Yüzgeç
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Yüzgeç, balığın su içeresindeki hareketine yardımcı olan organlardır. Balıklarda yüzgeçler kara hayvanlarındaki kol ve bacaklara eşdeğerdir. Balığın su içerisindeki yüzme işlemi büyük ölçüde kaslarla sağlanır. Bu harekete farklı yüzgeçli değişik görevler için yardımcı olurlar.
Tek yüzgeçler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sırt yüzgeci (Dorsal yüzgeç)
- Kuyruk yüzgeci (Kaudal yüzgeç)
- Anal yüzgeçler
- Adipoz (yağ) yüzgeçler
Çift yüzgeçler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abdominal tipte: Pektoral yüzgeçler önde, ventral yüzgeçler arkadadır. Çoğu balık bu tipte ventral yüzgeç taşır (hamsi, kefal, alabalık).
- Torasik tipte: Pektoral yüzgeç ve ventral yüzgeçlerin her ikisi de aynı hizadadır (çipura, dülger, iskorpit).
- Jugular tipte: Ventral yüzgeçler önde, pektoral yüzgeçler arkadadır (fener balığı, dil balığı, pisi balığı).
Yüzgeçler, iki katlı bir deri kıvrımıyla onu destekleyen elemanlardan oluşmuştur. Destek elemanları segmentsiz, tek parçalı, sert ve sivri uçlu dikey ışınlar ile segmentli ve çoğunlukla uçları çatallanmış yumuşak ışınlardır. Bazı balık türlerinde, özellikle alabalıklarda, sırt yüzgeci ile kuyruk yüzgeci arasında bir yağ yüzgeci (adipöz yüzgeç) bulunmaktadır. Bu yüzgeç diğer yüzgeçlerde bulunan yüzgeç ışınlarını ihtiva etmez.
Kuyruk sapının ucuna bağlanan ve kuyruk kısmını çevreleyen yüzgece kuyruk yüzgeci (kaudal) denir. Bu yüzgeç balık türleri arasında değişik şekillerde gösterilir.
Diffuserk tip
[değiştir | kaynağı değiştir]Omurganın ucu düz olarak, hiçbir kıvrım yapmadan kuyruk ucuna kadar uzanır, kuyruğu iki eşit parçaya ayırır. Dolayısıyla kuyruk yüzgeci tek parça ve sonu sivri olan bir görünümü arz eder. (örnek : Agnatha, Dipnoi)
Homoserk tip
[değiştir | kaynağı değiştir]Çatallı kuyruklu balıklarda kuyruktaki iki lob birbirine eşit olmasına homoserk tip kuyruk yüzgeci denir. (örnek : Hamsi, İstavrit, Levrek)
Heteroserk tip
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuyruk yüzgecinin iki lobu birbirinden farklı büyüklükte olmakta ve son kuyruk omurları üst loba doğru yönelmiş bulunmaktadır. (örnek : Squaliformes (köpekbalıkları), Mersinbalıkları)
Bazı balıkların erkeklerinin anal yüzgeci değişikliğe uğrayarak uzanmış bir cinsiyet (kopulasyon) organı oluşmuştur. Bazı balıklarda gerek sırt yüzgeci ile kuyruk yüzgeci arasında gerekse anal yüzgeçle kuyruk yüzgeci arasında çok sayıda küçük kolayca sağa sola dönebilen yüzgeçler bulunur. Bunlara yalancı yüzgeç adı verilir.
