Yugoslavya Antifaşist Kadın Cephesi
Yugoslavya Antifaşist Kadın Cephesi (Sırp-Hırvatça: Antifašistička fronta žena, Антифашистички фронт жена, kısaltma AFŽ/AФЖ; Slovence: Protifašistično fronta žensk; Makedonca: Антифашистички фронт на жените), II. Dünya Savaşı'da, Nazi işgali sırasında Yugoslavya'da, işgale karşı direnen çok uluslu, komünist partizan teşkilatının oluşturulmasında ve teşkilatında yer almış feminist ve antifaşist kitle örgütü. Yugoslavya'da teşekkül etmiş diğer kadın cephesi ördütlerinin ve bölgede günümüze dek uzanan kimi feminist kuruluşların da öncülüdür. 6 Aralık 1942 tarihinde, Bosanski Petrovac'da toplanan I. Ulusal Kadın Konferansı'nda kurulmuştur.[1]
Kuruluşu ve adlandırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Örgütün ilk dönemlerindeki ismi "Antifaşist Kadın Organizasyonu" idi (AKO). Değişik bölgelerde, değişik adlarla kurulan benzer örgütler bulunmaktaydı. Hırvatistan'da Hırvatistan Antifaşist Kadın Cephesi[2] diye anılırken, Slovenya'da Slovenya Antifaşist Kadınlar Birliği, Antifaşist Kadın Cephesigibi değişik adları vardı. Bunların yanı sıra İtalya Karşıtı Kadınlar Birliği adlı bir organizasyon da bulunmaktaydı. Makedonya'da ise Makedonya Antifaşist Kadın Cephesi (Antifaşistiçki front na ženite na Makedoniya) olarak adlandırılmıştı. Sırbistan'da ise Sırbistan Antifaşist Kadınlar Cephesi olarak anılmaktaydı.[3]
II. Dünya Savaşı'ndan önce Avrupa'da birçok kadın örgütü, totaliter rejimlere karşı mücadele ediyor ve barış yanlısı tavır sergiliyordu. Savaşın başlamasıyla, bu derneklerin çoğu antifaşist mücadeleye fiilen de katıldı. 1941 yılında değişik adlar altında, farklı bölgelerde kurulan kadın örgütleri ve dernekleri, 6 Aralık 1942'de ilk Ulusal Kadın Konferansı'nde bir araya geldi. Konferansa, Makedonya hariç, işgal altındaki tüm bölgelerden 166 delege katıldı. Ulaşım sorunu ve güvenlik endişeleriyle, Makedon delegeler toplantıya dahil olamamıştı. Konferans neticesinde; Kardeşlik ve birlik ilkesi çerçevesinde, direniş birimlerine yardım etmek, silahlı eylemlere ve sabotajlara katılmak, direniş hükûmetine yardım etmek için kadınları harekete geçirmek amacıyla Antifasist Kadın Cephesi oluşturulması kararlaştırıldı.
Çatı oluşumu Yugoslavya Antifaşist Kadın Cephesi olan kadın dernekleri, daha sonra Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'ni oluşturacak bölgesel örgütlenmelere bölündü;
- Bosna-Hersek Antifaşist Kadın Cephesi
- Hırvatistan Antifaşist Kadın Cephesi
- Kosovo Antifaşist Kadın Cephesi
- Makedonya Antifaşist Kadın Cephesi
- Karadağ Antifaşist Kadın Cephesi
- Sırbistan Antifaşist Kadın Cephesi
- Slovenya Antifaşist Kadın Cephesi
- Voyvodina Antifaşist Kadın Cephesi
Savaş sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaş sonrası, erkeklerle eşit haklara sahip olma konusunda kadınlar fazla sorun yaşamadı. Zira ulusal kurtuluş hareketine aktif katılımları sebebiyle belli başlı haklara çoktan ulaşmışlardı. Direniş hükûmeti tarafından yürürlüğe konan Foca Düzenlemeleri uyarınca, tüm kadın ve erkek, köy yönetimine katılabiliyor ve yönetici seçimimde oy kullanabiliyordu.[4] Feminist ve antifaşist kadın örgütlerinin savaş sırasında edindiği kazınımlar, savaş sonrasında anayasal olarak da güvence altına alınacaktı. AFŽ savaşın yol açtığı olumsuz koşulları ve yarattığı yıkımı gidermek için, kültürel ve sosyal alanlarda çalışmalarını sürdürdü. Özellikle kız çocuklarının eğitimi ve kadınlara karşı yürütülen negatif ayrımcılığı giderme konusunda ön plana çıkıyordu.
AFŽ'nin 26-28 Eylül 1953 tarihlerinde, Belgrad'da yapılan Dördüncü Kongresi'nde fesih kararı alındı ve Yugoslav Sosyalist Emekçiler Birliği örgütüne dahil olundu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ P. Ramet, Sabrina. (1999). Gender Politics in the Western Balkans: Women, Society and Politics in Yugoslavia and the Yugoslav Successor States. Penn State University Press. pp. 75-76. 978-0-271-01802-7. Google Book Search. Retrieved on July 14, 2009.
- ^ Žena u borbi: glasilo Antifašističke fronte žena Hrvatske
- ^ Hrvatska riječ : glasilo Narodne fronte Vojvodine (COBISS.SR)
- ^ Batinić, Jelena. Women and Yugoslav Partisans. Cambridge University Press. s. 31. ISBN 9781316118627.
