Nübye
Nübye ya da Nûbe (Nübyece: Nobīn;[1] Arapça: النُوبَة, an-Nūba), Mısır'ın güneyinde, Nil Nehri boyunca kuzey Sudan'a uzanan bir bölgedir. Bölge Asvan'ın güneyinde yer alan Nil'in ilk akanağından, Hartum yakınlarında yer alan Mavi ve Beyaz Nil'in birleşme noktasına kadar olan alanı kapsar.[2][3][4]
Bölge Afrika'daki en eski uygarlıklardan biri olan Kerma kültürüne ev sahipliği yapmıştır.[5] Kerma kültürü varlığını MÖ 2500'den beri sürdürmüş olup, bölge MÖ 1500 dolaylarında Mısır Yeni Krallık firavunu I. Thutmose tarafından ele geçirilmiştir. Nübye 400 sene boyunca Mısır egemenliği altında kalmıştır. MÖ 8. yüzyılda Piye egemenliği altında Nübye merkezli Kuş Krallığı, Geç Bronz Çağı Çöküşü dolayısıyla zayıflamış Mısır'ı ele geçirerek Mısır'ın yirmi beşinci hanedanını kurmuş, bu hanedan ise yaklaşık 100 yıl sonra Asurlularca yıkılmıştır. MÖ 3. yüzyıl ve MS 3. yüzyıl arasında Nübye Yunan ve Romalılar tarafından kontrol edilmiş Mısır'a bağlı bir şekilde var olmuştur. 4. yüzyılda yeniden bağımsız olan Kuş, aynı yüzyılda, Aksum Krallığı'nın Meroe'yı ele geçirmesi ve yıkmasıyla gerilemiştir. Yenilginin ardından bölgede daha sonra hristiyanlaşacak Nobatya, Mukurra ve Alodya krallıklarını kurdular. Makurra ve Alodya varlıklarını yaklaşık bin sene boyunca sürdürdüler. Daha sonra Nübye'nin kuzeyi Osmanlı, güneyi ise Func hâkimiyetine girdi. Nübyelilerin İslamlaşması ve kısmî olarak Araplaşmaları bu devletlerin yıkılmasında rol oynadı. 19. yüzyılda Mısır Hidivliği'nin Sudan'ın fethi ile Nübye tek bir politik varlık altında yönetilmeye başlandı. Günümüzde Nübye, Mısır ve Sudan devletleri arasında bölünmüştür.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Reinisch, Leo (1879). Die Nuba-Sprache. Wien. ss. 271.
- ^ Appiah, Anthony; Gates, Henry Louis (2005). Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517055-9.
- ^ Raue, Dietrich (4 Haziran 2019). Handbook of Ancient Nubia (İngilizce). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. ISBN 978-3-11-042038-8.
- ^ Janice Kamrin; Adela Oppenheim. "The Land of Nubia". www.metmuseum.org. 8 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2020.
- ^ O'Connor, David (1993). Ancient Nubia: Egypt's Rival in Africa. University of Pennsylvania, USA: University Museum of Archaeology and Anthropology. ss. 1-112. ISBN 0924171286.
