Veri kurtarma
Veri kurtarma veya Data recovery, cep telefonu, bilgisayar, notebook gibi ikincil depolama cihazlarındaki bilgilerin, herhangi bir nedenle bu bilgilere ulaşılamaması durumunda, bilgilerin yeniden ulaşılabilir hale getirilmesini, bir başka deyişle kaybolmuş bilgilerin geri getirilmesini ifade eder.[1]
Veriler çoğunlukla dahili veya harici sabit disk sürücüleri (HDD'ler), katı hal sürücüleri (SSD'ler), USB flash sürücüler, manyetik bantlar, CD'ler, DVD'ler, RAID alt sistemleri ve diğer elektronik cihazlar gibi depolama ortamlarından kurtarılır. Kurtarma, depolama aygıtlarının fiziksel hasarı veya ana işletim sistemi (OS) tarafından bağlanmasını engelleyen dosya sisteminin mantıksal hasarı nedeniyle gerekli olabilir.[2]
Mantıksal arızalar, sabit sürücü cihazları çalışır durumda olmasına rağmen kullanıcı veya otomatik işletim sistemi bu cihazlarda depolanan verileri geri getiremediğinde veya bunlara erişemediğinde meydana gelir. Mantıksal arızalar, mühendislik çipinin bozulması, kayıp bölümler, ürün yazılımı arızası veya biçimlendirme/yeniden yükleme sırasında meydana gelen arızalar nedeniyle meydana gelebilir.[3][4]
Veri kurtarma çok basit veya teknik olarak zor olabilir. Bu nedenle, bu alanda uzmanlaşmış belirli yazılım şirketleri bulunmaktadır.[5]
Veri kurtarma ekipmanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Veri kurtarma ekipmanları, hasar görmüş HDD'ler, SSD'ler ve diğer depolama aygıtlarından veri kurtarma işlemlerinde kullanılan özel donanım ve yazılımlardır.
Aşağıda fiziksel ekipmanlar yazılımsal araçlara doğru sırayla listelenmiştir:
1. Temiz Oda (Clean Room): Kurtarma veya tamiri yapılacak her diske bu odada müdahale edilir. Filtre ve hava basıncı ile verilerin bulunduğu plakaları toz kontaminasyonundan korumak için kullanılan "Clean Room" temel bileşenlerden biridir.[6]
2. Laminar Akış Kabini (Laminar Flow Hood): Temiz odada kafa değişimi, plaka değişimi gibi her türlü işlem esnasında dikey veya yatay hava akışı ile partiküllerin girişini engeller.[7]
3. Anti-statik Zemin (ESD Flooring): Statik elektrik birikimi durumunda zarar görebilecek Elektronik Devre Kartları (PCB) ve hassas disk bileşenlerini korumak içindir, aynı amaçla kullanılan anti-statik kıyafetler ve eldivenler de vardır.[8]
4. Dijital Stereo Mikroskop (Digital Stereo Microscope): Yüksek oranlarda (50x-100x) büyütme ile plaka, kafa incelemek veya elektronik devre kartları üzerinde mikro lehimleme gibi işlemler için kullanılır.[9]
5. PC-3000: Veri kurtarma alanındaki donanım ve yazılım bazlı cihazdır, SATA, SAS, USB, NVMe, M.2 arayüzlerini destekler, firmware onarımı, kafa haritası inşası, translatoru yeniden kurma, yavaş sinyal çözümüyle hard disk tarafında çözümler üretebilirken SSD cihazlarda Techno Mode ve NAND okuma yapabilir.[10]
6. Donör Diskler: Bu diskler her marka ve seri için stoklanır ve plaka, kafa, motor veya firmware değişiminde kullanılır.[11]
7. ROM Okuma Cihazları: Elektronik baskılı devre kartının (PCB) çipini okuyup, kopyalama ve adaptasyon verilerinin kullanımını sağlar.[12]
8. Kafa Değişim Seti (Head Replacement Tools): Disk kafalarını sök-tak işlemleri sırasında manyetik kafa uçlarının zarar görmemesi için kullanılır.[13]
9. Lehim İstasyonu (Soldering Station): Elektronik baskılı devre kartı üzerinde mikro çiplerin sökülüp takılması için sıcak hava ve havya gibi lehim cihazları gereklidir.[14]
10. Multimetre ve Osiloskop: Elektronik devrelerde voltaj, direnç ve sinyal bütünlüğü testleri sırasında arıza tespiti amaçlı kullanılan cihazlardır.[15]
11. SSD NAND Okuma Cihazı (NAND Reader): SSD Kontrolcüsü arızalı olduğunda çipleri doğrudan okuyarak ham veriyi elde etmemizi sağlar ve PC-3000 SSD Utility ile kooperatif bir şekilde çalışabilir.[16]
12. Hex Editor (HxD, WinHex): Ham veri üzerinde manuel düzenleme yapılmasına izin verir, bozuk dosya türü, bölüm tabloları (Partition) veya metadata onarımında kullanılabilir.[17]
Laboratuvarlar farklı ekipmanlar da kullanabilir. Profesyonel seviyede güncel teknoloji, yukarıda listelenen donanımlar, yazılımlar ve fiziksel araçlardan oluşmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Veri kurtarma çözümleri". r3datarecovery. s. İngilizce. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2013.
- ^ "Data Recovery Explained". www.ibm.com (İngilizce). 6 October 2021. 28 August 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 August 2022.
- ^ "What is logical failure?". Disklabs Digital Forensics and Data Recovery (İngilizce). 1 December 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 December 2022.
- ^ "What Happens When Drives Experience Logical Failure?". www.streetdirectory.com. 1 December 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 December 2022.
- ^ "Data Recovery – Backup Technology". www.dell.com (İngilizce). 1 December 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 December 2022.
- ^ "ISO 14644-1:2015". International Organization for Standardization. 2015.
- ^ William Whyte (2010). Cleanroom Technology. John Wiley & Sons. ISBN 978-0470744663
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (yardım). - ^ "ANSI/ESD S20.20-2021". ANSI/ESD Association. 2021.
- ^ "Stereo Microscopes in Data Recovery". DeepSpar.
- ^ "PC-3000 Data Recovery Systems". ACE Laboratory.
- ^ "What Is a Donor Drive for Data Recovery?". Datarecovery.com.
- ^ "How to Read ROM via Programmer Device". ACE Lab.
- ^ "Head Replacement Tools for Data Recovery". HDDSurgery.
- ^ "What Is Microsoldering in Data Recovery?". Datarecovery.com.
- ^ Paul Horowitz (2015). The Art of Electronics. Cambridge University Press.
- ^ "PC-3000 Flash". ACE Laboratory.
- ^ "WinHex: Computer Forensics & Data Recovery Software". X-Ways.
