Zeraboseli
Zeraboseli (Gürcüce: ზერაბოსელი), Gürcistan'da, bugünkü Acara Özerk Cumhuriyeti'nin Kobuleti Belediyesi sınırları içinde eski bir köydü.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Zeraboseli adı, Zenaboseli'den (ზენაბოსელი) değişime uğramıştır. "Zena" (ზენა) yukarı, "boseli" (ბოსელი) ahır anlamına gelir. Zeraboseli veya Zenaboseli de "yukarı ahırlar" demektir.[1] Köyün bulunduğu bölge, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde yer alıyordu. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri idaresinde kaldı. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere köyün yer aldığı bölge, 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü.
Zeraboseli köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Zerabosel (زرابوسل) olarak geçer. Bu tarihte köy Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Salnameye göre köyün nüfusu 66 hanede yaşayan 173 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyük bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak sadece 10 inek, 4 at ve 29 keçi kaydedilmiştir.[2]
Zeraboseli köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından savaş tazminatının bir parçası olarak Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Zera-Boseli (Зера-босели) şeklinde kaydedilmiş olan yerleşim, Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Hino nahiyesinin dört köyünden biriydi. Nüfusu, 51'i erkek ve 33'ü kadın olmak üzere, 16 hanede yaşayan 84 kişiden oluşuyordu. Köy halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" şeklinde yazılmıştır. Hino nahiyesinin diğer köyleri Did-Vake, Zemo-Hino ve Tshemlovani idi.[3]
Zeraboseli köyü, Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılmasının ardından Müslüman Gürcülerin göçüne sahne olmuştur. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1891 yılında, köyden 25 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini yazmıştır. Oysa 1876 yılında köyde 66 hane varken, 1886 yılında hane sayısı 16'ya düşmüş bulunuyordu. Çiçinadze ise, aynı tarihte köyün nüfusunun 65 haneden oluştuğunu, köyde bir cami bulunduğunu belirtmiştir.[4][5] Batum ve Çürüksu bölgelerinin Osmanlıların Ruslara teslim etmesi sırasında bölgede bulunan Aleksandr Frenkel de 1879'da yayımlanan kitabında, Osmanlıların Çürüksu Gürcülerini, özellikle kadın ve çocukları zorla toplayıp Batum limanından Trabzon'a yolladığını yazmıştır.[6][7] Zeraboseli köyü, göçe bağlı olarak tamamen boşalmıştır..
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Nuri Siharulidze, სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ტოპონიმიკა (Güneybatı Gürcistan'da Yer Adları), Batum, 1959, 3. 113". 29 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364-365, ISBN 9789157871117.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1302-1305". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Göçü (ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში), Tiflis, 1912, s. 123". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 20". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ "A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 39, 107". 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ Aleksandr Samoyloviç Frenkel, Çürüksu ve Batum Notları - Osmanlı'nın Kafkaslara Vedası (Türkçesi: Eyüp Karakuş), İstanbul, 2023, s. 72, 163, ISBN 978-625-6385-85-6