Çimgi-Tura
Çimgi-Tura[1][2] veya Çimga-Tura[3] yahut Çingi-Tura[2][4][5] (Sibirya Tatarcası: Цемкетора, Rusça: Чинги-Тура) 12. ve 16. yüzyıllar arasında Batı Sibirya coğrafyasında bulunan bir ortaçağ kentiydi. Rus fethinden sonra Tümen olarak yeniden kuruldu.[4][6]
İsim
[değiştir | kaynağı değiştir]“Tura” (тора/tora) kelimesi, Sibirya Tatarcasında “şehir” anlamına gelmektedir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Tatar tarihçi ve Türkolog Hadi Atlasi'ye göre, Taybuğa, Cengiz Han'ın onuruna o devirlerde "Çinkidin" ya da "Çingiy" olarak adlandırılan yerleşim yerini kurmuştur. Yerleşim, zaman içerisinde büyümüş ve adı da Çimgi-Tura'ya dönüşmüştür.[2][7]
Çimgi-Tura, 16. yüzyılın başlarına kadar Sibir Hanlığı'nın başkentiydi. Daha sonraki dönemlerde; Taybuğa'nın haleflerinden olan Sibir Hanı Muhammed, Çimgi-Tura'da kalmamaya karar verdi ve İrtiş nehri kıyısında bulunan Kaşlık adında yeni bir başkent seçti.[8]
Çimgi-Tura şehri, 1580'li yıllarda Kazak atamanı Yermak Timofeyeviç'in Sibir Hanlığı'nı fethetmesinden sonra terk edildi veya yakıldı.[2] Artık ortadan kalkmış olan eski kentin yakınına, Rus kalesi Tümen inşa edildi (1586). Günümüzde Rus petrol sanayisinin merkezlerinden birisi olan modern Tümen kenti, Çimgi-Tura'nın bulunduğu yeri kapsamaktadır.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Christian, David (12 Mart 2018). A History of Russia, Central Asia and Mongolia, Volume II: Inner Eurasia from the Mongol Empire to Today, 1260 - 2000 (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 62. ISBN 978-0-631-21039-9.
- ^ a b c d "Türk Dünyası Ansiklopedisi". turkdunyasiansiklopedisi.gov.tr. 31 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2025.
- ^ "SİBİR HANLIĞI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2025.
- ^ a b Monahan, Erika (1 Nisan 2016). The Merchants of Siberia: Trade in Early Modern Eurasia (İngilizce). Cornell University Press. s. 259. ISBN 978-1-5017-0396-6.
- ^ "Uslu, E. (2011). Sibir Hanlığı'nın Kuruluşu, Gelişimi ve Yıkılışı. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir" (PDF). 2011. ss. 46-506 Nisan 2025.
- ^ Akiner, Shirin (5 Eylül 2013). Islamic Peoples Of The Soviet Union (İngilizce). Routledge. s. 95. ISBN 978-1-136-14266-6.
- ^ Bukharaev, Ravil (2014). Islam in Russia: The Four Seasons (İngilizce). Routledge. s. 252. ISBN 978-1-136-80793-0.
- ^ Forsyth, James (1994). A History of Peoples of Siberia: Russia's North Asian Colony, 1581-1990. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 25-26. ISBN 0521477719. Erişim tarihi: 11 Aralık 2015.
- ^ Longworth, Philip (1970). The Cossacks (İngilizce). Holt, Rinehart and Winston. s. 55. ISBN 978-0-03-081855-4.