Vera C. Rubin Gözlemevi
 Tamamlanan LSST'nin görselleştirmesi | |
| Adını veren | Vera Rubin  |
|---|---|
| Bulunduğu yer(ler) | Elqui, Coquimbo, Şili |
| Koordinatlar | 30°14′41″S 70°44′58″W / 30.24464°G 70.74942°B |
| Organizasyon | Büyük Sinoptik Araştırma Teleskobu Şirketi |
| Gözlemevi kodu | X05 |
| Yükseklik | 2.672,75 m (8.768,9 ft) |
| Dalga boyu | 320 nm (940 THz)–1.060 nm (280 THz) |
| İlk ışık | Haziran 2025 |
| Teleskop çeşidi | yansıtmalı teleskop astronomik gözlemevi üç aynalı anastigmat |
| Çap | 8,417 m (27 ft 7,4 in) |
| İkincil ayna çapı | 3,420 m (11 ft 2,6 in) |
| Üçüncül ayna çapı | 5,016 m (16 ft 5,5 in) |
| Açısal çözünürlük | 0,7″ medyan görüş sınırı 0,2″ piksel boyutu[1] |
| Toplama alanı | 35 m2 (380 ft2) |
| Odak uzaklığı | 10,31, 9,9175 m (33 ft 9,91 in, 32 ft 6,45 in) |
| rubinobservatory.org | |
  Vera C. Rubin Gözlemevi konumu | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Vera C. Rubin Gözlemevi (eski adıyla Large Synoptic Survey Telescope, kısaltılmışı: LSST, Türkçe: Büyük Sinoptik Araştırma Teleskobu), Şili'nin Coquimbo Bölgesi'nde yer alan bir astronomi gözlemevidir. Tesisin ana görevi, her birkaç gecede bir güney gökyüzünü tarayarak Legacy Survey of Space and Time (yine LSST kısaltmasıyla bilinir) adı verilen ve on yıla yayılan zaman atlamalı bir kayıt oluşturmaktır.[2][3][4] Gözlemevi, Şili'nin kuzeyindeki Cerro Pachón dağının 2.682 metre yüksekliğindeki El Peñón zirvesinde, mevcut Gemini South ve Southern Astrophysical Research Telescope (Güney Astrofizik Araştırma Teleskobu) ile aynı yerleşkede bulunur.[5] Ana tesis binası ise gözlemevinden karayoluyla yaklaşık 100 kilometre mesafedeki La Serena şehrindedir.
Vera C. Rubin Gözlemevi, adını galaktik dönüş hızları üzerine yaptığı öncü keşiflerle tanınan Amerikalı astronom Vera Rubin'den almıştır. ABD Ulusal Bilim Vakfı (NSF) ve ABD Enerji Bakanlığı (DOE) Bilim Ofisi'nin ortak girişimi olan proje, NSF NOIRLab ve SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı (SLAC National Accelerator Laboratory) tarafından müştereken işletilmektedir.[6]
Rubin Gözlemevi, bünyesinde Simonyi Tarama Teleskobu (Simonyi Survey Telescope) adı verilen ve 8,4 metrelik birincil aynaya sahip geniş alanlı bir yansıtmalı teleskop barındırır.[7] Teleskop, 3,5 derecelik oldukça geniş bir görüş alanında keskin görüntüler elde edilmesini sağlayan, üç aynalı anastigmat tasarımının özel bir varyasyonunu kullanır. Elde edilen veriler, şimdiye kadar inşa edilmiş en büyük kamera olma özelliğini taşıyan 3,2 gigapiksellik bir yük bağlaşımlı (CCD) görüntüleme kamerasıyla kaydedilmektedir.[8]
İlk olarak 2001 yılında LSST adıyla önerilen projenin ayna yapımına, özel fonlarla 2007 yılında başlandı. Daha sonra 2010 Astrophysics Decadal Survey (2010 Astrofizik On Yıllık Araştırması) raporunda "en öncelikli büyük yer tabanlı proje" olarak derecelendirildi ve resmi inşaat süreci 1 Ağustos 2014'te başladı.[9] Finansmanı NSF, DOE ve kar amacı gütmeyen özel bir kuruluş olan LSST Discovery Alliance[10] tarafından sağlanan operasyonların yönetimi, Association of Universities for Research in Astronomy (AURA, Astronomi Araştırmaları Üniversiteler Birliği) sorumluluğundadır.[11] Toplam inşaat maliyetinin yaklaşık 680 milyon dolar olması bekleniyordu.[12]
Rubin Gözlemevi'nin saha inşaatı, 14 Nisan 2015 tarihinde ilk taşın törenle konulmasıyla başlamıştır.[13][14] Mühendislik kamerasıyla ilk piksel Ekim 2024'te alınmış,[15] sistemin ilk ışık görüntüleri ise 23 Haziran 2025'te yayınlanmıştır. Tam kapasiteli tarama faaliyetlerinin COVID pandemisine bağlı takvim gecikmeleri nedeniyle 2025 yılının sonlarında başlaması planlanmaktadır.[16]
