Savaş tutsağı
.jpg)
Savaş tutsağı veya savaş esiri, silahlı bir çatışma sırasında veya sonrasında, rakip taraf tarafından canlı şekilde ele geçirilen ve gözaltında tutulan asker veya askerlerdir. "Savaş esiri" kavramının kullanıldığı en eski kaynak 1610'a kadar uzanmaktadır.[1]
Geçmiş savaşlardan elde edilen bilgi ve deneyimlerce, esir ele geçirildiğinde ilk olarak dışarıdan izole edilerek gözaltında tutulur. Esirin gözü önünde, kendi taraflarını güçsüz ve aşağılık gösterecek propagandalar yapılır ve esirlerin duyguları ile fikirleri kendi lehlerine çevrilmek istenilir. Esirler bazen ise adeta bir köle olarak görüşüp ağır işlerde çalıştırılırlar; bu sırada, iş kazasında ağır yaralanan ve ölenler olur. Yapamayacakları kadar ağır olan bu işleri yapmayan esirler ise işkenceye tabi tutulur. Bazenleri ise esir askerler, kendileri adına savaşmaları için örgütlendirilir, eğitilir. Yetkili asker olup esir düşenlerden ise politik, diplomatik veya askerî istihbarat alınır, bu yapılırken gerekirse işkencelere başvurulur.[2][3]
Antik dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaşlar geçmişinin büyük bir bölümünde yenilmek üzere olan askerler, rakiplerinin niyetlerine bağlı olarak ya teslim olarak ya da yakalanarak esir düşmüştür ve genellikle savaşta mağlup tarafta olan düşman askeri, katledilmeyi veya köleleştirilmeyi beklemiştir.[4] Örneğin Roma'da gladyatörler Samnitler, Trakyalılar ve Galyalılar olarak etnik kökenlerine göre kategorize edilmiş, savaş esirleri olarak halkı ve imparatoru, arenalarda zorla savaştırılarak eğlendirmiştedir.[5]
Tipik olarak galipler, düşman savaşçıları ve düşman sivilleri arasında çok az fark görürler. Ancak kadınları ve çocukları affedilme olasılıkları daha yüksektir. Savaşta hedef masum insanlarda olmuştur. Hatta bazen bir savaşın asıl amacı; savaşmaktan çıkıp, düşman kadın sivillerine tecavüz etmek olmuştur.[6]
MS 4. yüzyılda, Roma İmparatorluğu ile Persler arasında yakın bir zamanda yapılan savaşta, yakalanan Pers esirlerinin kötü koşullardaki kölelik vaziyeti durumundan etkilenen Amida Piskoposu Acacius, fidye girişiminde bulundu ve kilisesinin değerli altın ve gümüş kaplarını satarak Roma tarafından onların, ülkelerine dönmelerine izin vermesini istemiştir.
Ortaçağ ve Rönesans
[değiştir | kaynağı değiştir]Frank kralı Childeric'in 464'te Paris kuşatması ve ablukası sırasında, rahibe Geneviève (daha sonradan şehrin koruyucu azizi olarak kanonlaştı) savaş tutsaklarının refahı ve zulm görmemeleri için Frank kralına yalvardı ve olumlu bir yanıtla karşılaştı. 1415'te, Agincourt Muharebesi sırasında birçok Fransız savaş esiri öldürüldü. Bu, ordunun bagajını ve ekipmanını ele alan savaşçıların ve diğer savaşçı olmayan sivil Fransız vatandaşların öldürülmesine misilleme olarak yapıldı ve Fransızlar tekrar saldırıya geçti.[7]
İlerleyen zamanlarda Orta Çağ'da, birçok dini savaş oldu. Bu savaşlarda amaç “sadece düşmanlarını yenmekle kalmayıp, ortadan kaldırmak” oldu. Hristiyanlar Avrupa'da, sapkınların (bu sapkınar, Müslümanlar olarak görülüyordu) yok edilmesini hedefleyen bir seferberlik başlattı. Böylelikle haçlı seferleri başladı. Örnekler arasında 13. yüzyıldan kalma Albigensian Haçlı Seferi ve Kuzey Haçlı Seferleri sayılabilir.[8]
Bir yandan genişleyen Moğol İmparatorluğu, teslim olan nüfusu ancak Moğol ordusuna maddi–manevi destek olmaları karşılığında bağışladılar. Teslim olmayan birçok şehri ve kasabayı ise yok etmişler. Bunu, şehirdeki sivilleri katledip, şehri ateşe vererek yapıyorlardı.[9]
Aztekler'e gelindiğinde ise, komşu kabileler ve gruplarla sürekli savaş halindeydiler ve bu sürekli savaşın asıl amacı kurban olacak olan canlı tutsakları ele geçirmekti. 1487'de Büyük Tenochtitlan Piramidi'nin yeniden kutlamaları sırasında kurban edilmek için "10,000 veya 80,400 arası esir" katledildi.[10]
