Muhtar

İstanbul'un Pendik ilçesinde bulunan Batı Mahallesi'nin muhtarlık binası

Muhtar, köy tüzel kişiliğinde veya belediye sınırları içinde mahalle yönetiminin başında bulunan kişidir. Kökeni Arapçadır ve "seçen, isteyen" anlamına gelir.

Muhtar, köy veya mahalle halkı tarafından seçilir. Muhtar seçiminde siyasi partiler aday gösteremezler. Türkiye'de muhtarların görev süresi 5 yıldır. Muhtar köy ve mahalle tüzel kişiliğini temsil eder. Muhtar köye ilişkin kararlarını 4 azasıyla birlikte alır. 2019 yılında yapılan seçimlere göre 31.912 mahalle, 18.337 köy muhtarı olmak üzere toplam 50.249 muhtar görev yapmaktadır. 50.249 muhtarın 593 mahalle ve 47 köy olmak üzere toplam 640 kadındır.

Muhtar köyün yol, köprü, çeşme vb. ortak mallarını inşa ettirir; inşa olunanların bakım ve onarımını yaptırır. Muhtar köyde yapılması gereken işleri imece usulü ile gerçekleştirir. Aynı zamanda muhtar, genel yönetimin temsilcisi sıfatıyla da yasaları ve hükûmet emirlerini halka duyurur; köy içinde dirlik ve düzeni sağlar. Genel yönetimle ilgili işlerin köyde uygulanmasına yardımcı olur.

Görevini gereği gibi yapmayan muhtarlar köyün bağlı olduğu ilçe idare kurulu kararı ile görevden uzaklaştırılabilir. Muhtarın köy yararına olmayan kararını vali veya kaymakam bozabilir. Ancak mülki amirler, muhtarların yerine karar alamazlar; bozma sebeplerini gerekçesiyle açıklarlar ama bu asıl hükûmete aittir.

Türkiye'de yaklaşık elli bin muhtar vardır. Muhtarın devlet ve politik açılardan rolünün araştırılması da ilk Élise Massicard tarafından yapılmıştır.