Rubin Gözlemevi'nin faaliyete geçmesiyle birlikte beş milyondan fazla asteroidi (yaklaşık 100.000 Dünya'ya yakın cisim dahil) kataloglaması, ayrıca yaklaşık 20 milyar galaksiyi, 17 milyar yıldızı ve altı milyon küçük Güneş Sistemi cismini görüntülemesi hedeflenmektedir.[17]
Adı
[değiştir | kaynağı değiştir]Teleskop başlangıçta Large Synoptic Survey Telescope olarak adlandırılmıştı. Burada geçen ve Yunanca σύν (syn, "birlikte") ile ὄψις (opsis, "görünüm") kelimelerinden türetilmiş "sinoptik" ifadesi, bir konuya dair geniş bir bakış açısı sunan gözlemleri tanımlar.[18] Haziran 2019'da, ABD Temsilcisi Eddie Bernice Johnson ve Porto Riko Temsilcisi Jenniffer González-Colón'un önerisiyle gözlemevinin adı Vera C. Rubin Gözlemevi olarak değiştirildi.[19] İsim değişikliği, 20 Aralık 2019'da ABD yasası olarak yürürlüğe girdi[20] ve 2020 Amerikan Astronomi Topluluğu kış toplantısında duyuruldu.[3] Bu isimle, milyarlarca galaksi uzay ve zaman içinde haritalanıp kataloglanarak Rubin ve meslektaşlarının karanlık maddenin doğasını anlamaya yönelik çalışmaları onurlandırılmıştır.[19]
Teleskobun kendisi ise bağışçılar Charles ve Lisa Simonyi'ye ithafen[21][22] Simonyi Survey Telescope olarak adlandırılmıştır.[23]
LSST kısaltması, gözlemevinin yürüteceği "Legacy Survey of Space and Time" projesini ifade edecek şekilde yeniden tanımlanmış, kamera ise "LSST Camera" olarak adlandırılmaya devam etmiştir.[24]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Rubin Gözlemevi, gökyüzü taramaları geleneğinin bir halefidir.[26] Bu gelenek, 18. yüzyılda Messier Kataloğu gibi görsel olarak derlenen kataloglarla başlamıştır. Daha sonra bunların yerini, 1885 Harvard Plaka Koleksiyonu ve Palomar Gözlemevi Gökyüzü Araştırması gibi projelerle fotoğrafik taramalar almıştır. 2000'li yıllardan itibaren ise Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) gibi ilk dijital taramalar, eski fotoğraf plakalarının yerini almaya başlamıştır.
Rubin Gözlemevi'nin temelleri, ilk kez 1996'da bahsedilen[27] Dark Matter Telescope (Karanlık Madde Teleskobu) fikrine dayanır.[28] 2001 yılında yayımlanan beşinci on yıllık rapor olan Astronomy and Astrophysics in the New Millennium (Yeni Milenyumda Astronomi ve Astrofizik), "Geniş Açıklıklı Sinoptik Araştırma Teleskobu"nu öncelikli bir proje olarak önermiştir. Projenin temel tasarımı ve hedefleri bu ilk aşamada bile belirlenmişti.[29] Raporda teleskobun, görülebilir gökyüzünü her hafta mevcut taramalardan çok daha sönük seviyelere kadar tarayacağı, 300 metreden büyük Dünya'ya yakın cisimlerin %90'ını kataloglayacağı ve Kuiper Kuşağı'nda Güneş Sistemi'nin oluşumuna dair fosil kayıtları içeren yaklaşık 10.000 ilkel nesne bulacağı belirtiliyordu. Ayrıca binlerce süpernovayı gözlemleyerek ve kütleçekimsel merceklenme yoluyla karanlık madde dağılımını ölçerek evrenin yapısının incelenmesine katkıda bulunması hedefleniyordu.[29]
Projenin ilk geliştirme aşamaları küçük hibelerle finanse edildi. Ocak 2008'de yazılım dünyası milyarderlerinden Charles ve Lisa Simonyi 20 milyon dolar, Bill Gates ise 10 milyon dolar bağışta bulundu.[30][21] NSF'nin 2013 mali yılı bütçe talebine de 7,5 milyon dolar dahil edildi.[31] ABD Enerji Bakanlığı ise karanlık enerjiyi anlama görevi kapsamında, SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı tarafından inşa edilen dijital kamera bileşenini finanse etti.[32]
NSF'nin inşaatın geri kalanı için ayırdığı fonlar 1 Ağustos 2014'te onaylandı.[9] Projedeki lider kuruluşlar ve görevleri şunlardır:[32]
- SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı: LSST kamerasının tasarımı ve inşası.
