Vikipedi:Vikiproje
Vikiproje, Vikipedi'yi geliştirmek için ekip olarak çalışmak isteyen katılımcılar grubudur. Bu gruplar genelde belirli bir konuda (örneğin; 100. Yıl veya Astronomi gibi) ihtiyaçlar doğrultusunda belirli bir göreve (örneğin; yeni maddeleri kontrol etmek, maddeleri düzenlemek veya oluşturmak gibi) odaklanırlar.
Vikiprojeler, konunun ihtiyacına göre madde açma, mevcut maddeleri düzenleme veya geliştirme gibi konularda katılımcıların organize halinde birlikte çalışmasına olanak tanır.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Proje
[kaynağı değiştir]Vikiprojeler'in listesini sayfanın en altında bulunan dolaşım şablonundan görüntüleyebilirsiniz. Projeler, belirli bir dönemde veya belirli bir konuda yapılabilir.
Temel amaçları
[kaynağı değiştir]
- Aynı konuya ilgi duyan Vikipedistlerin birlikte çalışmasına olanak sağlamak,
- Proje konularında tartışma ve bilgi paylaşımlarında bulunmak,
- Konuyla ilgili maddelerde yardım alınabilecek kişileri tanıma olanağını sunmak,
- Okuyuculara doğru ve güvenilir bilgilerin sunulmasına destek olmak,
- Konuyla ilgili madde, şablon veya kategorilerin düzene sokulmasına ve geliştirilmesine yardımcı olmak.
Katılım
[kaynağı değiştir]Vikipedi'de gönüllülük esasından yola çıkıldığından, projelere katılım tercihe bağlıdır. Proje konularında çalışma yapmak için dahil olma zorunluluğu olmasa da; konudan haberdar olmak ve projedekilerle iletişimde kalmak için önerilir. Sadece belirli bir konuda destek verilmek istenirse de belirtilebilir. Katılmak için projenin sayfasındaki Katılımcılar kısmına kullanıcı adı yazmak veya imza atmak yeterlidir.
Yararları
[kaynağı değiştir]- İçerik ve sunum düzenlemesi: İçerik iyi bir maddenin önemli bir değeri olsa da tek değeri değildir. Üniversite sınavlarına hazırlanan her öğrenci içerik kadar sunumun da öğrenme hızlarında etken olduğunu fark eder (iyi kaynak kötü kaynak çoğu zaman sunumla ilgilidir). Vikiprojeler, yazarlara hangi şekilde bilgi yapılanırsa daha kolay algılanır sorusunu sorma imkanı vermektedir.
- Yönlendirmelerin azalması: Dengeli ve kapsamlı bir kategorilendirme gereksiz yönlendirmelerin (redirect) azalmasını sağlayacaktır.
- Özel ilgi alanlarıyla ilgilenen grupların oluşması: Vikipedi'de bu zaten var. Bu olguyu formal hale getirir.
- Kullanıcılar arasında iletişim ve karar verme yeteneklerinin gelişmesi: Bir konuda yapılan tartışmaların tek bir merkezde toplanarak yazarların bu tartışmalara kolay erişiminin sağlanması.
- Bilginin evriminde dengeli ve kontrollü sağlaması: Vikipedi, topluluk sistemiyle çalışmakta. İçindeki bilgilerin okuyuculara güven vermesi doğruluğunun sürekli olarak elden geçmesiyle (çünkü maddeler sürekli değişikliğe açık) ilişkili. Sistemin geçmişi toplumun bu filtrelemeyi yaptığını göstermekte. Bu konuda başka bir değişken ise bu filtrelemenin hızı (döngüsü). Vikiproje bu döngünün hızını büyük oranda artırmakta.
- Bilgi yönetimi becerilerinin kazanılması.
- Kalite ve işlev yönetimi deneyimi için büyük bir kaynak (eğitim aracı): Vikipedi bu işlemi zaten otomatik olarak yerine getiriyor.
