Tulkarim
| Tulkarim طولكرم | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
  Tulkarim Tulkarim'in konumu | |
| Ülke |  Filistin |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Mahmud al-Cellad |
| Nüfus (2007)(Tulkarim Mülteci Kampı dahil) | |
| • Toplam | 61.941 |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
Tulkarim (Arapça: طولكرم), Filistin'in Batı Şeria bölgesinin kuzey batısında bulunan bir şehir.
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Tulkarim, Filistin'de bulunan bir şehir olup adını verdiği Tulkarim valiliği'nin de merkezi olan şehirdir. Batısında İsrail-Filistin sınırının geçtiği şehrin batısında İsrail sınırları içindeki Hayfa ve Netanya şehirleri bulunmaktadır. Doğusunda ise Filistin idaresi altındaki Nablus ve Cenin şehirleri bulunmaktadır. Şehir, Kudüs ve Ramallah'ın kuzeyinde bulunur.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Hakimiyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Tulkarim, 1517 senesinde Yavuz Sultan Selim'in Memlükler üzerine yaptığı sefer ile Osmanlı topraklarına katıldı. Kanuni Sultan Süleyman devrinde ise şehirdeki vakıf malları El Aksa Camii'nin kuzeybatısındaki Müslüman Mahallesi'nde bulunan Cevheriyye Medresesi'ne bağlandı. 1596 senesinde Tulkarim nahiye olarak Nablus Sancağı'na bağlandı. Nüfusu büyük çoğunluka müslüman olan şehir sakinlerinin çoğunluğu köylüydü. Zaydan ailesi, Lajjun ailesi kökenli Tarabay'lar ve Beni Haris Kabilesi şehrin önde gelen aileleri arasındaydı.
Pierre Jacotin'in 1799 senesinde Napolyon'un Mısır Seferi sırasında çizdiği haritada Toun Karin olarak belirtilmiştir. 19. yüzyılda bölgeye gelen Fransız seyyah Victor Guérin, Tulkarim'i yaklaşık 1000 kişinin yaşadığı makul büyüklükteki bir şehir olarak tarif etmiştir.
İngiliz manda idaresi
[değiştir | kaynağı değiştir]
1945 senesinde Tulkarim'in nüfusu 8.090 Arap ve onlara ait olan şehirde 1,672 dönüm ve kırsalda 32,610 dönüm toprak olarak belirtilmiştir.[1] Of this, 2,399 dönümü narenciye ve muz tarımı için kullanılmakta olup, 276 ekili alan ve sulanabilir arazi, 28,256 dönüm ise tahıl ekimi için kullanılmaktaydı.[2] 1,492 dönüm ise inşa alanı olarak ayrılmıştı.[3]
Ürdün idaresi
[değiştir | kaynağı değiştir]1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında Tulkarim Irak Ordusu'nun denetimindeydi; savaşın ardından Ürdün kontrolündeki Batı Şeria içerisinde kalmıştır. Nakba sonrası imzalanan 1949 Ürdün-İsrail Ateşkesi ile Tulkarim bölgesindeki yaklaşık 32.610 dönümlük arazinin bilhassa tarıma elverişli olan yaklaşık 30.000 dönümünü İsrail kontrolü altında bırakmıştır. Bu büyük toprak kaybı ve bölgede yaşayan müslüman Arap nüfusun durumu düşünüldüğünde, Tulkarim'in yerleşik halkının çoğu 1950 yılında BM Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA) tarafından oluşturulan Tulkarim Mülteci Kampı'na yerleşmiştir. Bir kısmı ise Ürdün'e göç etmiştir.
Filistin idaresi
[değiştir | kaynağı değiştir]1967 senesindeki Altı Gün Savaşı sırasında şehir İsrail ordusu tarafından işgal edilmiştir. 1993 senesinde İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında imzalanan Oslo Barış Anlaşması sonrasında şehrin idaresi Filistinlilere geri verilmiştir. Daha sonraki yıllarda İsrail sınırında bulunmasının da etkisiyle sık sık İsrail'in işgallerine[4][5] şahit olunsa da 2005 senesinden bu yana Filistin Ulusal Yönetimi altındadır.[6] 2007 sayımı itibarıyla Tulkarim Mülteci Kampı'nda kalanların sayısı 10.000 kişinin üzerindedir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Batısında İsrail-Filistin sınırının geçtiği şehrin batısında İsrail sınırları içindeki Hayfa ve Netanya şehirleri bulunmaktadır. Doğusunda ise Filistin idaresi altındaki Nablus ve Cenin şehirleri bulunmaktadır. Şehir, Kudüs ve Ramallah'ın ise kuzeyinde bulunur.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Nüfus Sayımı / Tahmini | Nüfus |
|---|---|---|
| 1548 | Nüfus Sayımı | 1,040 |
| 1596 | Nüfus Sayımı | 968 |
| 1860'ler | Tahmini | 1,000 |
| 1931 | Nüfus Sayımı | 4,540 |
| 1967 | Nüfus Sayımı | 20,002 |
| 1997 | Nüfus Sayımı | 39,805 (with Camp) |
| 2007 | Nüfus Sayımı | 61,941 |
2007 senesinde açıklanan nüfusu 51.300'dür. Bu nüfusun yanı sıra 10.641 kişi de Tulkarim Mülteci Kampı'nda yaşamaktadır.[7]
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]İktisadi durum
[değiştir | kaynağı değiştir]
1948 Arap-İsrail Savaşı öncesinde Tulkarim bölgedeki önemli bir tarım merkeziydi. Şehirdeki tarımsal ürünler arasında zeytin, meyve, tahıl ve bilhassa karpuz bulunmaktadır.
Önemli Tulkarim doğumlular
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ekrem Akurgal, Türk Arkeolog, doğum 1911
- Halid Ebu Toameh, Gazeteci, doğum 1963
- Hasan Karmi, Gazeteci ve belgesel yapımcısı, doğum 1905
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Quoted in Hadawi, 1970, p. 77 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Quoted in Hadawi, 1970, p. 128 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Quoted in Hadawi, 1970, p. 178 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "İsrail askerleri Tulkarim kentinden çekildi". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
- ^ "İsrail birlikleri Tulkarim'i ele geçirdi". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
- ^ "Eriha ve Tulkarim devrediliyor". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
