Yusuf Kadir Han

Yusuf Kadir Han
Yusuf Kadir Han
Karahanlılar Hükümdarı
Hüküm süresi	1020-1032
Önce gelen	II. Ahmed Togan Han
Sonra gelen	I. Süleyman Han (Doğu) ; I. Muhammed Han (Batı)
Ölüm	1032
Hanedan	Karahanlılar
Babası	Saltuk Buğra Han
Dini	Sünni İslam

Yusuf Kadir Han veya Yusuf Kadır Han, 1026'da Karahanlı Devleti'nin tahtına oturan Karahanlı hükümdar. Tam olarak ne zaman doğduğu bilinmemekle birlikte, 1032'de Kaşgar'da ölmüştür.^[1]

Yusuf Kadir Han, İslam'ı benimseyen ilk Türk hükümdarı olan Saltuk Buğra Han'ın torunu olarak Karahanlı Devleti'nde kut sahibi oldu. Yönetim erkine sahip olduğu ilk prenslik yıllarında, Doğu Türkistan bölgelerini İslamlaştırmak için uğraştı. Hoten'e akınlar düzenleyen Yusuf Kadir Han, Hicri 404'te (Miladi 1013-1014) burada İslami bir yönetim kurdu.^[2]

Giderek büyüyen Karahanlı Devleti'nin, Mahmud Gaznevî'nin Hindistan seferini fırsat bilip Ca'fer ve Sübaşı Tegin önderliğinde bir orduyla Horasan'ı ele geçirmek için saldırması ve Gazne hükümdarı Mahmud Gaznevî'nin kardeşi Nasr'ın Karahanlılar'ı yenmesiyle birlikte Yusuf Kadir Bey'den yardım istendi. Onun da dahil olduğu kuvvetler bir kez daha mağlup oldu ve Kadir Han'ın hükümdarlığına giden sık hükümdar değişiklikleri başladı.^[3] Karahanlı Sultanı Nasr Ali Han'ın 1013'te ölümünden sonra kardeşi Arslan Han fiili olarak kağanlığın yönetimini devr aldı ve Yusuf Kadir Han ortak Kağan ilan edildi. Mensur bin Ali'ye karşı yapılan seferde diğer kut sahibi Ali Tigin'inin esir düşmesi; 1017'de de Arslan Han'in vefat etmesiyle; tahtın büyük varisi Mensur Arslan Han tahta geçti. Daha sonra kendisini sofiliğe veren ve tahttan çekilen Mensur Arslan Han tahtını Yusuf Kadir Han'a verdi. Ancak Arslan İlig de kendini hükümdar ilan etti.^[4] Arslan İlig'in ölmesiyle birlikte Yusuf Kadir Han Karahanlı Devleti'nde süren çalkantıları dindirdi. Bu zaman Karahanlılar'ın en parlak dönemi oldu. Yusuf Kadir Han'ın 1032'de ölmesiyle birlikte oğulları arasında çıkan taht kavgaları sonucu ülke, Doğu ve Batı Karahanlılar olarak ikiye ayrıldı. Doğu Karahanlılar'ın başkenti Kaşgar, Batı Karahanlılar'ın başkentiyse Semerkant oldu.^[5]

Kaynakça

^ "Yusuf Kadir Han". Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Esir Doğu Türkistan'da Mazlum bir Türk Şehri". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.
^ "Ötüken Uygur Kağanlığı dönemi". 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.
^ "Karahanlılar (Karahanlı Devleti)". 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.
^ Kara, Kemal; Lise Tarih 1 (2002), Önde Yayıncılık

[1] "Yusuf Kadir Han". Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[2] "Esir Doğu Türkistan'da Mazlum bir Türk Şehri". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.

[3] "Ötüken Uygur Kağanlığı dönemi". 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.

[4] "Karahanlılar (Karahanlı Devleti)". 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2009.

[5] Kara, Kemal; Lise Tarih 1 (2002), Önde Yayıncılık

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Karahanlılar hükümdarları
Karahanlılar	Kül Bilge Kadır Han Bazır Arslan Han Satuk Buğra Han Baytaş Musa Han Baytaş Süleyman Arslan Han Nasr Bin Ali Arslan Kara Tonga Han I. Ahmed Togan Han Mansur Arslan Han II. Ahmed Togan Han I. Yusuf Harun Kadir Han
Doğu Karahanlılar	I. Süleyman Han I. Muhammed Buğra Han I. İbrahim Han Tuğrul Kara Hakan Mahmud Han Ömer Han Hasan Han Ahmed Harun Han İbrahim Han II. Muhammed Han Yusuf Han III. Muhammed
Batı Karahanlılar	I. Muhammed Han I. İbrahim Han I. Nasr Han Hıdır Han I. Ahmed Han Yakup Han Rükneddin Kılıç I. Mesud Han Tafaç Hakan Süleyman Han I. Mahmud Tamgaç Han Harun Cebrail Han II. Muhammed Tamgaç Han II. Nasır Han II. Ahmed Kadir Han Kök Sagun Kılıç Hasan Han II. İbrahim Tabgaç Buğra Han II. Mahmud Rükneddin Han III. İbrahim Tabgaç Buğra Han Kök Sagun Ali Çağrı Han II. Mesud Han IV. İbrahim Han Osman Han