek kafiyeli sözler söylüyordu. Halid bin Velid 6000 kişilik kuvvetle Tuleyha'nın üzerine yürüdü. Büzaha mevkiinde yapılan savaşta Fezâre kabilesi birlikleri Tuleyha'yı terk edince geri kalanlar bozguna uğradı. Tuleyha kaçarak Suriye'ye gitti. Daha sonra Esed kabilesinin Müslüman olmasının ardından Tuleyha da Müslüman oldu. Ömer devrinde halifeye biat ederek Kadisiye Muharebesi ve Nihavend Savaşı'nda tecrübelerinden yararlanıldı, büyük faydaları oldu. Bir rivayete göre Nihavend Savaşı'nda ölmüştür, diğer bir rivayete göre ise kabilesinin yanında ölmüştür.[1]
Tuleyha'nın Aleyhinde Söylenmiş Şiirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Tuleyha'nın döneminde yaşamış bazı Müslüman şairler, Tuleyha'yı nazmettikleri hicviyelerinde yermişlerdir. Örneğin; Dirâr b. el-Ezver, kabilelerinde ortaya çıkan sahte peygamberi şu dizeleriyle hicvetmektedir:
“Benû Esed! Yaptığınız şey beni rahatsız etti. Allah’la savaşan
bir kavmin kutsalı olmaz!
Çok iyi biliyorum ki, siz sapıtmışsınız. Benû Esed! Ya (bu
sapkınlığınızı) yavaştan alın ya da geliverin de (sizi mahvedelim!)
Sadakalarınızı gasp etmenize mani oldum ve size dedim ki: Ey
Sa‘lebe ailesi! Biliniz…
…Siz akıl sahibi olanlarınıza isyan ettiniz ve kusurlu bir adama
itaat ettiniz. Soysuz kadının oğlunun (yani Ṭuleyḥa el-Esedî’nin) işi en
uğursuz iştir.” [2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mehmet Salih Arı, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 41, sayfa: 363
- ^ Esat Ayyıldız, Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020. s.290-291.
