İpsala
| İpsala | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Edirne |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Ömer Sevgili |
| • Belediye başkanı | Mehmet Kerman (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 753 km² |
| Rakım | 17 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 27.498 |
| • Kır | 18,272 |
| • Şehir | 8.524 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 22400 |
| İl alan kodu | 0 284 |
| İl plaka kodu | 22 |
Resmî site http://www.ipsala.bel.tr/ | |
İpsala Marmara Bölgesi'nin Trakya kesiminde, Edirne ilinin bir ilçesidir. Batıda Yunanistan, kuzeybatıda Meriç, kuzeydoğuda Uzunköprü, doğuda ve güneyde Keşan, güneybatıda Enez ilçeleri ile çevrilidir.
Edirne'nin güneybatısında yer alan İpsala alçak tepelerle engebeleşmiş, dalgalı düzlüklerden oluşan bir doğal yapı gösterir. Kuzey ve doğu kesimlerinin 100 - 300 metre arasında değişen yükseltiler, Batı kesimini ise Aşağı Meriç Ovasının bir parçasını oluşturan İpsala Ovası kaplar. Meriç Nehri ve kollarıyla sulanan ve sık sık su baskınına uğrayan ova 1960'larda Meriç Irmağı boyunca yapılan setlerle ilin en büyük ve verimli tarım alanlarından biri durumuna getirilmiştir. Batıda Meriç, kuzeybatıda da Ergene Irmakları ilçenin doğal sınırını çizer. Ergene Irmağı'nın kollarından Basamaklar Deresi üzerinde sulama ve taşkın önleme amacıyla kurulan Altınyazı Barajı göl alanının bir bölümü, Yeni Karpuzlu Göleti ve Sultanköy Barajı da ilçe sınırları içindedir.
İklim yazla kış, gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkları ile dikkat çeker. Karasal iklim hüküm sürer. Yağışlar kış ve bahar aylarında toplanır. Çeltik ekimi nedeniyle yazın nem oranı fazladır.
İpsala ilçe merkezi İpsala ovasının kuzeydoğusundaki bir tepenin yamacında kurulmuştur. İlçenin 2 km güneyinden geçerek Yunanistan sınırındaki İpsala Sınır Kapısına ulaşan E-25 kara yolu, Keşan'da Eceabat'tan gelen E-24 kara yoluyla kavşak yapar. Bu kara yolu kasabadan geçen bir yolla Havsa ve Silivri yakınlarındaki iki yerden E-5 kara yoluyla birleşir. İpsala ilçesi il merkezi Edirne'ye 108 km uzaklıktadır. İlçenin yüzölçümü 741 km²’dir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin bulunduğu bölge çok eski bir yerleşim bölgesidir. Bölgeye ilk gelenlerin MÖ 4000 yıllarında Trak kavimleri olduğu tahmin edilmektedir.
MÖ 12. yüzyıla kadarki 800 yıl boyunca yeni yeni Trak boyları gelip, bölgeye ve Doğu Trakya'ya yerleşti. Balkan Yarımadası'nın birçok kısmı bu gelen akım ile doldu. Traklar, Balkan Yarımadası'na maden devri medeniyetini getirdiler. Onlardan kalma paralar, Trakların yazı bildiklerini ve kullandıklarını göstermektedir. Buradan çıkarılan şu ki, ilçemizde İlkçağ, Bölgeye gelen Traklar, Meriç havzasının orta ve aşağı bölümlerine yerleşmişlerdi.
Pers İmparatoru I. Daryüs (Büyük Dara), MÖ 6. yüzyıl sonlarında ilçenin bulunduğu bu bölgeyi imparatorluğuna eklemiş, Traklar Pers İmparatorluğu'nun zayıflama döneminde, aralarında birleşip isyan çıkarmışlardır. Trez Atlı Boy Beyi Başkanlığında bir Trak Devleti kurmuşlardır. Bu kurulan Türk Trak Devletinin Başkenti Kypsela (İpsala) idi.