- Ulusal Optik Astronomi Gözlemevi: Teleskop ve saha ekibinin sağlanması.
- National Center for Supercomputing Applications: Arşiv ve veri erişim merkezinin inşası ve test edilmesi.
- Astronomi Araştırmaları Üniversiteler Birliği (AURA): İnşaat sürecinin denetlenmesi.
Mayıs 2018'de ABD yönetimi, inşaatı ve operasyonları hızlandırmak amacıyla teleskop için talep edilenden daha fazla ödenek ayırdı. Proje yönetimi bu durumdan minnettar olsa da, inşaatın bu geç aşamasında nakit sıkıntısı çekmedikleri için ek fonların ne kadar yardımcı olacağından emin değildi.[12]
Teleskobun tamamlanmış haliyle algıladığı ilk fotonlar 15 Nisan 2025'te kaydedildi. Bu fotonların, odaklama ayarı yapılmadan önce nokta yerine halka şeklinde göründüğü belirtildi.[25] Teleskop ve kameranın tam kombinasyonuyla elde edilen ilk ışık görüntüleri ise 23 Haziran 2025'te yayınlandı.[33][34][35] İlk paylaşılan görseller arasında Üç Boğumlu ve Deniz Kulağı bulutsularının birleşik bir görüntüsü ile Başak Kümesi'ndeki galaksilerin geniş alanlı görünümünden kesitler yer alıyordu.[36] Başak Kümesi'nin görüntüsü, Mayıs ayı başında dört gecelik bir gözlemle elde edilmişti. Bu ilk görüntülerde 2.000'den fazla yeni asteroidin keşfedildiği açıklandı.[37] Projede 28 farklı ülkeden insan yer aldığı için, görüntülerin yayınlanması altı kıtada düzenlenen izleme etkinlikleriyle kutlandı.[38]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
![Cerro Pachón'da Açık Gökyüzü[39]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Clear_Skies_at_Cerro_Pach%C3%B3n.jpg/500px-Clear_Skies_at_Cerro_Pach%C3%B3n.jpg)
Cerro Pachón'da Açık Gökyüzü[39] -
![Vera C. Rubin Gözlemevi yapım aşamasında[40]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Vera_C._Rubin_Observatory_under_construction.jpg/500px-Vera_C._Rubin_Observatory_under_construction.jpg)
Vera C. Rubin Gözlemevi yapım aşamasında[40] -
![Teleskop montaj düzeneği, köprü vinci kurulumu sırasında kubbeden alınmıştır.[41]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Rubin_Telescope_Mount_Assembly.jpg/500px-Rubin_Telescope_Mount_Assembly.jpg)
Teleskop montaj düzeneği, köprü vinci kurulumu sırasında kubbeden alınmıştır.[41] -
![LSST Kamerasının odak düzlemi. 60 cm (2 feet) genişliğindedir, 3200 megapiksel görüntü üretmek için 189 sensöre sahiptir.[42]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/LSST_Camera_focal_plane.jpg/500px-LSST_Camera_focal_plane.jpg)
LSST Kamerasının odak düzlemi. 60 cm (2 feet) genişliğindedir, 3200 megapiksel görüntü üretmek için 189 sensöre sahiptir.[42] -
![Optik mühendisleri Justin Wolfe (solda) ve Simon Cohen LSST Kamerası için r filtresi ile birlikte.[43]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Rubin_r-band_Filter_at_Lawrence_Livermore_National_Laboratory.jpg/500px-Rubin_r-band_Filter_at_Lawrence_Livermore_National_Laboratory.jpg)
Optik mühendisleri Justin Wolfe (solda) ve Simon Cohen LSST Kamerası için r filtresi ile birlikte.[43] -
![LSST Kamerası, her iki soğutma sistemi kullanılarak sıfırın altındaki sıcaklıklara kadar soğutuldu.[44]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/LSST_Camera_Lift.jpg/250px-LSST_Camera_Lift.jpg)
LSST Kamerası, her iki soğutma sistemi kullanılarak sıfırın altındaki sıcaklıklara kadar soğutuldu.[44] -
Leonard Kuyruklu Yıldızı, Rubin Gözlemevi ve Venüs Gezegeni -
Ufukta parlak ışık kümeleri olarak görülebilen yapay ışık nedeniyle gökyüzünün aydınlanmasıyla Vera C. Rubin Gözlemevi üzerinde Gece Işığı. -
Vera C. Rubin Gözlemevi ve Samanyolu
![Cerro Pachón'da Açık Gökyüzü[39]](/wiki/Dosya:Clear_Skies_at_Cerro_Pach%C3%B3n.jpg)
![Vera C. Rubin Gözlemevi yapım aşamasında[40]](/wiki/Dosya:Vera_C._Rubin_Observatory_under_construction.jpg)
![Teleskop montaj düzeneği, köprü vinci kurulumu sırasında kubbeden alınmıştır.[41]](/wiki/Dosya:Rubin_Telescope_Mount_Assembly.jpg)
