Zenci Musa
Zenci Musa | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1880 Girit, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1919 (38-39 yaşlarında) Üsküdar, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm sebebi | Verem |
| Defin yeri | Özbekler Tekkesi |
| Diğer ad(lar)ı | Sudanlı Zenci Musa, Sudanlı Zenci Musa Bey |
| Meslek | İstihbaratçı |
| Tanınma nedeni | Kuşçubaşı Eşref'in emir eri olması |
| Aile | Şeyh Mansur (dede) |
Zenci Musa ya da Sudanlı Zenci Musa (1880, Girit - 1919, İstanbul), Teşkîlât-ı Mahsûsa mensubu ve Osmanlı ordusunda gönüllü askerdi. Kuşcubaşı Eşref'in emir eri olarak tanınmaktadır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1880 yılında Girit'te dünyaya geldi. Aslen Sudanlıdır. Babasıyla birlikte Girit'te yaşarken, babasının vefatı üzerine bir Türk hayranı olan[1] dedesinin yanına Kahire'ye taşındı ve Türklerin olduğu bir mahallede yetişti.[2][3][4] Musa, Türkçeyi iyi derecede bu mahallede öğrendi. Dedesi ile beraber 1911 yılında gönüllü olarak Trablusgarb savaşına katıldı. Bu sırada Libya'ya yerli halkı İtalyanlara karşı örgütlemeye gelen Kuşcu Başı Eşref ile tanıştı ve emir eri oldu.[5][6] Trablusgarb savaşının bitmesinin ardından Balkan Savaşlarına, I. Dünya Savaşı esnasında Sina-Filistin Cephesi'ne, Hicaz-Yemen Cephesi'ne, Çanakkale Savaşı'na ve Birinci Kanal Hareketi'ne katıldı.[7][8][9][10] Cemal Kutay'ın iddiasına göre, İstanbul'un işgal günlerinde Britanya Ordusu generali General Harington'un Musa'yı İngilizler'in safına çekmek için altın teklif etmiş, fakat Musa bunu kabul etmemiştir.[11] Katıldığı savaşlarda hem silahlı mücadele hem de istihbarat faaliyetleri yürütmüştür. 1919 yılında Üsküdar Şeyh Ata Efendi'nin Özbekler Tekkesi'nde yaşarken verem hastalığından öldü.[12][13] Naaşı, Özbekler Tekkesi'nin yanında bulunan mezarlığa defnedildi. Günümüzde mezar yeri tam olarak bulunamadığından, mezarlık içerisinde belirlenen bir yere anısına kitabe konulmuştur.[3]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mehmet Âkif Ersoy 1915 yılında Arabistan yolculuğu sırasında[14][15][16] Eşref Bey'in yanındaki Zenci Musa ile tanıştı.[13] Ersoy, daha sonra Zenci Musa ile ilgili şu dizeleri yazdı:[2][3]
“Eşref Bey’in emir eri Zenci Musa,
Omzundan arşa yükseldi Nebi İsa”
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aşk Olsun. Efor Yayınları. 2016. s. 222. ISBN 9786058212206.
- ^ a b "Mehmed Niyazi'nin Romanlarında Tarih Algısı" (PDF). 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
- ^ a b c "Diyanet Dergi | Diyanet - Aylık Dergi - Aile - Çocuk - İlmi Dergi - Bülten". dergi.diyanet.gov.tr. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Zenci Musa". Rusen.Org | Ankara Türkiye. 29 Temmuz 2017. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "[ Yeni Safak Online - Gündem - Haber : Tarihin unuttuğu savaş - 22.4.2002 ]". yenisafak.com. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Sudanlı bir Osmanlı kahramanı: Zenci Musa". Dünya Bülteni. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ZENCİ MUSA | Afro Türkler Dayanışma Derneği". 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Sudanlı Zenci Musa Hartum'da Anıldı". Hartum. 3 Aralık 2018. 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Sudanlı Musa - Tvnet Belgesel Kitaplığı". tvnet.com.tr. 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Request Rejected". TBMM. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ Cemal Kutay. Lavrens'e karşı Kuşçubaşı. Harington ve Zenci Musa. The University of California. ss. 242-243. ISBN 9789759888466.
- ^ "Mehmet Niyazi Özdemir İle Adâlet ve Medeniyet Sohbeti". Kırmızılar Resmi Web Sayfası. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ a b Haber7. "Zenci Musa'nın tek kişilik destanı". Haber7. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Hayatı". Mehmet Akif Ersoy Uygulama ve Araştırma Merkezi. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "MEHMED ÂKİF ERSOY - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
- ^ "Dijital Safahat". safahat.diyanet.gov.tr. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.