- Vikipedinin özgür yazarlık ortamında yazarlara yazarlık yönetimi deneyimi: İyi bir yazarın, kaliteli bir yazı yaratırken en etkili silahı, yazmak istediği konuda okuyuculara en az hangi bilgilerin sunulması gerektiğini bilmesi, yani bir bakımına okuyucuyu tanımasıdır. Vikiproje sistematik olarak bu deneyimlerin toplanmasını sağlar.
Ne değildir?
[kaynağı değiştir]Vikiprojeler madde konusu içeren bölgeler değildir. Vikiproje bilgi alanının yönetim bilgilerini içeren bölgelerdir. Yönetim biçimi hiyerarşi ile yapılanmaz (diğer bilgi yönetim alanları gibi). İçerdiği hiyerarşi (sınıflama bölümü veya bilgi şablonları) iletişim kolaylığı içindir.
Değer mi?
[kaynağı değiştir]Bu tip sosyal yapının diğer vikipedilerde kullanıcı katılımını arttırdığı görülmüştür. İlk safhalarında çok küçük bir grup yazarın katılımıyla projenin şekillendiği ve bu durumda bu gruba fazlaca yük bindiği doğru olsa bile projenin bilgi kalitesi safhasında bu çekirdek grubun kendi ilgi alanının nasıl hızlı bir şekilde geliştiğini görme zevkine erişmektedirler. Bu çekirdek gruba söylenebilecek tek tavsiye proje konusuna gerçekten değer veriyorlarsa bu işe kalkışmalarıdır. Bu çekirdek grubun üstünde büyük bir yük olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca bu yapının demokratik bir yapı olduğu ve demokrasi kültürünün bu ufak projeler sayesinde (sadece vikipedi olmamakta) geliştiği unutulmamalıdır. Bir proje yazarlar arası iletişim ve anlayış becerilerinin gelişmesine de yardımcı olacaktır.
Nasıl başlar
[kaynağı değiştir]
Kendinize şu soruyu sorun — Vikiproje yapısı istediklerime uygun mu?
Vikiproje yapmak istediklerinizin diğer kullanıcılara iletildiği sayfalar olduğundan fikrinizi kendi başınıza hayata geçirmeden bu sayfalara aktarmanız gerekecektir. Fikirlerinizi düzenli bir şekilde açıklamaya ve diğer yazarların eleştirilerine hazır mısınız?
Vikiproje'nin birden fazla sayfadan oluşacağını aklınızdan çıkarmayınız. Bu sayfaları yaratmaya ve takip etmeye hazır mısınız? Bu sayfalar aracılığı ile sizinle iletişime geçmek isteyen kullanıcılara cevap vermeye hazır mısınız? Bu faaliyetlerin büyük çaba gerektirdiğini ve projenizin başarısında çok önemli bir yer tuttuğunu göz önüne aldınız mı bu kararınızda? Birçok proje kısa sürede yazarlarına sosyal sorunlarla uğraşmak yüzünden projelerini terk ettirdiğini hatırlatmak isteriz. Bütün bu eksi olgulara karşın nasıl oluyor da projeler çalışıyor diye sorarsanız;
- Ansiklopedi maddelerinin kalitesi belli bir seviyeden sonra bir kişinin çalışmasıyla daha yüksek kalite seviyesine erişememektedir. Projeler grupların oluşmasını ve madde kalitesinin hızlı olarak gelişmesini sağlamaktadır (bakınız: Madde Değerlendirmesi). Kısaca ilgilendiğiniz bilgi alanının daha iyiye gitmesi ancak grup çalışmasıyla mümkündür.
- Vikiprojeler belli bir alanın içindeki bilgilerin genel okuyucuya daha kolay olarak okunmasında ve aynı kavramı içeren değişik sayfalar arasında bir düzen izlenimini sağlamaktadır. Vikiprojeler sayesinde kategoriler ve sayfa kalite değerleri Vikipedi'nin parçası haline gelmektedir.
