Gerdek
Gerdeğe girmek veya zifaf, gelin ile damadın evlendikten sonraki ilk cinsel ilişkilerini tanımlar. Bu ilişkinin gerçekleştiği gece ise gerdek gecesi olarak bilinir. Gerdek ile ilişkili gelenek ve ritüeller kültürel ve dinî özelliklere göre farklılık göstermektedir. Gerdeğin gerçekleştiği yer gerdek damı, gerdek odası veya gerdek evi gibi isimlerle anılır.[1]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Gerdek, Farsça kral çadırı, otağ veya gelin odası anlamlarına gelebilen گردک (girdak) sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Bu sözcük Farsça döngü, daire, halka veya çadır anlamındaki گرد (gird) sözcüğüne +ak ekinin eklenmesiyle türetilmiştir. Bir Türk dilindeki ilk tespiti Codex Cumanicus'ta kerteg formuyla talamus kelimesine karşılık verilmiş olmakla birlikte, Burhân-ı Ḳāṭıʿ adlı sözlük çevirisinde de yer almıştır.[2] Gerdeğe girmek anlamına gelen zifaf ise Arapça زفاف (zifāf) köküne dayanmaktadır.[3]
Dinlerde gerdek
[değiştir | kaynağı değiştir]Hristiyanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Klasik anlamda boşanmaya izin vermeyen Katolik Kilisesi için gerdeğe girmek evlilikte önemli bir husustur. Nikâhın kıyıldığı, ancak gerdeğe girilmediği evlilikler ratum sed non consummatum olarak adlandırılmaktadır. Bu tarz evlilikler papa tarafından nedeninden bağımsız olarak bozulabilmektedir. Buna ek olarak gerdeğe girilemediği veya isteyerek kaçınıldığı durumlarda evlilik fesih edilmektedir. John Hardon gibi bazı teologlar, doğum kontrolü ile girilen cinsel ilişkinin dinen gerdeğe girmiş olarak kabul edilemeyeceğini savunmaktadır.[4]
İslam
[değiştir | kaynağı değiştir]Zifaf, nikâh sonrası cinsel ilişkiyi tanımlayan İslami bir terimdir. Diyanet İşleri Başkanlığı'na göre zifaf öncesinde boşanma durumunda bâin talak meydana gelir; yani çift tekrar evlenmek isterse yeni bir nikâh gereklidir ve kadının iddet beklemesi lazımdır. Çift nikâhlı iken izinsiz girilemeyen bir yerde baş başa kalmışlarsa (halvet-i sahîha) erkeğin kadına tam mehir vermesi gerekmektedir. Bu durum yoksa ve mehir belirlenmemişse koca karısına mehri ödemek zorunda değildir, ancak kocadan miktarı ekonomik durum ve kültüre bağlı olarak müt'a denilen bir hediye vermesi beklenmektedir. Mehir belirlenmiş ise koca bunun yarısını ödemek zorundadır.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sarı, İbrahim (1 Mart 2018). Türklerde Evlenme Gelenekleri. noktaekitap. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2022.
- ^ "gerdek". Nişanyan Sözlük. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2022.
- ^ "zifaf". Nişanyan Sözlük. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2022.
- ^ Hardon, S.J., John (1985). "Consummated Marriage". Pocket Catholic Dictionary. Image Books. s. 91. ISBN 0-385-23238-1.
- ^ "Zifaf olmadan boşamanın hükmü nedir? : Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı : Dini Bilgilendirme Platformu". kurul.diyanet.gov.tr. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2022.