Yazman el-Hadım
Yazman el-Hadım Soyismi hadım olmasından gelir. Abbasiler döneminde 882 yılından öldüğü 891 yılına kadar Tarsus valisi ve İslam'ın Bizans İmparatorluğu ile sınır toprakları olan Klikya'nın (al-thughur aş-Şamiya) baş askeri lideri. Bizanslılara karşı düzenlediği deniz akınları ile tanınmıştır.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazman ilk kez Eylül/Ekim 882'de ortaya çıktı. O zamanlar al-Fath ibn Hakan'ın hizmetkarıydı (mawla) ve Mısır ve Suriye'nin özerk hükümdarı Ahmed bin Tolun tarafından atanan Kilikya sınır bölgeleri valisi Halef el-Farghani tarafından saldırıya uğradı ve hapsedildi. Yazman, daha sonra ayaklanan ve Tolunoğulları yönetimini reddeden, bunun yerine Yazman'ı liderleri olarak atayan ve Abbâsî bağlılığına dönen yerel halk tarafından serbest bırakıldı. İbn Tolun daha sonra Tarsus'a yürüdü, ancak sakinler su bentlerini açtılar ve şehrin etrafındaki ovayı sular altında bıraktılar ve İbn Tolun'u hiçbir şey başaramadan Şam'a geri dönmeye zorladılar.[2][3]
883'te, Yazman, Domestikos ton sholon, Kesta Stipiotis komutasındaki Tarsus'a gönderilen büyük bir Bizans ordusuyla karşı karşıya geldi. Yazman, 11 Eylül gecesi Tarsus'tan yaklaşık 12 km uzaklıktaki Bab Qalamyah'daki Bizans kampına saldırdı ve Bizanslıları hazırlıksız yakaladı. Bizans kuvvetleri dağıldı, Stypeiotes ve Anatolikon ve Kappadokia'nın strategoi'leri öldürüldü ve çok miktarda ganimet ele geçirildi.[1][4] Yazman kısa bir süre sonra Euripos (Halkida) kalesine karşı büyük bir deniz saldırısı düzenledi, bu saldırıda 30 büyük gemi (Yunancada koumbaria olarak adlandırılan türden) yer alıyordu, ancak Hellas'ın yerel valisi Oineiates tarafından büyük kayıplarla geri püskürtüldü.[1] Tarihçi Taberî, Yazman'ın Ocak/Şubat 886'da el-Maskanin'e (kimliği belirsiz) kadar bir kara akını düzenlediğini ve Tarsus'a hiçbir kayıp vermeden ancak çok sayıda ganimet ve esirle döndüğünü kaydeder.[5][6] Muhtemelen aynı yılın yazında, dört Bizans gemisini ele geçiren bir deniz akınına da öncülük etti.[5][7]
Daha önce onlara karşı çıkmasına rağmen, 890'da Yazman'ın İbn Tolun'un oğlu Humâreveyh yönetimindeki Tulunoğulları.[2][8] 4 Ekim 891'de bir Tulunoğulları subayı Ahmed ibn Tughan al-Ujayfi Tarsus'a geldi. Onunla birlikte, Yazman, Bizans topraklarına karşı başka bir akına öncülük etti. Müslümanlar Bizans kalesi Salandu'yu kuşattı, ancak 22 Ekim'de Yazman bir mancınık tarafından atılan bir taşla yaralandı. Bu, Müslümanların kuşatmayı kaldırmasına neden oldu ve ertesi gün geri dönüş yolunda öldü. Askerleri onu Tarsus'a taşıdı ve "Cihat Kapısı"na gömdüler.[9][10] Yerine Ahmed bin Tughan el-Ujayfi geçti.[2] Tarsus, Abbasiler tarafından geri alınana kadar 897'ye kadar Tuluniler kontrolünde kaldı.[1]
Yazaman'ın ölümü, onu Ömer bin Abdullah ve Ali bin Yahya el-Ermeni ile birlikte en yiğit şampiyonlarından biri olarak gören Müslümanlar için derinden hissedilen bir kayıptı. Arap kaynakları, komutası altındaki denizcilerin cesaretleriyle ünlü olduklarını bildirmektedir.[11] 10. yüzyılda yazılmış Mesûdî'nin (Murûc ez-Zeheb ve Ma'âdin el-Cevâhir, VIII, 74-75) anlatımına göre, Müslümanlığa geçen bir Yunan, Yazman'a cesaretleri nedeniyle bazı Bizans kiliselerinde portreleri sergilenen on seçkin Müslüman arasında olduğunu bildirmiştir.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c d Pryor & Jeffreys 2006, s. 62.
- ^ a b c Stern 1960, ss. 219-220 (not 20).
- ^ Fields 1987, ss. 81-82.
- ^ Fields 1987, ss. 143-144.
- ^ a b Vasiliev 1968, s. 121.
- ^ Fields 1987, s. 152.
- ^ Fields 1987, s. 157.
- ^ Fields 1987, s. 162.
- ^ Fields 1987, s. 175.
- ^ Vasiliev 1968, s. 122.
- ^ Vasiliev 1968, ss. 122-123.
- ^ Vasiliev 1968, ss. 123.
- Genel
- Pryor, John H.; Jeffreys, Elizabeth M. (2006). The Age of the ΔΡΟΜΩΝ: The Byzantine Navy ca. 500–1204. Leiden, The Netherlands and Boston, Massachusetts: Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-15197-0. 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
- Fields, Philip M., (Ed.) (1987). The History of al-Ṭabarī, Volume XXXVII: The ʿAbbāsid Recovery. The War Against the Zanj Ends, A.D. 879–893/A.H. 266–279. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 0-88706-053-6. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015.
- Stern, S. M. (1960). "The Coins of Thamal and of Other Governors of Tarsus". Journal of the American Oriental Society. 80 (3). ss. 217-225. doi:10.2307/596170. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Ekim 2015.