Yeğvard
| Yeğvard | |
|---|---|
Kasaba | |
 Arkasındaki Karnıyarık Dağı ile Yeğvard kasabası | |
  Yeğvard | |
Koordinatlar: 40°19′18″K 44°28′53″D / 40.32167°K 44.48139°D | |
| Ülke |  Ermenistan |
| Marz | Kotayk Bölgesi |
| Kaynaklarda ilk değinilişi | 574 |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 7 km² |
| Rakım | 1330 m |
| Nüfus (31 Aralık 2021) | |
| • Toplam | 12.279[1] |
| • Yoğunluk | 1754/km² |
| Zaman dilimi | UTC+04.00 (Ermenistan saati) |
| Posta kodu | 2401, 2402 |
| Alan kodu | +374 (224) |
| İklim | BSk |
| Yollar |   |
Resmî site https://www.yeghvard.am/ | |
Yeğvard (Ermenice: Եղվարդ, Gürcüce: ეღვარდი), Ermenistan'ın Kotayk Bölgesinde bulunan bir kasabadır. Kasabanın ismi Ermenice gül kokusu manasına gelip Yeghi(եղի) "koku, aroma" ile vard (վարդ) "gül" kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Aram Ghanalanyan'a göre bu isim, bölgenin bir zamanlar birçok gül ve çeşidine ev sahipliği yapan bir ormanla kaplı olması ile alakalıdır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasaba Ermenistan'ın en eski yerleşimlerindendir. İlk defa 6. yüzyılda kaynaklarda değinilir. İlk değinildiği kaynak, 574 ile 604 senelerinde Eçmiadzin Ana Makamının Katolikosu Yeğvardlı 2. Moses'in kronikleridir.[2] Lakin kasabanın batısında, bölgenin MÖ 2. milenyumdan beri meskun olduğunun düşünülmesini sağlayan "Seğanasar" isimli bir antik yerleşimin harabeleri bulunmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Antik Ermenistan Krallığı zamanında yerleşim Ayrarat Vilayetinin(Ayrarat) "Kotayk" bölgesinde bulunmaktaydı.[kaynak belirtilmeli]
301 senesinde Ermenilerin Hristiyanlaşmasıyla birlikte Kotayk Bölgesi Ermeni Kilisesinin en mühim merkezlerinden biri olur. Kasabanın merkezinde bulunan, 5. ve 6. yüzyıllarda Amatuniler zamanında yapılmış bir üç nefli bazilika olan Yeğvard Katoğike[a] Kilisesinin harabeleri bu devirden kalmadır.[kaynak belirtilmeli]
Kasaba kuzeydoğu tarafında ise 7. yüzyıldan kalma Aziz Theodore Manastırının, nam-ı diğer Zoravan Ğarğavank'ı, harabeleri bulunmaktadır. Tarihçi V. Yuhanna'ya göre manastır kompleksi Mamikonyan prensi 1.Grigor tarafınca 666 ve 685 yılları arasında inşa edilir.[kaynak belirtilmeli]
Kasaba 7. ve 9. yüzyıllar arasında Müslüman akınlarına uğrar. 9. yüzyıl sonunda Yeğvard köyü yeni kurulan Bagratuni Krallığının bir parçası olur. 11. ve 15. yüzyıllar arasında da sırasıyla Selçuklu, Moğol, Akkoyunlu ve Karakoyunlu istilalarına uğrar.[kaynak belirtilmeli]
Tanrının Mukaddes Annesi Kilisesi ise kasabanın en meşhur tarihi binasıdır. 1301 senesinde tamamlanan kilise yanındaki harabe bazilikaya alternatif olarak inşa edilmiştir. Kilisenin etrafında birçok haçkar ve mezar bulunmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
16. yüzyılda, günümüzdeki Kotayk bölgesi Safevî Devletinin Erivan Beylerbeyliğinin bir parçası olur.[kaynak belirtilmeli] O dönemde kasaba, Türk ve Farslarca Muradtepe adıyla anılır. Temmuz 1735'te kasabanın civarında 1735 Kafkasya Seferinin son savaşı olan Arpaçay Muharebesi yaşanır. Kasaba daha sonrasında Revan Hanlığının bir parçası olur
1828 yılında Türkmençay Anlaşması ile Revan ve Nahçıvan Hanlıkları Çarlık Rusyasının bir parçası olur. Bu iki hanlık birleştirilerek Ermeni Oblastı kurulur. 1850 yılındaysa kasaba Erivan Valiliğinin bir parçası oldu.[3]
Ermenistanın 1920 senesindeki Sovyetizasyonu sonrasında Yeğvard, 1972 senesinde kadar kırsal bir yerleşim olarak kaldı. 1972 kent tipi yerleşim statüsünü aldı ve Nairi Rayonunun merkezi olur. 1980'li yıllarda büyük bir endüstriyel büyüme yaşar. 1995 senesinde de Ermenistan Hükumetin tarafından kent statüsü verilir.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasaba nüfusunun çoğu Ermeni Apostolik Kilisesine bağlı etnik Ermeni'dir. Yıllara göre kasaba nüfusu şöyledir:
| Tarihî nüfus | ||
|---|---|---|
| Yıl | Nüfus | %± Artış |
| 1831 | 297 | — |
| 1897 | 2.144 | 3,04% |
| 1926 | 2.865 | 1,00% |
| 1939 | 3.021 | 0,41% |
| 1959 | 3.940 | 1,34% |
| 1970 | 5.398 | 2,90% |
| 1974 | 6.050 | 2,89% |
| 2001 | 11.627 | 2,45% |
| 2011 | 11.672 | 0,04% |
| 2022 | 12.279 | 0,46% |
| Kaynak: [4] | ||
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Kasaba, H4 yolu ile Erivan'a bağlanır. H6 yolu ile de Kotayk Bölgesindeki diğer kasabalara bağlanır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]_2021.jpg)
Kasaba 1980li yıllarda büyük bir endüstriyel büyümeye tanık olur. Günümüzde kasabada birkaç büyük endüstriyel tesis bulunmaktadır. Bunlar demir-çelik, şarap, spor ayakkabısı, maya vs. üretimi yapmaktadır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Kasabadaki 2.Dünya Savaşı Anıtı -
Karnıyarık Dağının tepesinden kasabanın görüntüsü -
5-6. yüzyılda inşa edilen Katoghike Kilisesinin harabeleri -
Tanrının Mukaddes Annesi Kilisesinin uzaktan görüntüsü
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnot
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ana kilise, baş kilise manasındadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Main Results of RA Census 2022 / Statistical Committee of the Republic of Armenia". www.armstat.am. 20 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.
- ^ Robert W. Edwards (2016). The Eerdmans Encyclopedia of Early Christian Art and Archaeology (İngilizce). Michigan, ABD: William B. Eerdmans Publishing. s. 462. ISBN 978-0-8028-9016-0.
- ^ Dr. Okan YEŞİLOT. "TÜRKMENÇAY ANTLAŞMASI VE SONUÇLARI". Dergipark. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Aralık 2024.
- ^ "Ermenistan Cumhuriyeti Yerleşim Sözlüğü" (PDF). 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.