Yakut bıçağı
Yakut bıçağı (Yakutça: саха быһаҕа, Rusça:якутский нож), Yakutların günümüzde de üretilen ve kullanılan geleneksel bıçağıdır. Ahşap işleri, dericilik, hayvan derisi yüzme, balık ve et kesmede ve savaş aracı olarak kullanılır.
Demir Çağı'ndan beri kullanılan Yakut bıçakları, Fin kökenli bıçakların atası kabul edilir. Birçok bölgesel türü vardır ancak klasik Yakut bıçaklarının uzunluğu 11–17 cm, genişliği 2,5–3,8 cm'dir. Çocuklar veya kadınlar için, uzunluğu 8–10 cm arasında değişen bıçaklar ve nadiren askerî silah olarak 17 cm'den büyük bıçaklar üretilir.[1] Bıçak profili asmietriktir; bir yanı oyuk ve düz bir satıha sahip iken diğer yan bombelidir. Bu özellik, bıçağı bileylemede, ahşap yontmada, kurutulmuş et ve donmuş balık kesmede kolaylık sağlar.
Eli çeliğin soğuğundan korumak üzere bıçak huş ağacından bir sapa yerleştirilir, eldivenle de kullanılabilir.[1][2] Sapın arkaya doğru genişleyen tasarımı, rahat kavrama imkanını verir. Sapın arkasının yumurta formunda olması, Yakut bıçaklarının özelliğidir. Huş ağacı, hafif ve sağlam olduğu için kullanılır. Sapın hafif olup suda batmaması, balıkçılar için önemlidir. Bölgede bol bulunan fosilleşmiş mamut dişinden de sap yapılmaktadır; bu tür bıçaklar hediyelik eşya olarak üretilir.
Geleneksel olarak oldukça yumuşak çelikten yapılır. Şam çeliğinin piyasada yaygınlaşması ile Şam çeliğinden Yakut bıçakları üretilmeye başlanmıştır.
Yakut bıçaklarının, içinde tahta bir astar olan dana kuyruğundan her biri o bıçağa özel yapılmış kılıfı vardır. Bıçak, kılıfa konduğu zaman ahşabın için oturur ve deriye zarar vermez.
Çobanların ve avcıların "üçüncü kolu" olarak görülen Yakut bıçağı,[3] Yakutistan'da gündelik yaşamda aktif olarak kullanılmaktadır ve hemen her köyde yakut bıçağı üreticisi bulunur.[1] Yakutlarda farklı amaçlar için kullanmak üzere farklı Yakut bıçakları bulunması ve ailede kuşaktan kuşağa geçen güzel bir bıçağın evde ev sahibinin yatağının başında asılı durması gibi gelenekler yaşatılır.[1]
-
Yakut bıçağı ve kılıfı -
Yakut bıcağının düz tarafı -
Yakut bıçağının dışbükey tarafı -
Stroganina denen donmuş balık yemeğinin Yakut bıçağı ile kesilmesi
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yakut bıçakları ile ilgili video 20 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Yakut av bıçağı". Sokosport.com sitesi. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ "Knives of the Yakut". Warriorpublications.wordpress.com, 14 Ocak 2015. 17 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Salnitskaya, Vera; Gertcyk, Olga. "Forging knives like our ancestors, secrets of the Yakutian blades". siberiantimes.com 25 Aralık 2015. 28 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.