İki kutuplulaşma
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Aralık 2025) |
İki kutuplulaşma ya da bipolarizasyon, güçlerin birbirini domine edemeyen iki rakip güç etrafında örgütlendiği bir durumdur. Uluslararası ilişkiler modeli olarak uygulanması, farklı analizlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Uluslararası siyaset
[değiştir | kaynağı değiştir]İki kutuplulaşma terimi, Soğuk Savaş döneminde (1947-1991) dünyanın SSCB merkezli komünist Doğu Bloku ile kapitalist Batı Bloku arasında bölünmesini tanımlamak için kullanıldı. Bu terim aynı zamanda, iki süper güç olan ABD ile SSCB arasında ve daha geniş anlamda NATO ile Varşova Paktı arasında yaşanan çatışmanın hakim olduğu bu dönemdeki uluslararası ilişkilerin durumunu da tanımlamaktadır.
Dünyanın bu iki kutba bölünmesi, 1955'teki Bandung Konferansı'ndan sonra ortaya çıkan Bağlantısızlar Hareketi tarafından sorgulanmıştır.[1]
Bazı analistler, 1989'da Berlin Duvarı'nın yıkılmasından ve 1991'de SSCB'nin yıkılmasından sonra Soğuk Savaş'tan ortaya çıkan iki kutuplu sistemin, Batı kutbu ile özdeşleşen ABD ve Birleşik Krallık liderleri tarafından olumlu karşılanan ancak çok kutuplu bir anlayış savunmaya çalışan Fransız liderler tarafından eleştirilen ABD'nin hipergücü tarafından domine edilen nispeten tek kutuplu bir sistemle yer değiştirdiğine inanmaktadır.[2] Ancak Amerikan kutbunun hegemonyası çok sürdülülebilir değildi ve 2000'li yıllarda güçlerin istikrarlı ilişkiler kuramadığı bazen kaotik olarak tanımlanan çok kutuplu bir dünyaya yol açacaktı.[3] 2010'lu yıllarda bu nispeten tek kutuplu sistem, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Amerika Birleşik Devletleri'nin yanında potansiyel bir süper güç olarak ortaya çıkmasıyla esnek bir iki kutuplu sisteme dönüşmüştür.[4]
İç politika
[değiştir | kaynağı değiştir]Bipolarizasyon, siyasi alanda iki ana güç yerine birbirine benzer öneme sahip birkaç gücün rekabet ettiği anlamında "siyasi çoğulculuğa" aykırıdır. Genellikle iki partili sistemle ilişkilendilir.[5] Parti sistemlerinin analizinde kullanılan iki kutuplaşma terimi, hem bir evrimi (iki kutuplu olmayan durumdan iki kutuplu durumuna geçiş) hem de çok partili sistemin kademeli olarak iki koalisyon yani iki kutuplu bir sisteme dönüştüğü bir sistem türünü ifade eder.
Devlet düzeyinde, siyasi güçlerin iki ana kamp arasında gruplandırılmasını ifade eder. Örneğin, ABD'de Demokrat Parti ile Cumhuriyetçi Parti arasında veya Fransa'da sol ile sağ arasında. Fransa'da iki kutuplaşma, üç kutuplaşma ile birlikte üçlü seçimlerde özellikle önemlidir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Non-Aligned Movement (NAM)". Britannica (İngilizce). Erişim tarihi: 11 Eylül 2024.
- ^ "Un monde multipolaire". Le Monde (Fransızca). 24 Eylül 2008. Erişim tarihi: 11 Eylül 2024.
- ^ Laïdi, Zaki (2003). "Vers un monde multipolaire". Études (Fransızca). 399 (10). ss. 297-310. doi:10.3917/etu.994.0297 (kapalı 11 July 2025). ISSN 0014-1941.
- ^ Vilmer, Jean-Baptiste Jeangène (2015). "Vers une bipolarité fluide États-Unis/Chine ?"
. Revue Défense Nationale (Fransızca). 781 (6). ss. 58-63. doi:10.3917/rdna.781.0058. ISSN 2105-7508.
- ^ "Two-party system – Features, Advantages, & Problems". Britannica (İngilizce). 9 Ağustos 2024. Erişim tarihi: 11 Eylül 2024.
