Beklenmeyen Şahit (film)
| Witness for the Prosecution | |
 Beklenmeyen Şahit (Witness for the Prosecution) filminin özgün sinema afişi | |
| Yönetmen | Billy Wilder |
|---|---|
| Yapımcı | Arthur Hornblow Jr. |
| Senarist | Billy Wilder Harry Kurnitz Larry Marcus Agatha Christie(hikâye) |
| Oyuncular | Tyrone Power Marlene Dietrich Charles Laughton |
| Müzik | Matty Malneck |
| Görüntü yönetmeni | Russell Harlan |
| Kurgu | Daniel Mandell |
| Stüdyo | Theme Pictures |
| Dağıtıcı | United Artists |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Suç, dram, gerilim |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1957 |
| Çıkış tarih(ler)i | Aralık 1957, ABD kısıtlı seyirciyle 30 Ocak 1958, Londra prömiyer |
| Süre | 116 dakika |
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | 3 Milyon $ |
| Hasılat | 9 Milyon $ |
| Devam filmi | Witness for the Prosecution (1982) TV filmi |
| Diğer adları | Beklenmeyen Şahit (Türkiye) Témoin à Charge (Fransa) Testimone d'Accusa (İtalya) Testigo de Cargo (İspanya) Zeugin der Anklage (Almanya) |
Beklenmeyen Şahit [1] 1957 ABD yapımı dramatik gerilim filmidir. Özgün adı Witness for the Prosecution dır. (İngilizce: Savcılık Makamının Tanığı)
Agatha Christie'nin 1925 yılında yazdığı aynı adlı kısa hikâyesinden ve bu hikâyeden uyarlanmış 1953 tarihli tiyatro eserinden senaryosunu Billy Wilder ve Harry Kurnitz'in birlikte uyarlayıp yazdıkları filmin yönetmeni de Billy Wilder'dır. Filmin başlıca rollerinde Tyrone Power, Marlene Dietrich, Charles Laughton, Elsa Lanchester, Torin Thatcher ve Francis Compton oynamışlardır.
Londra'lı yaşlı ve deneyimli avukat (Charles Laughton) ağır hastalığına rağmen cinayetle suçlanan genç bir adamın (Tyrone Power) ilginç bulduğu davasını üstlenir, ancak mahkeme süreci ilerledikçe çok ilginç ve beklenmedik gelişmeler olur. Bazı olayların geriye dönüşlerle (flashback) anlatıldığı filmin hemen hemen tamamı bir mahkeme salonunda geçmektedir. Ancak güçlü oyuncuların olağanüstü performansları ve sürükleyici konusu filmin bir an bile sıkıcı olmasını önler.
Sürprizli bir sonu olan bu mahkeme geriliminin sonunda yazılar akarken duyulan bir dış ses seyircilerden filmin konusunu ve sonunu dostlarına ve yakınlarına anlatmamaları için ricada bulunur. Zaten filmin tanıtım sloganı şuydu: "Böylesine meraklı bir gerilim ancak 50 yılda bir görülür!"
Filmin 1982 yılında Ralph Richardson, Deborah Kerr ve Beau Bridges'ın başrollerini paylaştığı TV için aynı isimde bir yeniden çevrimi yapıldı.
"Beklenmeyen Şahit" en iyi film ve en iyi yönetmen de dahil tam 6 dalda Oscar'a, 5 dalda da Altın Küre'ye ve BAFTA'ya aday gösterilmişti. Ancak Oscar ödüllerini yine aynı yıl çevrilen David Lean'in Kwai Köprüsü (The Bridge on the River Kwai) filmine kaptırdı (Bu film 7 Oscar almıştı). Gerçek hayatta Charles Laughton'ın eşi olan hemşire rolündeki Elsa Lanchester'e Sinema Dalında En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü, Marlene Dietrich'e de "En iyi kadın oyuncu" dalında Altın Defne ödülü verildi.
"Beklenmeyen Şahit", "Amerikan Barolar Birliği Dergisi" nin Ağustos 2008 sayısında yayımladığı "En İyi 25 Mahkeme Filmi" anketinde 6. sırada yer almıştır. Ankette ilk üç sırayı Bülbülü Öldürmek (1962), 12 Kızgın Adam (1957) ve Kuzenim Vinny (1992) filmleri almaktadır.[2]
Oyuncu kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tyrone Power ... Leonard Steven Vole
- Marlene Dietrich ... Christine Helm / Vole
- Charles Laughton ... Sir Wilfrid Robarts, avukat
- Elsa Lanchester ... Miss Plimsoll, hemşire
- John Williams ... Brogan-Moore
- Henry Daniell ... Mayhew
- Ian Wolfe ... Carter
- Torin Thatcher ... Mr. Myers, savcı
- Norma Varden ... Emily Jane French
- Una O'Connor ... Janet McKenzie
- Francis Compton ... Yargıç
- Philip Tonge ... Müfettiş Hearne
- Ruta Lee ... Diana
Film hakkında notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Film, IMDb'nin "en iyi 250 film" listesinde de yer almaktadır.[3]
- Agatha Christie'nin filme uyarlanan hikâyesini de içeren öykü kitabı "Beklenmeyen Şahit" Türkiye'de Altın Kitaplar'dan 1986 yılında çıkmıştı.[4]
- Bu film Tyrone Power'ın son filmi olmuştur. Filmin çekimlerinden 1 yıl sonra ölen Tyrone Power (1914 - 1958) pop şarkıcısı Romina Power'ın babasıydı.