![LSST Kamerasının odak düzlemi. 60 cm (2 feet) genişliğindedir, 3200 megapiksel görüntü üretmek için 189 sensöre sahiptir.[42]](/wiki/Dosya:LSST_Camera_focal_plane.jpg)
![Optik mühendisleri Justin Wolfe (solda) ve Simon Cohen LSST Kamerası için r filtresi ile birlikte.[43]](/wiki/Dosya:Rubin_r-band_Filter_at_Lawrence_Livermore_National_Laboratory.jpg)
![LSST Kamerası, her iki soğutma sistemi kullanılarak sıfırın altındaki sıcaklıklara kadar soğutuldu.[44]](/wiki/Dosya:LSST_Camera_Lift.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "LSST System & Survey Key Numbers". LSST Corporation. 3 Nisan 2013. 27 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2015.
- ^ Overbye, Dennis (11 Ocak 2020). "Vera Rubin Gets a Telescope of Her Own – The astronomer missed her Nobel Prize. But she now has a whole new observatory to her name". The New York Times. 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ a b "NSF-supported observatory renamed for astronomer Vera C. Rubin". www.nsf.gov (İngilizce). 7 Ocak 2020. 8 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ "Survey Cadence Optimization Committee's Phase 3 Recommendations". pstn-056.lsst.io. 6 Ocak 2025. 19 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ "Press Release LSSTC-04: Site in Northern Chile Selected for Large Synoptic Survey Telescope" (PDF) (Basın açıklaması). LSST. 17 Mayıs 2006. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2015.
- ^ "Funding Information". rubinobservatory.org. 10 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ Telescope, Large Synoptic Survey (12 Haziran 2015). "LSST General Public FAQs". Rubin Observatory. 25 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2020.
- ^ "Camera". LSST. 26 Mart 2013. 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2015.
- ^ a b Kahn, Steven; Krabbendam, Victor (Ağustos 2014). "LSST Construction Authorization" (Basın açıklaması). Lsst Corp. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
- ^ "LSST-DA Supporters | LSST Discovery Alliance". lsstdiscoveryalliance.org (İngilizce). 6 Kasım 2023. 5 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ Telescope, Large Synoptic Survey. "Rubin Observatory". Rubin Observatory (İngilizce). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2025.
- ^ a b Mervis, Jeffrey (21 Mayıs 2018). "Surprise! House spending panel gives NSF far more money for telescope than it requested". AAAS. 8 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022.
- ^ "LSST First Stone" (Basın açıklaması). LSST Corporation. 14 Nisan 2015. 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015.
- ^ "The Large Synoptic Survey Telescope: Unlocking the secrets of dark matter and dark energy". Phys.org. 29 Mayıs 2015. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2015.
- ^ "Locations of Target Fields Observed during On-sky Commissioning Campaign with ComCam". LSST Corporation. 3 Kasım 2024.
- ^ "Monthly updates". LSST Corporation. 10 Aralık 2024. 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2025.
- ^ Walsh, Bryan (28 Haziran 2025). "How the largest digital camera ever made is revolutionizing our view of space". Vox (İngilizce). Erişim tarihi: 12 Temmuz 2025.
- ^ Rhee, George (13 Ağustos 2013). Cosmic Dawn: The Search for the First Stars and Galaxies (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 237. ISBN 978-1-4614-7813-3.
- ^ a b "H.R. 3196, the Vera C. Rubin Observatory Designation Act | House Committee on Science, Space and Technology". science.house.gov (İngilizce). 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ Johnson, Eddie Bernice (20 Aralık 2019). "H.R.3196 – 116th Congress (2019–2020): Vera C. Rubin Observatory Designation Act". www.congress.gov. Erişim tarihi: 7 Ocak 2020.
