Yule Lads
Yule Lads veya Yule Beyleri (İzlandaca: jólasveinarnir veya jólasveinar), İzlanda halk folklorunda yaramaz şakacılar olarak resmedilen figürlerdir. Eski zamanlardan farklı olarak günümüzde Yule Beyleri, Noel Baba gibi yardımsever bir rol üstlenir şekilde tasvir edilir. Kaç tane oldukları zamana göre değişim gösterse de günümüzde 13 tane oldukları kabul edilir.[1] Noelden önceki on üç gece boyunca çocukların pencere eşiğinde bulunan ayakkabılarına ödül veya ceza bırakırlar. Her gece, bir Yule Beyi her bir çocuğu ziyaret eder ve çocuğun yıl boyunca sergilediği davranışlara göre ayakkabının içine bir hediye ya da çürümüş patates bırakır.[2]
Tarihi ve kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Yule Beyleri İzlanda folkloru kökenlidir.[3] Yule Beylerinin görünüşleri ve kaç tane oldukları bulundukları konuma göre değişim göstermiştir. Bazı bölgelerde sadece bir şakacı olarak kabul edilen Yule Beyleri,[4] bazı bölgelerde çocukları yiyen cani bir canavardır.[5]
Yule Beylerinin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yule Beylerinin Noel'den önceki son 13 gece boyunca "şehre geldiği" söylenir. Aşağıda Yule beylerinin 'resmi' olarak şehre geliş ve gidiş tarihleri verilmiştir.
İngilizce isimler, Hallberg Hallmundsson'un şiir çevirisine dayanmaktadır. Türkçe isimler ise İngilizce isimlerden çevrilmiştir.[6]
| İzlandaca ismi | Türkçe çevirisi | Tanımı | Geliş | Gidiş |
|---|---|---|---|---|
| Stekkjarstaur | Koyun ağırı budalası | Koyunlara tecavüz eder, ama bunu yaparken tahta bacakları ayrılır. | 12 Aralık | 25 Aralık |
| Giljagaur | Sel yatağı ahmağı | Sel yataklarında saklanır, ahırın içine gizlice girmek ve süt çalmak için pusuda bekler. | 13 Aralık | 26 Aralık |
| Stúfur | Güdük | Anormal derecede kısadır. Üzerinde kalan artıkları yemek için tavaları çalar. | 14 Aralık | 27 Aralık |
| Þvörusleikir | Kaşık yalayıcı | Yalamak için Þvörur (uzun bir tutacağı olan tahta kaşık) çalar. Malnütrisyondan dolayı aşırı zayıftır. | 15 Aralık | 28 Aralık |
| Pottaskefill | Tencere kazıyıcı | Tencereden arta kalanları çalar. | 16 Aralık | 29 Aralık |
| Askasleikir | Çanak yalayıcı | Yatakların altında evdekilerin "askur"u (bulaşık yerine kullanılan kapaklı kase) aşağıya koyması için bekler, daha sonra onları çalar. | 17 Aralık | 30 Aralık |
| Hurðaskellir | Kapı çarpıcı | Özellikle geceleyin kapıları çarpmayı sever. İnsanları uyandırmaya bayılır. | 18 Aralık | 31 Aralık |
| Skyrgámur | Skyr baba hindisi | Skyr'a yakınlık duyan bir Yule Beyi. | 19 Aralık | 1 Ocak |
| Bjúgnakrækir | Sosis geçirici | Kirişlerde saklanır ve füme edilmiş sosisleri keser. | 20 Aralık | 2 Ocak |
| Gluggagægir | Cam röntgencisi | Bir şey çalmak için camların arkasından evin içine bakar. | 21 Aralık | 3 Ocak |
| Gáttaþefur | Kapı aralığı röntgencisi | Laufabrauð'u bulmak için kullandığı anormal derecede büyük bir burnu ve çok güçlü bir koku alma duyusu vardır. | 22 Aralık | 4 Ocak |
| Ketkrókur | Et kancası | Et çalmak için kanca kullanır. | 23 Aralık | 5 Ocak |
| Kertasníkir | Şeker çalıcı | Şekerlerini çalmak amacıyla çocukları takip eder. | 24 Aralık | 6 Ocak |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Celebrating Christmas with 13 trolls". Promote Iceland. 4 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
- ^ Robert, Zoe (20 Aralık 2007). "Bad Santas". Iceland Review. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
- ^ Chalk, Andy (18 Aralık 2012). "Eve Online Introduces the "Yule Lads"". The Escapist. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Haziran 2013.
- ^ "The Yule Lads". National Museum of Iceland. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
- ^ Arnarsdóttir, Eygló Svala (22 Aralık 2010). "Forgotten Yule Lads and Lasses". Iceland Review. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2013.
- ^ "Hallberg Hallmundson's translation of 'Jólasveinarnir' by Jóhannes úr Kötlum". Jóhannes úr Kötlum, skáld þjóðarinnar. 22 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2008.