- Hemşire rolündeki Elsa Lanchester ise gerçek hayatta Charles Laughton'ın eşiydi.
- Hollywood'daki MGM stüdyolarında çekilen filmin mahkeme salonunun Londra'daki gerçeğine benzemesi için tam 75.000 dolar harcanmıştı (bu miktar 2008'in 570.000 dolarına karşılık gelmektedir)[5]
- Sürprizli bir sonu olan bu mahkeme geriliminin sonunda yazılar akarken duyulan bir dış ses seyircilerden filmin konusunu ve sonunu dostlarına ve yakınlarına anlatmamaları için ricada bulunur. Stüdyo bu konuda çok hassas davranmıştır. Hatta İngiliz Kraliyet ailesi için yapılan bir özel gösteriden önce bile aile fertlerinden teker teker filmin sonunu açık etmeyeceklerine dair söz almışlardı. Zaten çekimler sırasında da setlere giriş çıkışlar çok sıkı kontrol edilmiş ve sette görevi olanlarla filmin sürpriz sonunu hiç kimseye söylemeyeceklerine dair sözleşmeler imzalatılmıştı. Hatta yazılanlara göre oyuncular bile çekimlerin son gününe kadar filmin nasıl sonlanacağını bilmiyorlarmış, ancak senaryonun son on sayfası ellerine verildiği zaman bunu öğrenebilmişler.[6]
- Film yapı olarak Alfred Hitchcock filmlerini andırmaktadır. Zaten Hitchcock da bir röportajında insanların "Beklenmeyen Şahit"i Billy Wilder'ın değil de kendisinin çektiğini sandıklarını söylemiştir.
- 2008 yılında Amerikan Film Enstitüsü (AFI) "Mahkeme filmleri" kategorisindeki en iyi 10 film sıralamasında "Beklenmeyen Şahit"i 6.cı sırada ilan etmiştir.
- Filmin uyarlandığı Agatha Christie'nin kısa hikâyesi ilk kez 31 Ocak 1925 tarihinde "Flynn's Weekly" dergisinde Traitor Hands (Hain Eller) adıyla yayınlanmıştı. 1933 yılında sadece İngiltere'de dağıtılmış olan "The Hound of Death" hikâye kitabında "The Witness for the Prosecution" adı ile yer aldı. ABD'de ise ancak 1948 yılında "The Witness for the Prosecution and Other Stories" adlı hikâye kitabında okuyucu ile buluştu.[7] Kitap Türkiye'de ilk kez 1961 yılında Altın Kitaplar tarafından Özay Sunar'ın çevirisiyle yayımlandı. 1964 yılında ise bu Gutenberg Yayınları kitabı bu kez "Zehir" adıyla tekrar yayımladı.[8]
- 28 Ekim 1953 yılında ise bu hikâyeden uyarlanan tiyatro eseri Londra'da "Winter Garden Theatre" da perdelerini açtı. Bu sahne eserinde İskoç hizmetçi rolündeki Una O'Connor filmde de rol almıştı, zaten hem tiyatroda hem sinemada rol alan tek oyuncu oydu.
- Eser 1954-1956 arasında New York'ta Broadway'de Henry Miller's Theatre'da da 645 kez sahnelendi.[9] İki Tony ödülü kazandı.
- Film 1982 yılında televizyon için yeniden çekildi. Başlıca rollerinde Ralph Richardson, Deborah Kerr ve Beau Bridges oynamışlardı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mitos ve Kuşku (kitap) Atilla Dorsay. 1977, Görsel Yayınlar.s.308
- ^ "The 25 Greatest Legal Movies" (İngilizce). abajournal.com. 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2008.
- ^ The Witness for the Prosecution
- ^ "Agatha Christie/Zehir". www.cinairoman.com. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2010.
- ^ Witness for the Prosecution (play)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1950'lerde gerilim filmleri
- Film ödülü sahipleri
- Tiyatro uyarlamaları
- Sinemaya uyarlanmış hikâyeler
- Amerika Birleşik Devletleri polisiye filmleri
- Mahkeme salonu dramaları
- Konusu Londra'da geçen filmler
- United Artists filmleri
- Billy Wilder'ın senaryosunu yazdığı filmler
- Harry Kurnitz'in senaryosunu yazdığı filmler
- Billy Wilder'ın yönettiği filmler
- Russell Harlan'ın görüntülediği filmler
- Amerika Birleşik Devletleri dramatik gerilim filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri yapımı siyah-beyaz filmler
- Konusu Hamburg'da geçen filmler
- 1950'lerde İngilizce filmler
- Avukatlar ile ilgili filmler
- 1957 çıkışlı dramatik filmler
- Amerika Birleşik Devletleri dramatik hukuk filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri dramatik gizem filmleri