Zemo Krihi Kilisesi
 Zemo Krihi. Kuzey duvarındaki bağışçı freskleri. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Zemo Krihi, Ambrolauri, Raca-Leçhumi ve Kvemo Svaneti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 42°29′49″K 43°11′37″D / 42.49694°K 43.19361°D |
| Mimari | |
| Mimari tür | Salon kilisesi |
Zemo Krihi Başmelek Kilisesi (Gürcüce: ზემო კრიხის მთავარანგელოზის ეკლესია), Batı Gürcistan'ın tarihi ve kültürel Raça bölgesindeki dağlık Ambrolauri belediyesinde konumlanmış bir 10-11. yüzyıl kilisesidir. Yapı, taş oymalar, freskler ve Orta Çağ Gürcü yazıtları ile bezenmiş, çıkıntılı apsisli bir salon kilisesidir. 1991'deki Raça depreminde neredeyse tamamen yıkılan kilise, 2009 yılında yeniden inşa edilmiştir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Zemo Krihi Başmelek Mikail kilisesi, kuzeybatı Gürcistan'ın Raca-Leçhumi ve Kvemo Svaneti bölgesindeki Zemo Krihi köyünün batı eteklerinde yer almaktadır. Bina, Rioni Nehri'nin "Krihula" kolunun sol yakasındaki bir tepeye konumlanmıştır. Bölge, tarihi ve kültürel Raça bölgesinin parçasıdır. Mimari özelliklere dayanarak, Zemo Krihi kilisesinin 10. yüzyılın sonları veya 11. yüzyılın başlarında inşa edildiği düşünülmektedir. Kiliseden ilk kez, 1650'lerde batı Gürcistan'ı gezen Rus elçiler Toloçanov ve Yevlyev'in seyahat notlarında ve 17-18. yüzyıla ait Gürcü bağış anlaşmalarında bahsedilmiştir.[2] Kilise, 29 Nisan 1991'de Raça'yı vuran şiddetli depremde çökmüştür.[3] 2009 yılında ise yeniden inşa edildi.
Planı
[değiştir | kaynağı değiştir]13.4 × 5.7 m ölçülerindeki Zemo Krihi kilisesi, süslenmiş taş blok ve kireçten inşa edilmiştir. Yapı, doğu tarafında çıkıntılı bir apsisi bulunan salon kilisesidir. Apsisin dışı beşgen, içi ise yarım daire şekillidir. Kilisenin güneyinde ve batısında ek binalar vardır. 11. yüzyılda sonra inşa edilmiş sakalebo adındaki bu yapılar, kadınlar için özel olarak inşa edilmiştir. Batı taraftaki duvar ve ek yapı, 1884 yılında yeniden modellenmiştir. Gürcistan'daki standart çağdaş salon kiliselerinde bulunan üçlü sığınağın aksine, kilisenin üç bölüme ayrılmış bir beması vardır: iki derin ve yüksek kubbe-başlı niş, her iki taraftaki sunağı çevreleyerek iç kısmın boyutuna göre anıtsal görünmesini sağlar. Bema ikiş pencereyle aydınlatılmaktadır. Kilisenin dış ve iç duvarları, süslenmiş taş oymalarla zengin bir şekilde dekore edilmiştir. Cepheler, paleografik olarak 11. yüzyıla tarihlenen Orta Çağ Gürcü alfabeleri asomtavruli ve nushuri ile yazılmış bir düzine kitabeye sahiptir. Kilisenin içi, 11. yüzyıldan kalma freskler ile bezenmiştir. Galeride, İncilden sahneler, aralarında bir grup kadın azizin de olduğu azizler, din adamları ve seküler bağışçıların portreleri sergilenmektedir.[4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Bochoridze, Giorgi (1933). "რაჭის ისტორიული ძეგლები" [Historical monuments of Racha]. Sakartvelos muzeumis moambe (Gürcüce). Cilt 7. ss. 233-240.
- ^ Zaalishvili, V.; Sulberidze, O.; Chelidze, T.; Varazanashvili O.; Javakhishvili Z. (2000). "Seismicity and cultural monuments of Georgia". Balassanian S.; Cisternas A.; Melkumyan M. (Ed.). Earthquake hazard and seismic risk reduction. Advances in natural and technological hazards research. 12. s. 129. ISBN 978-0-7923-6390-3.
- ^ Tsintsadze, Vakhtang (1963). "ზემო კრიხის ხუროთმოძღვრული ძეგლი" [Architectural monument of Zemo Krikhi]. Ars Georgica (Gürcüce). Cilt 6. ss. 57-102.
- ^ Eastmond, Antony (1998). Royal imagery in medieval Georgia. Pennsylvania State University Press. ss. 49-50. ISBN 0271016280.