- ^ a b "FAQ | Vera Rubin Observatory". www.vro.org. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
- ^ "Simonyi Survey Telescope". noirlab.edu. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2025.
- ^ "About Rubin Observatory". 2 Nisan 2013. 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022.
- ^ "NSF–DOE Vera C. Rubin Observatory Name guidelines". Vera C. Rubin Observatory.
- ^ a b Chang, Kenneth; Miller, Katrina (23 Haziran 2025). "Vera Rubin Scientists Reveal Telescope's First Images". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ Djorgovski, S. George; Mahabal, Ashish; Drake, Andrew; Graham, Matthew; Donalek, Ciro (2013). "Sky Surveys". Oswalt, Terry (Ed.). Planets, Stars and Stellar Systems. Springer Netherlands. ss. 223–281. arXiv:1203.5111
. doi:10.1007/978-94-007-5618-2_5. ISBN 978-94-007-5617-5.
- ^ Press, W. H. (9-14 Temmuz 1995). Kochanek, C. S.; Hewitt, Jacqueline N. (Ed.). Prognosticating The Future Of Gravitational Lenses. Astrophysical applications of gravitational lensing: proceedings of the 173rd Symposium of the International Astronomical Union. 173. International Astronomical Union. Melbourne, Australia: Kluwer Academic Publishers; Dordrecht. s. 407. 19 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
- ^ Tyson, A.; Angel, R. Clowes, Roger; Adamson, Andrew; Bromage, Gordon (Ed.). The Large-aperture Synoptic Survey Telescope. The New Era of Wide Field Astronomy, ASP Conference Series. 232. San Francisco, California: Astronomical Society of the Pacific. s. 347. ISBN 1-58381-065-X. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
- ^ a b Astronomy and astrophysics in the new millennium. Washington, D.C.: National Academy Press. 2001. ss. 11–12. Bibcode:2001aanm.book.....N. doi:10.17226/9839. ISBN 978-0-309-07312-7. 5 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ Overbye, Dennis (3 Ocak 2008). "Donors Bring Big Telescope a Step Closer". The New York Times. 20 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008.
- ^ "LSST Project Office Update". Mart 2012. 19 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012.
- ^ a b "World's largest digital camera gets green light". 8 Kasım 2011. 27 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2012./
- ^ Wells, Ione; Rannard, Georgina (23 Haziran 2025). "First celestial image unveiled from revolutionary telescope". BBC. 23 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ "Welcome to your First Look at the cosmos from NSF–DOE Rubin Observatory". Vera C. Rubin Observatory (İngilizce). 23 Haziran 2025. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ Greenfieldboyce, Nell (23 Haziran 2025). "The Vera C. Rubin Observatory's first images are stunning — and just the start". NPR (İngilizce). 23 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ Klesman, Alison (23 Haziran 2025). "Here are the first-ever images released by the Vera C. Rubin Observatory". Astronomy Magazine (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ Meghan Bartels (23 Haziran 2025), "Majestic First Images from Rubin Observatory Show Universe in More Detail Than Ever Before", Scientific American
- ^ "Vera C Rubin Observatory first images". BBC Sky at Night Magazine (İngilizce). 23 Haziran 2025. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ "Clear Skies at Cerro Pachón". 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^ "New Initiative to Help Unravel Cosmic Mysteries with Big Data". 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.
- ^ "The Rubin Observatory Telescope Mount Awakens". 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ "Rubin Observatory Receives Two Guinness World Records for Its Camera and Lenses". 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ "Final Filters Delivered for Rubin Observatory Camera". 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ "Rubin Camera Chills Out". 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site
- Legacy Survey of Space and Time 5 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. official website
- LSST construction site webcams 19 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- LSST reports and documentation 29 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- New Scientist SPACE Article 9 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- LSST Tutorials for Experimental Particle Physicists is a detailed explanation of LSST's design (as of February 2006) and weak lensing science goals that does not assume a lot of astronomy background.
- The New Digital Sky 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. is a video of a July 25, 2006 presentation at Google about the LSST, particularly the data management issues.
- HULIQ Google participation announcement 22 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- LSST Science Collaborations; Abell, Paul A.; Allison, Julius; Anderson, Scott F.; Andrew, John R.; Angel, J. Roger P.; Armus, Lee; Arnett, David; Asztalos, S. J. (16 Ekim 2009). LSST Science Book, Version 2.0. 0912. s. 201. arXiv:0912.0201 . Bibcode:2009arXiv0912.0201L. 26 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2011., an updated and expanded overview.