Ümit Denizer
Ümit Denizer | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 25 Şubat 1948 Ankara, Türkiye |
| Ölüm | 3 Şubat 2025 (76 yaşında) Sakarya, Türkiye |
| Eğitim | Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi |
| Meslek | Oyuncu, eleştirmen, yazar, yönetmen |
| Tanınma nedeni | Anadolu Çocuk Oyunları Kolu'nu kurması |
Ümit Denizer (25 Şubat 1948, Ankara - 3 Şubat 2025, Sakarya), Türk tiyatro oyuncusu, eleştirmen, yazar ve yönetmen.
Kardeşi Turgut Denizer ile birlikte Türkiye'nin ilk bağımsız çocuk-gençlik tiyatrosu kabul edilen Anadolu Çocuk Oyunları Kolu (AÇOK) adlı tiyatro topluluğunu 1973 yılında İstanbul'da kurdu. AÇOK tarafından sahnelenmek üzere çocuk ve yetişkinler için birçok oyun yazdı. İlk gösterimi 28 Eylül 1975 günü Almanya'da bir festivalde gerçekleşen Keloğlan adlı oyunu, yurtdışında sahnelenen ilk Türk tiyatrosu çocuk oyunu kabul edilir.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]25 Şubat 1948'de Ankara'da doğdu.[1] İlk ve orta öğrenimini subay olan babasının görev yaptığı çeşitli Anadolu illerinde yaptı. Yükseköğrenimini İstanbul'da Yıldız Devlet Mühendislik Mimarlık Akademisi (günümüzde Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi) Harita Mühendisliği Bölümünde yaptı.
Üsküdar Halkevi'nde tiyatro çalıştı. Kardeşi Turgut Denizer ile birlikte Ayla ve Beklan Algan yönetimindeki LCC Tiyatro Okulu'nda tiyatro eğitimi aldı.
Muhsin Ertuğrul ve Haldun Taner'in teşvikiyle 1973 yılında, Türkiye'nin ilk bağımsız çocuk-gençlik tiyatrosu kabul edilen Anadolu Çocuk Oyunları Kolu (AÇOK olarak bilinir) tiyatro topluluğunu kurdu. Karşılıklı konuşmaların en aza indirildiği görsel oyun tarzını benimseyen bu topluluğun sahnelemesi için oyunlar yazdı. "Mutluluklar Ülkesi”, “Leke, Çizgi/Benek, Renk”, “Mor Gezegen”, “Keloğlan”, “Avrupa’ya Avrupa’ya”, “Aksak Timur ile Hoca Nasreddin” ve “Uçan Şemsiye" adlı çocuk oyunları AÇOK tarafından sahnelenedi.
Yetişkinler için yazdığı ilk oyunu, Ferhad ile Şirin'dir. Oyun, 1975 yılında AÇOK tarafından Turgut Denizer'in yönetmenliğinde sahnelendi ve İsmet Küntay Ödülü'ne değer görüldü.[2]
Ferhad ile Şirin 1975 yazında sahnelenmeye devam ederken Denizer, AÇOK'un Almanya'da bir çocuk oyunları festivalinde sahnelemesi için Keloğlan adlı çocuk oyununu yazdı. Eser, ilk kez 28 Eylül 1975 günü Hamburg'da oynandı[3] ve yurtdışında temsil edilen ilk Türk çocuk tiyatrosu oyunu oldu. Seçkin Selvi yönetimindeki “Tiyatro/76” tarafından; Türkiye'deki bütün çocuk-yetişkin oyunlarının içinden; “1976 Yılın Oyunu” ödülüne layık görüldü. Oyun, Türkiye'de sekiz sezon sahnelendi.
Ümit Denizer, Turgut Denizer ile birlikte Muhsin Ertuğrul’un hayatını oyun haline getirdi. “Perdeci” adını verdikleri bu oyun Denizerlerin yönetiminde İstanbul Tiyatro Festivali sırasında seyir halinde bir Boğaziçi vapurunun içinde ve Boğaziçi iskelelerinde sergilendi;[4] Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Ödülü'ne değer görüldü.
Denizer, Adalet, Sizsiniz (Sokrates, Galileo, Sacco, Vanzetti) adlı oyunu ile 2012 yılı Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü'ne değer görüldü.[5] Oyun, AYSA Prodüksiyon Tiyatrosu tarafında sahnelendi.[6]
Denizer, geçirdiği beyin kanamasının ardından Sakarya'da kaldırıldığı hastanede 3 Şubat 2025'te 76 yaşında öldü.[7]
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ferhat ile Şirin, 1973, İsmet Küntay Ödülü
- Keloğlan, Tiyatro/76, 1976, Yılın Oyunu
- Perdeci, 1992, Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Ödülü
- Adalet, Sizsiniz (Sokrates, Galileo, Sacco, Vanzetti), 2012, Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü
Yazdığı bazı oyunlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mutluluklar Ülkesi
- Mor Gezegen
- Leke/Çizgi/Benek/Renk
- Keloğlan
- Aksak Timur ile Hoca Nasreddin
- Avrupaya Avrupaya
- Uçan Şemsiye
- Keloğlan
Yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Reklam Yazarı Olsa Ne Yazar, 2008, Anahtar Kitaplar Yayınları, ISBN 9789758612541
- Yönetmen Tiyatronun Biçimi Yoktur, 2008, Mitos Boyut Yayınları, ISBN 978-975-508-031-4
- Kulaktan Kulağa, 2003, Pencere Sağlık Eğitim Yayınları, ISBN 978-975-6624-17-3
- Kuşlar Haber Getirdi, 2003, Pencere Sağlık Eğitim Yayınları, ISBN 978-975-6624-14-2
- Balıklar İş Başında, 2003, Pencere Sağlık Eğitim Yayınları, ISBN 978-975-6624-13-5
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Yılmaz, Sabanur (1 Ağustos 2019). "Ümit Denizer". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ahmet Yesevi Üniversitesi. 13 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2025.
- ^ Denizer, Ümit (3 Aralık 2012). ""Adalet, Sizsiniz" Üzerine…". Mimesis Sahne Sanatları Portalı. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ "AÇOK". Facebook. 30 Ocak 2015. 25 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ "Boğaziçi Vapurundan Muhsin Ertuğrul'a Selam". 23 Mayıs 1992.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Ödül Kazanan Eserler". Cevdet Kudret Ödulleri. Cevdet Kudret. 22 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ "Perdeci Oyuncuları'ndan ilk oyun". Hürriyet. 5 Kasım 2012. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ Haber7. "Sanat dünyasını yasa boğan ölüm haberi! Oyuncu Ümit Denizer vefat etti". Haber7. Erişim tarihi: 3 Şubat 2025.
