Zarrabi Camii

Zarrabi Camii
Yerel ad
Konum	Hasan bey Zardabi Street, 85
En Yakın Şehir	Gence
Alan	Azerbaycan

Zarrabi Camii — Azerbaycan’ın Gence şehrinde bulunan XIX. yüzyıla ait cami ve tarihi-mimarlık anıtıdır.

Cami, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarih ve kültür anıtlarının listesine dahil edilmiştir.

Tarihi

Zarrabi Camii XIX. yüzyılda Gence şehrinde Zarrabi mahallesinde inşa edilmiştir. Araştırmacı Ferruh Ahmedov bu mimarlık anıtının inşası ile ilgili olarak belirtir ki, cami Zarrabi mahallesinin aksakallarından Hacı Gezenfer Kerbelayi Ağa oğlu, Meşedi Kasım Hacı Ahmedli, Ali Bey Hacıelibeyov, Kerbelayi Sur Abdullah oğlu ve başkalarının yakın katılımıyla mahalle halkının hesabına yapılmıştır. Tahmin edilmektedir ki, Kadim Gence bölgesinde de Zarrabi Camii mevcut olmuştur. Ancak ibadethane 1139 yılındaki depremden sonra yıkılmıştır. Cami iki kubbelidir, eyvanlı camiler tipinde inşa edilmiştir. Yapısı üç bölüme ayrılmaktadır: alanı 70 metrekare olan büyük ibadet salonu, alanı 30 metrekare olan küçük oda ve uzunluğu 25 metre, genişliği 3 metre olan eyvan. İbadet odasında yer olmadığında dindarlar eyvandan da faydalanmışlardır.

Azerbaycan’da Sovyet işgalinden sonra resmî olarak 1928 yılından itibaren dinle mücadeleye başlanmıştır. Aynı yılın Aralık ayında Azerbaycan KP MK, birçok cami, kilise ve sinagogu eğitici amaçlarla kullanılmak üzere kulüplerin yönetimine vermiştir. 1917 yılında Azerbaycan’da 3.000 cami bulunuyorken, 1927’de bu sayı 1.700’e, 1928’de 1.369’a, 1933’te ise 17’ye düşmüştür. Zarrabi Camii de bu dönemde ibadete kapatılmış, binası konut olarak kullanılmıştır.

Daha sonra yerel uzmanlar ve sanat insanları şehir yönetimine başvurarak, şehirde restore edilecek Zarrabi Camiinde Şiir Tiyatrosu’nun yerleştirilmesine izin verilmesini talep etmişlerdir. Teklif kabul edilmiş ve bina onarılarak yaratıcı kadronun kullanımına verilmiştir. 1979 yılından itibaren binada Nizami Şiir Tiyatrosu faaliyet göstermeye başlamıştır. Burada Nizami Gencevi’nin “Hamse”sinin motifleri temelinde bir dizi oyun sahnelenmiştir. Tiyatro 1981 yılına kadar toplumsal esaslarla faaliyet göstermişse de, 1981’den sonra Gence Devlet Dram Tiyatrosu’nun kadro birimleri bu tiyatroya tahsis edilmiştir.

Azerbaycan bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra cami, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarih ve kültür anıtlarının listesine dâhil edilmiştir. 2008 yılından itibaren caminin binasında bulunan Nizami Şiir Tiyatrosu Gence Devlet Dram Tiyatrosu’na birleştirilmiş ve günümüzde onun açık hava sahnesi olarak faaliyet göstermektedir.