Çandır, Sütçüler
| Çandır | |
|---|---|
 | |
 | |
 Isparta'nın konumu | |
  Çandır Çandır'ın Isparta'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Isparta |
| İlçe | Sütçüler |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 273 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 610 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0246 |
| İl plaka kodu | 32 |
| Posta kodu | 32950 |
Çandır, Isparta ilinin Sütçüler ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çandır Köyü, Türk boylarından olan Çavundur'dan türeyen bir Türk Boy ismidir. Çavundur Boyu Yazıcıoğlu tarihinde de olduğu gibi Çavdur – Çavındır olarak yazıldığı örnekler mevcuttur.
Çandır adı Çavdır Boyu’ndan türemiş bir kelimedir. Yazıcıoğlu Ali tarihi kaynak eserinde Çavuldur – Çavuldur boy adını Çavındır olarak yazmasından bunu net bir şekilde anlayabiliyoruz.
Türkler Asya’dan Anadolu’ya göç ettiklerinde, Asya’daki boy aşiret adlarını Anadolu’da kullandığı gibi, Asya’daki yer adlarını da Anadolu’da kullandılar.
Günümüzde Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde yer alan tarihte Buhara ve Hive Hanlığının topraklarına Çandırlar yerleşmiştir.[4] Reşidüddin’de ve Salar Baba’da “Çavuldur” olarak geçen boy adı, Yazıcıoğlu‘nda “Çavındır”, Kitab-ı Dede Korkut’ta “Çavuldar” şeklinde anılan bu boy adı, günümüz Türkmen dilinde “Çovdur” şeklinde geçmektedir.
Türkmenistan’da Çovdur boyunun adını taşıyan çok yer adı halen mevcuttur. Daşhovuz vilâyetinin Gubadag ve Boldumsaz ilçelerindeki Çovdurlar’ın yaşadıkları obalar tamamen “Çovdur ili” olarak anılagelmiştir. Çovdur adlı obalara (Sayat ve Türkmenkale ilçelerinde), “Çovdurbulak” adlı kuyuya (Gızılkum çölü) ve “Çovduryab” adlı dereye (Esengulı ilçesi Hazar kıyısı) yer-yurt adı olarak bu ad verilmiştir.
Bu adın en eski şekli olan “Çavuldur” ise Kazakistan’da “Şevülder” adlı demiryolu
durağının adında muhafaza edilmektedir.
Günümüzde Yozgat'ta, Mersinde, Sütçüler’de Çandır adlı yerleşim yerleri mevcuttur. Burdur'da Çavdır adlı bir ilçe mevcuttur. Çavdır’ın Çandır’a dönüşmesiyle Orta Asya’da halen bu boy varlığını sürdürmekte ve alt kolları urukları şu şekildedir:
| ÇANDIR BOYU URUĞLARI |
|---|
| BAYINDIR URUĞU |
| KÖLÇANDIRI URUĞU |
| GABACA URUĞU |
| GUTLUBAY URUĞU |
| Çandır boyunun bu uruğlarına dahil kollar şunlardır: (Börübeg, Kacam, Köyük, Dogmalar,
Şurabat, Pasıh, Gaşlar, Berreler) |
Köyün ilk kaydı 1811 yılına ait olan öşür varidat defterinde geçmektedir. Köy 1568 yılı kaydında olmadığına göre bu köyün dağılan köylerden veya yeni gelen göçer aşiretlerinden oluştuğu anlaşılmaktadır. Günümüzde varlığını devam ettirmeyen köylerin o dönemde kolera, tifo, veba gibi hastalıklardan dolayı yer değiştirdiklerini terk edildiklerini biliyoruz. Ancak Çandır, bu sebeple kurulmuş bir köy olmaktan öte 1700'lerin sonunda göçer izlerini taşıyan bir topluluğu işaret etmektedir. Bunu köyde 1831-1841 kişi isimlerinin tetkik ettiğimizde, desteklediğini görüyoruz. Kethüdaoğlu, Hayta gibi isimler göçerlik izlerini taşırken Gök lakaplı isimler de, Kartoz civarından ayrılan erken dönem muhacirleri işaret etmektedir.[5] Köy, 1926'dan beri aynı adı taşımaktadır.[6]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Isparta il merkezine 60 km, Sütçüler ilçe merkezine 40 km uzaklıktadır.[7]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Değişim | Nüfus | Kadın | Erkek | Tespit yöntemi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1985 | 1.073[8] | veri yok | veri yok | Genel nüfus sayımı | |
| 1990 |  10% |
965[8] | veri yok | veri yok | Genel nüfus sayımı |
| 2000 | 31% |
663[8] | veri yok | veri yok | Genel nüfus sayımı |
| 2007 | 6% |
621[9] | 312 | 309 | ADNKS |
| 2008 |  3% |
642[9] | 322 | 320 | ADNKS |
| 2009 | 2% |
627[9] | 312 | 315 | ADNKS |
| 2010 | 1% |
634[9] | 317 | 317 | ADNKS |
| 2011 | 1% |
638[9] | 324 | 314 | ADNKS |
| 2012 | 2% |
649[9] | 329 | 320 | ADNKS |
| 2013 | 1% |
641[9] | 322 | 319 | ADNKS |
| 2014 | 0% |
640[9] | 318 | 322 | ADNKS |
| 2015 | 1% |
647[9] | 318 | 329 | ADNKS |
| 2016 | 0% |
650[9] | 326 | 324 | ADNKS |
| 2017 | 1% |
641[9] | 317 | 324 | ADNKS |
| 2018 | 3% |
619[9] | 302 | 317 | ADNKS |
| 2019 | 2% |
630[9] | 304 | 326 | ADNKS |
| 2020 | 2% |
618[9] | 304 | 314 | ADNKS |
| 2021 | 4% |
591[9] | 286 | 305 | ADNKS |
| 2022 | 3% |
610[9] | 290 | 320 | ADNKS |
| 2023 | 2% |
620[9] | 297 | 323 | ADNKS |
| 2024 | 5% |
586[9] | 277 | 309 | ADNKS |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Çandır, Turkey Page" (İngilizce). fallingrain.com. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ "Isparta Sütçüler Çandır Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ Bilig. Soltanşa ATANİYAZOV. TÜRK DÜNYASI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ. 1999.
- ^ Sütçüler Kartoz Köyleri. Bekir Manav. PERGOLE YAYINLARI. Kasım 2021. s. 59.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ "Çandır Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ a b c "Çandır Köyü". 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2025.