Müslüman orduların fetihleri sırasında ise, Müslümanlar rutin olarak çok sayıda esiri ele geçirdi. Dönüştürenlerin yanı sıra, çoğu fidyeleştirilmiş ya da köleleştirilmişti.[11] [12] Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlar tarafından yakalanan Hristiyanlar, fidye ödeyemedikleri takdirde genellikle ya öldürülmüş ya da köle pazarına satılmıştı.[13] Muhammed yaşamı boyunca, dinlerine-milletine bakılmaksızın esirlere makul bir temelde yiyecek ve giyecek sağlamak için İslam hükûmetinin sorumluluğunu üstlendi;[14] ancak mahkûmlar bir kişinin gözaltındaysa, sorumluluk bireyin üzerindeydi.[15] Mahkûmların serbest bırakılması hayırsever bir eylem olarak şiddetle tavsiye edilmişti. Muhammed'in, düşmanın, Müslümanlarla anlaşmayı bozduğunu hissettiği bazı durumlarda ‘Banu Qurayza’ gibi erkek mahkûmların toplu olarak infaz edilmesini emrettiği durumlarda oldu. Bu kabilenin kadınları ve çocukları Muhammed tarafından ‘ghanima’ (savaş ganimetleri) olarak ayrıldı.[16][17]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Archived copy" (PDF). 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2015.
- ^ "The Roman Gladiator" 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The University of Chicago – "Originally, captured soldiers had been made to fight with their own weapons and in their particular style of combat. It was from these conscripted prisoners of war that the gladiators acquired their exotic appearance, a distinction being made between the weapons imagined to be used by defeated enemies and those of their Roman conquerors. The Samnites (a tribe from Campania which the Romans had fought in the fourth and third centuries BC) were the prototype for Rome's professional gladiators, and it was their equipment that first was used and later adopted for the arena. [...] Two other gladiatorial categories also took their name from defeated tribes, the Galli (Gauls) and Thraeces (Thracians)."
- ^ John Hickman (2002). "What is a Prisoner of War For". Scientia Militaria (İngilizce). 36 (2). 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Ekim 2020.
- ^ Eisenberg, Bonnie; Ruthsdotter, Mary (1998). "History of the Women's Rights Movement". www.nwhp.org (İngilizce). 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Church Fathers: Church History, Book VII (Socrates Scholasticus)". www.newadvent.org. 17 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.
- ^ Attwater, Donald and Catherine Rachel John. The Penguin Dictionary of Saints. 3rd edition. New York: Penguin Books, 1993. 0-14-051312-4.
- ^ Shakespeare, William; Gurr, Andrew (2005). King Henry V. Cambridge University Press. s. 24. ISBN 0-521-84792-3.
- ^ Davies, Norman (1996). Europe: A History. Oxford University Press. s. 362. ISBN 0-19-520912-5.
- ^ Samurai, Warfare and the State in Early Medieval Japan 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Journal of Japanese Studies
- ^ "Central Asian world cities". Faculty.washington.edu. 29 Eylül 2007. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2012.
- ^ Edward N. Peterson, The American Occupation of Germany, pp 42, 116, "Some hundreds of thousands who had fled to the Americans to avoid being taken prisoner by the Soviets were turned over in May to the Red Army in a gesture of friendship."
- ^ Niall Ferguson, "Prisoner Taking and Prisoner Killing in the Age of Total War: Towards a Political Economy of Military Defeat" War in History 2004 11 (2) 148–192 pg. 189, (footnote, referenced to: Heinz Nawratil, Die deutschen Nachkriegsverluste unter Vertriebenen, Gefangenen und Verschleppter: mit einer übersicht über die europäischen Nachkriegsverluste (Munich and Berlin, 1988), pp. 36f.)
- ^ Meyer, Michael C. and William L. Sherman. The Course of Mexican History. Oxford University Press, 5th ed. 1995.
- ^ Hassig, Ross (2003). "El sacrificio y las guerras floridas". Arqueología Mexicana, pp. 46–51.
- ^ Harner, Michael (Nisan 1977). "The Enigma of Aztec Sacrifice". Natural History. Latinamericanstudies.org. ss. 46-51. 19 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Maududi (1967), Introduction of Ad-Dahr, "Period of revelation", p. 159. The freeing of prisoners was highly recommended as a charitable act. On certain occasions where Muhammad felt the enemy had broken a treaty with the Muslims, he ordered the mass execution of male prisoners, such as the Banu Qurayza. Females and children of this tribe were divided up as ghanima (spoils of war) by Muhammad.
- ^ Lings, Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources, p. 229-233.
