Yörüngesel uzay uçuşu

Yörüngesel uzay uçuşu (veya Yörünge uçuşu), bir uzay aracı içinde aracı kalkış noktasından başlayarak yerçekimine karşı hareket ederek çizilen eğmeçli bir gidiş yönünde dış uzayda gezegen çevresi üzerinde eliptik bir yörüngeye yerleştirmek için yapılan uçuştur.^[1]

Dünya'nın çevresinde bunu yapmak için, aracın 100 kilometreden (62 mil) (atmosferin katmanları gereği) yukarıda (yakın bir yaklaşım irtifa) yerberi rakımda olan bir serbest yörünge üzerinde olması gerekir. Bu yükseklikte yörüngede kalabilmek için 7.8 km/s yörünge hızı gerekir. Ancak, daha yüksek yörüngelere ulaşmak için yüksek delta-v hesaplaması gerekir.

Yörüngesel uzay uçuşu ifadesi, çoğunlukla bir uzay aracının yüksek bir irtifaya çıkması durumunu bir uçağın yörünge altı uçuşundan ayırmak için kullanılır.

Yörüngeye fırlatma

Yörüngesel uzay uçuşu, uzay aracının yer yüzeyinden ve bununla birlikte yer çekiminden kurtulması için ancak yüksek etkili roket motorlarıyla gerçekleşebilmiştir. Yörüngeye ulaşmak için, roketin devinmesi boyunca çizdiği yolda yükünün yaklaşık 9,3–10 km/s delta-v olması gerekir. Bu rakam esas olarak yatay ivmede (~ 7.8 km/s) yörünge hızına ulaşmak için gereklidir, ama atmosferik sürüklemeye (Balistik katsayısı yaklaşık 20 m uzunluğunda yoğun yakıtlı bir araç ile 300 m/s) (geçen süre içinde yörünge ve fırlatma aracı ayrıntılarına) bağlı olarak ağırlık kayıpları oluşur ve irtifa kazanır. Esas teknik, ilk süreçte dikey bir fırlatmayla daha sonra kademeli olarak 170 km'den başlayarak (roketin yerçekimini yenme süresi içinde) yörünge hızı elde edilinceye kadar 5-8 dakika kadar yanarak (yukarı açılı olan yatay bir yörünge üzerinde) ve hızlanarak hareket eder.

Gereken delta-v için 2-4 bölümden oluşan çok bölümlü roketlere gereksinim vardır.

Fırlatma döngü kullanımı gibi diğer teknikler roketsiz fırlatmalar için ortaya atılmıştır. Bu teknikler hiçbir girişimde yörüngeye bir araç yerleştirmek için kullanılmamıştır.

Kararlılık

Bir cisim yörünge içinde yaklaşık 200 km irtifada atmosferik sürükleme nedeniyle kararsız kabul edilir. Bir uydunun kararlı bir yörüngede (yani daha birkaç ay için sürdürülebilir) olması için en az alçak Dünya yörüngesi sınırı kabul edilen 350 km'de olması gerekir. Örneğin 31 Ocak 1958'de fırlatılan Explorer 1 uydusu için yörünge sınırı yerden 358 km (222 mil) olarak belirlenmiştir.^[2] Büyük Okyanus üzerinde atmosfere tekrar girip yok olmadan önce 12 yıldan fazla yörüngede kaldı ve dünyaya bilgi yolladı. Ancak, yörüngedeki nesnelerin kesin davranışı yüksekliğe bağlıdır. Uzay havası ve üst atmosfer koşulları kendi balistik katsayısı ve detayları dahilinde bulunan cisimleri etkileyebilir.

Yörüngeler

Alçak yer yörüngesi (low Earth orbit (LEO)), orta yer yörüngesi (medium Earth orbit (MEO)) ve Jeostatik yörünge (geostationary orbit (GEO)) olmak üzere üç ana yörünge kuşağı belirlenmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "ingilizce Vikipedi'de yer alan Orbital spaceflight sayfası". 24 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2010.
^ "Explorer 1 Description (NSSDC ID: 1958-001A)". NASA. 6 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2010.

Dış bağlantılar

Yörüngeye fırlatma araçları ile ilgili bilgi 29 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Türkçe)

[1] "ingilizce Vikipedi'de yer alan Orbital spaceflight sayfası". 24 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2010.

[2] "Explorer 1 Description (NSSDC ID: 1958-001A)". NASA. 6 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2010.

[1]

[2]