- Projenin hayata geçmesi proje alanında birden fazla yazarın daha kısa sürede daha fazla bilgiye ulaşmasını sağlamaktadır.
Bir projenin sistematik bir alanı yoksa veya 3-5 yazardan az yazarı varsa kurulması size bir yarar getirmeyecektir. Belki ilgi alanınız daha önce başlatılmış bir projenin ilgi alanına girebilir ve bu projenin üyelerini ikna edebilirseniz emeklerinizi daha verimli hale getirebilirsiniz.
Ana sayfa
[kaynağı değiştir]Bir projenin başarısında deneyimlerle kazanılmış bazı bilgileri aşağıdaki başlıklarda bulunmaktadır.
Kapsamı ve amacı
[kaynağı değiştir]Projenin ne yapmak istediğini açık ve detaylı olarak belirlemeniz diğer yazarların sizinle daha iyi iletişime geçmesini sağlayacaktır. Bir projenin ilk iki başlığını oluştururken şunları göz önünde bulundurun:
- Adı: Projenin adı yapmak istediğiniz çalışmayı tam olarak açıklamalıdır. Mesela Türkiye'deki yerleşim birimlerini anlatan sayfaların içeriklerini geliştirecek bir projenin başlığını "Şehirler projesi" olarak seçerseniz köy ve kasabaları dışlıyor izlenimi bırakabilir, "Yerleşim birimleri projesi" olarak seçerseniz de başlığı çok geniş tutmuş olursunuz. "Türkiye yerleşim birimleri projesi" ismi, projeyi Türkiye Cumhuriyeti'yle sınırlandıracağı için kesin ve erişilebilir bir amaç belirlemiş olacaktır.
- Amacı: Amacı projenin faaliyetlerini belirler. "İl-ilçe-köy, Şehir-belde-mahallelerin temel bilgilerinin bu sayfalarda düzenli olarak bulunması, sayfa kategorilerinin oluşması." Unutmayın proje amaçlarını her zaman güncelleme şansınız vardır. Kısaca aklınıza gelen bütün amaçlar yerine kısa sürede ulaşabileceğiniz amaçları seçmeniz ve bu amaçlara ulaştıkça yenilerini eklemeniz daha verimli çalışmanızı sağlayacaktır.
Üyeler başlığı ve üye şablonu
[kaynağı değiştir]Proje sayfanızın altına üyeler isimli bir sayfa ekleyin ve bu sayfayı ana proje sayfasının içine dahil edin. Bu sayfada projenize katkıda bulunmak isteyenler kendi imzalarını atarak not bırakabileceklerdir. Bu arada bir kullanıcı şablonu oluşturabilirsiniz. Projenize üye olan kullanıcılar bu şablonu kendi babillerine eklerler.
İletişim başlığı
[kaynağı değiştir]İletişim sayfası üyelerinizin proje konusunda duyurularını yapabilecekleri sayfalardır.
Sınıflama
[kaynağı değiştir]Bir projenin ilk çalışması ilgi alanına giren sayfaların birbirleriyle ilişkili olanlarının aynı bir başlık altıda toplayarak bu sayfalara kolay erişimi sağlamak olmaktadır. Vikipedi bu çalışmalar için kategori yapısını kullanımınıza sunmuştur. Kategorileri bir ağaç ve dalları gibi düşünebilirsiniz. Ağacınızın gövdesi projenizi oluşturacaktır.
