Vakıf (kitap serisi)
| Yazar | Isaac Asimov |
|---|---|
| Dil | İngilizce |
| Tür | Bilimkurgu |
| Yayım tarihi | 1942–1993 |
| Ortam türü | Basılı |
| Kitap sayısı | 7 |
Vakıf, Rusya doğumlu Amerikalı yazar Isaac Asimov tarafından yazılan bilimkurgu serisidir. Yaklaşık 30 yıl boyunca bir üçleme olarak kalan seri Vakıf, Vakıf ve İmparatorluk ve İkinci Vakıf kitaplarından oluşmaktaydı. 1981 yılından sonra Asimov seriye 2 ardıl (Vakıf'ın Sınırı, Vakıf ve Dünya) ve 2 öncül (Vakıf Kurulurken, Vakıf İleri) eklemiştir. Eklenen bu kitaplar Asimov'un yazdığı diğer iki seri olan Robot ve İmparatorluk serilerine göndermeler yaparak, tüm bu serilerin aynı hayali evrende geçtiğini göstermiştir.
Serinin temelini ilk romanın baş karakterlerinden olan Hari Seldon'un tüm hayatını geliştirmeye harcadığı psikotarih (matematiksel sosyoloji'nin kurgusal bir dalı) biliminin tahminleri oluşturmaktadır.[1] Kitle eylemi kanunlarını kullanan bu bilim, büyük ölçeklerde geleceği tahmin edebilmektedir. Hari Seldon yaptığı araştırmalar sonucunda tüm Samanyolu'nda hüküm süren Galaksi İmparatorluğu'nun çöküşünün önüne geçilemez olduğunu ve ikinci bir imparatorluk kurulana kadar yaklaşık 30.000 yıllık bir Karanlık Çağ'ın geçeceğini görmüştür. Seldon ayrıca eğer gerekli düzenlemeler yapılırsa imparatorluksuz geçecek bu dönemin 1.000 yıllık bir süreci kapsayacak kadar azaltılabileceğini de hesaplamış ve bu daha tercih edilir sonuç için bir vakıf kurmaya karar vermiştir. Bu vakıf yetenekli sanatkar ve mühendisler tarafından insanlığın bilgi birikimini korumak ve geliştirmek üzere Galaksi'nin bir ucunda kurulmuş ve insanlığın bilgi birikiminin özetini Galaksi Ansiklopedisi'nde toplamak için çalışmıştır.
Yayınlanma tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Asıl hikâyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Vakıf ilk olarak 8 kısa hikâye şeklinde Astounding Magazine dergisinde Mayıs 1942 ve Ocak 1950 ayları arasında yayınlanmıştır. Asimov'a göre, hikâyelerin ana fikri Edward Gibbon'un Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi kitabına dayanmakta ve editörü John W. Campbell ile bir buluşması sırasında düşünmeden ortaya çıkmıştır.[2] Asimov bu hikâyelerini Batı Philadelphia'daki apartman dairesinde Philadelphia Tersanesi'nde çalışırken yazmıştır.
Vakıf üçlemesi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yayınlanan hikâyelerinden ilk dördü bir öncül hikâye ile birlikte toplanarak Gnome Press tarafından 1951 yılında Vakıf adında yayınlanmıştır. Kalan dört hikâye ise ikili ikili ayrı olarak yine Gnome tarafından Vakıf ve İmparatorluk (1952) ve İkinci Vakıf (1953), adları ile basılmış ve hâlen anılmakta olan Vakıf üçlemesi adını almıştır.[3]
Sonraki öncül ve ardıl kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]1981 yılında Asimov, yayıncısı tarafından "Vakıf"ın hikâyesini anlatan dördüncü bir kitabı yazması için ikna edilmiş ve ortaya önceki kitaplardaki olayları kronolojik olarak takip eden Vakıf'ın Sınırı (1982) kitabı çıkmıştır.[4]
Bu kitaptan dört yıl sonra ise Asimov adı Vakıf ve Dünya (1986) olan yeni bir ardıl kitap yayınlamıştır. Bu kitabı ise öncül kitaplar olan Vakıf Kurulurken (1988) veVakıf İleri (1993) izlemiştir. Ardıl ve öncül kitapların yazımı arasındaki iki yıllık sürede Asimov Vakıf serisini yazmış olduğu diğer seriler ile bağlamış ve tek bir hayali evren yaratmıştır.
Olayların oluş kronolojisine göre serideki kitaplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Vakıf Kurulurken (1988)
- Vakıf İleri (1993)
- Vakıf (1951)
- Vakıf ve İmparatorluk (1952)
- İkinci Vakıf (1953)
- Vakıf'ın Sınırı (1982)
- Vakıf ve Dünya (1986)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kaçan, Can (16 Ocak 2020). "Psikotarihin Babası: Hari Seldon". Bilimkurgu Kulübü. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
- ^ Asimov, Isaac. La edad de oro II. Plaza & Janes. 1987. P 252–253 (The Early Asimov kitabının İspanyolca çevirisi) "Legal Rites" hikâyesine bakılmalı.
- ^ ISAAC ASIMOV (1982). Foundation's Edge. Halmstad: Spectra. s. 1. ISBN 0-553-29338-9.
- ^ ISAAC ASIMOV (2004). Foundation and Earth. Halmstad: Spectra. ISBN 0-553-58757-9.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yamanol, İsmail (5 Mayıs 2015). "Isaac Asimov'un Galaktik Destanı: Vakıf". Bilimkurgu Kulübü. 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
