Wayanalar

Bir Wayana erkeği, 1979

Wayanalar (alternatif adları: Ajana, Uaiana, Alucuyana, Guaque, Ojana, Oyana, Orcocoyana, Pirixi, Urukuena, Waiano vb.), Brezilya, Surinam ve Fransız Guyanası arasında bölünmüş bir bölge olan Guyana Kalkanı'nın güneydoğu kesiminde yaşayan ve Cariban dili konuşan bir topluluktur. Son nüfus sayımının yapıldığı 1980 yılında Wayanaların nüfusu yaklaşık 1.500 kişiydi; bunların 150'si Brezilya'da Apalailer arasında, 400'ü Surinam'da ve 1.000'i Maroni Nehri kıyısındaki Fransız Guyanası'nda yaşamaktaydı. Wayanaların yaklaşık yarısı hala kendi ana dillerini konuşmaktadır.

Kaynaklar

• Alì, Maurizio & Ailincai, Rodica. (2013). “Learning and Growing in indigenous Amazonia. The Education System of French Guyana Wayana-Apalai communities”. Procedia - Social and Behavioral Sciences (Elsevier), 106 (10): 1742–1752.  ISSN 1877-0428. DOI:10.1016/j.sbspro.2013.12.196doi:10.1016/j.sbspro.2013.12.196
• Boven, Karin M. (2006). Overleven in een Grensgebied: Veranderingsprocessen bij de Wayana in Suriname en Frans-Guyana (PDF). Amsterdam: Rozenberg Publishers. 
• L'ultime fleur. Ekulunpï tïhmelë. Essai d'ethnosociogenèse wayana (PDF) (Tez) (Fransızca). Orléans: Les Presses universitaires. 2007. 
• Duin, Renzo Sebastiaan (2009). Wayana Socio-political Landscapes: Multi-scalar Regionality and Temporality in Guiana (PDF). University of Florida. 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2018. 
• Fleury, Marie (2018). "Gaan Mawina, le Marouini (haut Maroni) au cœur de l'histoire des Noirs marrons Boni/Aluku et des Amérindiens Wayana". Revue d'Ethnoécologie. Revue d’ethnoécologie 13, 2018 (Fransızca) (13). doi:10.4000/ethnoecologie.3534. 
• Fleury, Marie; Opoya, Tasikale; Aloïké, Waiso (2016). "Les Wayana de Guyane française sur les traces de leur histoire" (PDF). Revue d'ethnoécologie. 9 (9). doi:10.4000/ethnoecologie.2711. 
• Heemskerk, Marieke; Delvoye, Katia; Noordam, Dirk; Teunissen, Pieter (2007). Wayana Baseline Study: A sustainable livelihoods perspective on the Wayana Indigenous Peoples living in and around Puleowime (Apetina), Palumeu, and Kawemhakan (Anapaike) in Southeast Suriname (PDF). Paramaribo: Stichting Amazon Conservation Team-Suriname. 
• Ricardo, Carlos Alberto, (Ed.) (1983). Povos indígenas no Brasil vol. 3: Amapá / Norte do Pará (PDF). São Paulo: CEDI. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (1976). "Representações gráficas Wayãna-Aparaí" (PDF). Boletim do Museo Paraense Emílio Goeldi. 64: 1-196 Mart 2018. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (1980). "O Parque Indígena de Tumucumaque" (PDF). Boletim do Museo Paraense Emílio Goeldi. 76: 1-316 Mart 2018. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (1990). "Os Wayana, as águas, os peixes e a pesca" (PDF). Boletim do Museo Paraense Emílio Goeldi. Série Antropologia. 6 (1): 107-1166 Mart 2018. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (2009). "Mulheres de cera, argila e arumã: princípios criativos e fabricação material entre os Wayana". Mana. 15 (1): 213-236. doi:10.1590/S0104-93132009000100008. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (2010a). "Artes indígenas: notas sobre a lógica dos corpos e dos artefatos". Textos Escolhidos de Cultura e Arte Populares. 7 (1): 19-29. doi:10.12957/tecap.2010.12052. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (2010b). "Os "originais" e os "importados": referências sobre a apreensão wayana dos bens materiais". Indiana. 27: 141-159. doi:10.18441/ind.v27i0.141-159. 
• Van Velthem, Lucia Hussak (2014). "Serpentes de Arumã. Fabricação e estética entre os Wayana (Wajana) na Amazônia Oriental". PROA: Revista de Antropologia e Arte. 5 (1)6 Mart 2018. 
• Van Velthem, Lucia Hussak; Van Velthem Linke, Iori Leonel H. (2010). Livro da Arte Gráfica Wayana e Aparai: Waiana anon imelikut pampila – Aparai zonony imenuru papeh (PDF). Rio de Janeiro: Museu do Índio – FUNAI / IEPÉ. ISBN 978-85-85986-29-2. 
• "Wayana". Ethnologue.com. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
• Wilbert, Johannes; Levinson, David (1994). Encyclopedia of World Cultures. Volume 7: South America. Boston: G. K. Hall. 0-8161-1813-2ISBN 0-8161-1813-2