Kategorilendirme işlemine önce bir temel kategori oluşturarak başlamalısınız. Yerleşim birimleri ile uğraşıyorsanız bu temel kategori "Yerleşim birimleri" olabilir. Temel kategorilerin sayısını fazla belirlemeyin. Unutmayın temel kategoriler bilgi alanına yabancı olan okuyucuların başlama noktasını oluşturacağından çalışmalarınızın bütün alt başlıklarının farkında olmayan bu kullanıcılara bütün başlıklara ulaşma imkanı vermektedir. Örnek vermek gerekirse "Askeri" konularla ilgilenen bir okuyucu "Askeri Tıp" diye bir konunun varlığını bilmeyebilir. Bu yüzden okuyuculara bir ana başlık altında konulara ulaşma şansını sunacak olursanız bilgisi az olan okuyucuya daha rahat çalışma imkanı vermiş olursunuz. Unutmadan Vikipedi kağıt üzerindeki ansiklopedilerin kısıtlamalarına tabi değildir. Kategorileri oluştururken kendimize sayısı veya derinliği gibi sorular yerine bu bilgi alanının içeriği nasıl şekillenirse en manalı bir şekilde maddeye ulaşabiliriz sorusu size verimli bir kategori ağacı verecektir.
Bir sayfa birden fazla kategoriye bağlı olabilmektedir. Bu olgu size birlik düzeninden kurtulmanızı sağlamaktadır. Yani bir alt-kategori birden fazla üst kategoriye sahip olabilmektedir. Kategorilerin oluşturulmasında bunu gözden çıkarmayınız.
Kategori ağacınızı yaratırken:
- Kategorilerin temel amacının birbirlerine benzeyen madde başlıklarının (madde başlıkları) kavramlar altında toplanarak okuyucuya bağlantılar (kavramlar dizini) halinde sunulmasıdır.
- Bir madde birden fazla kategoride bulunabilmektedir. Yaratılan kategoriler çok dar kapsamları içerirse kategori sayısı çok fazla olacağından kullanışlılığını kaybedecektir. Aynı şekilde az kategori okuyucuların sayfalara ulaşmasını zorlaştıracaktır.
- Bir maddenin atandığı kategori ve bu kategorinin alt kategorisinde olması kategorilerin oluşumunda bir sorun olduğunun göstergesidir. Mesela Atatürk maddesi hem "askerler" ve "askerler" kategorisinin alt kategorisi "Türk askerler" içinde olması askerler kategorisinin tanımında çalışılması gerektiğini göstermektedir. Kategorileri oluşturmadan bu kategorinin içine ne tip makaleleri ekleyeceğinizi yazmanız bu tip sorunlardan kurtulmanızı sağlayacaktır.
- Kategori ağacınızı oluştururken, bazı maddelerin ağacınıza uygun olmamasına rağmen konunuzun içine girebileceğini aklınızda tutunuz. Bu durumlarda yeni kategoriler oluşturmak yerine (yeni kullanıcılar bu metoda çok sık başvurmakta) bu tip maddelerin daha sonra üzerinde çalışmak üzere bulunabilecekleri bir alt-kategori oluşturun.
- Kategori başlıklarında tarafsızlığa dikkat ediniz. Vikipedinin "T" si tartışılmazdır.
Bilgi kutuları ve temel bilgi çalışmaları
[kaynağı değiştir]Sayfalarınızı sınıflayarak okuyucuların sayfalara ulaşmasını sağladınız. Aynı maddeler arası farklılıkları nasıl okuyucuya göstereceğiniz bir sonraki sorununuz. Bunun için ilk yapmanız gereken maddelerinizin giriş bölümünde hangi bilgilerin olması gerektiğini (kullanıcıların nelere önem verdiği) ve bunları nasıl düzen içinde ve en az kelime kullanarak sunabileceğinize karar vermektir. Bu konuda Vikipedi:Giriş Bölümü sayfasına başvurabilirsiniz.
Bir başka çok kullanılan yöntem ise şablonlardır. Şablonlar, grafik ve sinyaller (renk-organizasyon) maddenin içeriğinde en önemli olan konuların okuyucuya ulaşmasını sağlamaktadır.
Kalitelendirme ve yazarlık çalışmaları
[kaynağı değiştir]Yukarıda bahsedilen faaliyetleri tamamladıktan sonra yeni yazarlar kazanmak ve bilgi alanınızın sunumunu geliştirmek istiyorsanız projenizin en önemli kademesine gelmiş bulunacaksınız.