Vahan Koridoru
Vahan Koridoru, Afganistan'ın Doğu Türkistan`a kadar uzanan kuzeydoğu topraklarının dar şerit durumunda, Pakistan'ın Keşmir bölgesi idaresini Tacikistan'dan ayıran ve Kuzeyden güneye kadarki Pamir Dağları ve Hindukuş Dağları arasına sıkışmış bir koridordur. Uzunluğu yaklaşık 350 km (220 mil) ve genişliği 13-65 kilometredir (8,1-40,4 mil).[1]
Vahan Koridoru, İçinde Panj ve Pamir Nehirleri ve Ceyhun'un oluşturduğu yüksek bir dağ vadisidir. Vadi, bir ticaret yolu ve antik çağlardan beri Doğu, Güney Asya ve Türkistan'dan gezinti yapanlar tarafından kullanılmıştır.
Koridor Büyük Oyun'un bir siyasi oluşumudur. Koridorun kuzey tarafında, 1873 yılında İngiltere ve Rus İmparatorluğu arasındaki anlaşma ve 1893 yılında İngiltere ve Afganistan arasında, Panj ve Pamir çaylarının Afganistan ve Rusya İmparatorluğu arasında sınır yapılarak, tarihi Vahan bölgesini bölmüştür. Güney tarafında, 1893 Durand Çizgisi anlaşması'nda, İngiliz Hindistanı ve Afganistan <Peştunistan> arasındaki sınırı belirlemiştir. 20. yüzyılda, Vahan Koridoru olarak tanınmış, iki imparatorluk arasında bir tampon bölge olacak şekilde alan dar bir şerit durumuna getirilmiştir.
2020 itibarıyla 17.167 sakini bulunmaktadır.[2] Vahan'ın kuzey bölümü Afgan Pamiri (Pamir Türkistanı) olarak adlanır.[3] Sakinlerin kullanması için en yakın ana havalimanı, batıdaki Feyzabad şehrinde bulunan ve bir karayolu ağı ile ulaşılabilen Feyzabad Havalimanı'dır.
Afganistan, ekonomik nedenlerle veya Taliban isyanı ile mücadelesi kapsamında alternatif bir tedarik rotası olarak Çin'deki komünist yönetimden Vahan Koridoru sınırını açması için defalarca talepte bulundu. Ancak Çin, koridor sınırının batısının Doğu Türkistan'da olması ve büyük ölçüde huzursuzluk yaratacağı nedeniyle bunu reddettti.[4][5] 2009 yılı Aralık ayında, ABD'nin koridoru açması için Çin'e talepte bulunduğu bildirilmiştir.
Temmuz 2021'de bölge, grubun yaz saldırısı sırasında ilk kez Taliban'ın kontrolü altına girdi.[6] Yüzlerce etnik Kırgız göçebenin çiftlik hayvanlarıyla birlikte kuzeye, Tacikistan'a kaçmaya çalıştığı bildirildi.[7] Daha önce NATO tarafından eğitilmiş Afgan Ulusal Güvenlik Güçlerinden sorumluluğu devralan Afganistan İslam Emirliği güçleri tarafından devriye gezilmektedir.[8][9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ International Boundary Study of the Afghanistan-USSR Boundary (1983) 17 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by the US Bureau of Intelligence and Research Pg. 7
- ^ Wong, Edward (27 Ekim 2010). "In Icy Tip of Afghanistan, War Seems Remote". The New York Times. 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2010.
- ^ Aga Khan Development Network (2010): Wakhan and the Afghan Pamir 23 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.3
- ^ Afghanistan tells China to open Wakhan corridor route 8 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Hindu. 11 Haziran 2009
- ^ China mulls Afghan border request 10 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News Online. 12 Haziran 2009
- ^ Juanola, Marta Pascual (23 Temmuz 2021). "The Taliban conquest of a thin strip of land could change Afghanistan". The Sydney Morning Herald. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021.
- ^ Kramer, Andrew E. (29 Temmuz 2021). "These Herders Lived in Peaceful Isolation. Now, War Has Found Them". The New York Times. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021.
- ^ "Cabinet orders military deployment, services in Wakhan valley". Pajhwok Afghan News. 20 Kasım 2022. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2022.
- ^ "Wakhan: The Corridor of Complication between Taliban, Pakistan and China". India Today. 1 Ağustos 2022. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2022.
