Viktor But
Viktor Anatolyeviç Bout (Rusça: Виктор Анатольевич Бут); (d. 13 Ocak 1967) bir Rus silah tüccarıdır. Bir girişimci ve eski bir Sovyet askeri tercümanı olarak, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana 1990'larda ve 2000'lerin başlarında Doğu Avrupa'dan Afrika ve Orta Doğu'ya çok sayıdaki hava taşımacılığı şirketini silah kaçakçılığı yapmak için kullandı.[1][2][3][4] Bout, geniş müşteri kitlesi ve ambargoları aşma isteği sayesinde, İngiltere Dışişleri Bakanlığından Peter Hain'in 2003 yılında Birleşmiş Milletler'e Bout'un geniş kapsamlı operasyonları hakkında bir rapor okumasının ardından Ölüm Tüccarı ve Yaptırımları Bozan lakaplarını aldı.[1][5][6]
Bout, 6 Mart 2008'de, Tayland Kraliyet Polisi tarafından Amerikan yetkilileri ve Interpol ile işbirliği yapılarak terör suçlamasıyla Tayland'da tutuklandı. ABD'nin Tayland Büyükelçisi Eric G. John, Tayland Yüksek Mahkemesi tarafından Ağustos 2010'da zorunlu kılınan Suçluların İadesi Yasası uyarınca iadesini talep etti.[5][7][8] Bout, Kolombiya'daki ABD kuvvetlerine karşı kullanılmak üzere Kolombiya Devrimci Silahlı Güçlerine (FARC) silah kaçırmak niyetiyle suçlandı, ancak suçlamalarını reddetti ve beraat edeceğini tahmin etti.[8][9][10][11][12][13]
Bout, 2 Kasım 2011'de, Manhattan federal mahkemesinde bir jüri tarafından ABD vatandaşlarını ve yetkililerini öldürmek, uçaksavar füzeleri teslim etmek ve terör örgütüne yardım sağlamaktan, komplo kurmaktan suçlu bulundu ve 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[14][15] Bout, Haziran 2012'den beri Birleşik Devletler Hapishanesi Marion'da tutulmaktaydı. 8 Aralık 2022'de Amerikalı basketbolcu Brittney Griner ile birlikte Rusya ve Amerika arasında gerçekleşen esir takasıyla serbest bırakılmıştır.[16][17] Esir takası Birleşik Arap Emirlikleri, Abu Dabi'deki Al Bateen Havalaalanı'nda gerçekleşti. But, serbest bırakılmadan önce 14 yıl, 9 ay hapis yatmıştır.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Viktor Bout'un etnik kökeni belirsizdir. Birleşmiş Milletler belgeleri ve Bout'un kendisi, doğum yerinin Duşanbe (günümüz Tacikistan'ın başkenti), Tacikistan SSC, olduğunu ve doğum tarihinin büyük olasılıkla 13 Ocak 1967 olduğunu, ancak başka tarihler de mümkün olduğunu belirtiyor.[18][19][20][21][22][23] 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Rus vatandaşı oldu. 2001 tarihli bir Güney Afrika istihbarat dosyasına göre Bout etnik bir Ukraynalıdır.[24][25]
Askeri kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bout, Sovyet Silahlı Kuvvetlerinde görev yaptı. Askeri Yabancı Diller Enstitüsü'nden mezun olduğunun dışında, askeri kariyeri hakkında kesin bir bilgi yoktur.[21][26][27] Eğitimi, çok dilli olması ve altı dilde ustalaşmasına izin verdi: Rusça, Portekizce, İngilizce, Fransızca, Arapça ve Farsça. 1980'lerin başında 12 yaşında Duşanbe Esperanto kulübünün bir üyesi olarak öğrendiği Esperanto'da akıcı olduğu bildirilmiştir.[28][29][30][31] Bout'un kişisel web sitesinde, Sovyet Ordusunda tercüman olarak görev yaptığı ve teğmen rütbesine sahip olduğu belirtiliyordu.[2]
Sovyetler Birliği'nin 1991 yılında dağılması üzerine Bout'un Sovyet Ordusu'ndan yarbay rütbesiyle terhis edildiği ve bunun üzerine hava taşımacılığı işine başladığı sanılıyor. Diğer kaynaklar onun GRU'da binbaşı olduğunu, Sovyet Hava Kuvvetleri'nde bir subay olduğunu, bir Sovyet askeri istihbarat eğitim programından mezun olduğunu veya bir KGB ajanı olduğunu belirtiyor.[1][5][18][22]
Bout, 1980'lerin sonunda Angola İç Savaşı'nda Angola'nın Kurtuluşu için Halk Hareketi'ne (MPLA) yardım eden bir Sovyet askeri operasyonunda yer aldı. Sadece birkaç haftalığına Angola'da olduğunu belirtti.[18][21][26][32]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Economistisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Victor Bout's Personal Website, FAQ 7 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Victorbout.com.
- ^ "Бут, Виктор". 25 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2010.
- ^ "'Lord of war' arms trafficker arrested" 26 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Guardian, 7 March 2008.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Observerisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Viktor Bout" 23 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC Profile.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Interpol1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b "Appeal Court verdict on the extradition of Bout" 18 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Nation, 1 September 2010.
- ^ Viktor Bout Extradited to the United States to Stand Trial on Terrorism Charges 15 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. United States Department of Justice release, 17 November 2010.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;lead1isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Arms Suspect Vows to Win Case in U.S. After Extradition Order" 8 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., nytimes.com, 21 August 2010.
- ^ Россия хочет заполучить "оружейного барона" Бута, которого отправляют на суд в США 23 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NEWSru, 20 August 2010.
- ^ Profile: Viktor Bout 30 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC News, 2 November 2011
- ^ "Russian Viktor Bout convicted over Colombian arms deal". Associated Press. 2 Kasım 2011. 1 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.
- ^ "Viktor Bout guilty of Colombian rebel arms deal" 28 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC, 2 November 2011.
- ^ "Inmate Locator". Federal Bureau of Prisons. 2 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2011.
- ^ "'Merchant of Death' Viktor Bout sentenced to 25 years" 4 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ a b c Arms and the Man 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York Times, 17 August 2003
- ^ "Meeting Viktor Bout, the 'Merchant of Death'" 23 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC Channel 4 Snowblog, 16 March 2009
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Boutisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b c Addendum to the final report of the Monitoring Mechanism on Sanctions against UNITA 5 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. S/2001/363
- ^ a b Trapping the Lord of War, The Rise and Fall of Viktor Bout 9 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Part 2: Secretive about His Past. spiegel.de, 6 October 2010
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;ethzisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "The Merchant of Death" 27 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Foreign Policy.
- ^ Douglas Farah and Stephen Braun: "The Merchant of Death" 12 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (PDF).
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;christsciisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;deisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Viktor Bout arrested 17 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Economist, 13 March 2008
- ^ "Viktor Bout, seigneur de guerres" 28 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., L'Express, 24 April 2009
- ^ "Un trafiquant d'arme, polyglotte émérite, était espérantophone dans sa jeunesse!" 28 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. AgoraVox, 12 May 2009
- ^ "Komercisto de la morto" estas esperantisto 16 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Libera Folio, 5 May 2009
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;merchant-death-bookisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