Başkenti Kypsela (İpsala) olan Trak boyu (Odrisler) bu bölgede yıllarca egemenlik sürmüşlerdir. Edirne ilini de başkenti Kypsela (İpsala) olan Odrisler (Odrysian Krallığı) kurmuşlardır.
I. Murat'ın kumandanlarından Gazi Evrenos Bey tarafından 1356 yılında alınmış olan İpsala ilçesinin Osmanlı tarihinde önemli bir yeri vardır. O tarihte çayır olan bugünkü çeltik ekili sahalarda Osmanlı Ordusu'na at yetiştirilirdi. İyi cins kısrak sürüleri, azgın aygırları yanlarında bu otlar üzerinde yaz kış dolaşırdı. Binilecek çağa gelen taylar bu çayırlarda kementlerle tutulur, Edirne'ye götürülür donatılır, eğitime tabi tutulurdu. Osmanlı Ordusu'na giren İpsala tayları, Türk Akıncılarını zafer yollarına taşır dururdu. İpsala yüzyıllarca Osmanlı Süvari Ordusu'na at yetiştirilen bir kaynak olmuştur.
İpsala ilçesi önce Sofulu'ya Balkan Savaşı'ndan sonra da İbriktepe'ye bağlı nahiye idi. 1928 yılında kaza olmuştur.
Tarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağı Meriç Havzası'nın önemli bir bölümü İpsala ovasıdır. Yunanistan sınırı ile İpsala ilçe merkezinden Enez'e kadar olan bölümde genellikle çeltik üretimi yapılmaktadır.
Ülke Çeltik Üretiminin yüzde otuz beşi İpsala ovasında yapılmaktadır. Ekilebilir arazi miktarı 2000 yılı verilerine göre 561.360 dekar olup bunun 159.580 dekarında sulu tarım, 401.780 dekarında ise kuru tarım yapılmaktadır.
İlçede aile ziraatının yanı sıra tarımsal amaçlı sulama kooperatiflerinin sayılarında da artış olmaktadır. İpsala ilçesinde çiftçi ailelerinin işledikleri arazi toplamı 9.021 dekardır.
İlçede yetiştirilen diğer başlıca ürünler ayçiçeği, buğday, şeker pancarı, domates bunun yanı sıra fasulye, susam, mısır ve arpa ekimi de yapılmaktadır.
İpsala'da yetiştirilen Baldo pirinci ortalama 750 kg/da ürün vermekte olup kendine özgü tadı ile Türk mutfağında en çok tercih edilen pirinç çeşididir. Ayrıca İpsala Ovası'nda Yine Baldo gibi uzun taneli pirinç çeşitleri içerisinde Rocca da önemli ölçüde yer almaktadır. Veneria, Krasnovski, Plovdiv gibi çeşitlerin yanı sıra melezleme türleri olan Osmancık, Ergene, Serhat ve İpsala tohumluklarında son yıllarda üretimi artmıştır.
Türk Patent ve Marka Kurumundan İpsala pirinci için coğrafi işaret tescili alındı. Ayrıca İpsala pirinci için AB coğrafi işaret başvurusu yapıldı.
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]İpsalaspor 1940 yılında Kemal Özer tarafından kurulmuştur.[3] 1957 yılında kulüp fesih edilmiştir. 1970 yılında Halil Samakoflu başkanlığında tekrar açılmıştır. 1982 yılında İpsalasporun ilk basketbol takımı kurulmuştur. İpsalaspor futbol takımı 2024/25 sezonunda Edirne Süper Amatör Ligi'nde mücadele etmektedir.[4]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1935[5] | 13.896 | 2.241 | 11.655 |
| 1940[6] | 18.495 | 2.188 | 16.307 |
| 1945[7] | 18.723 | 2.931 | 15.792 |
| 1950[8] | 21.417 | 2.672 | 18.745 |
| 1955[9] | 25.131 | 6.229 | 18.902 |
| 1960[10] | 25.912 | 5.963 | 19.949 |
| 1965[11] | 28.684 | 6.544 | 22.140 |
| 1970[12] | 32.643 | 8.958 | 23.685 |
| 1975[13] | 31.832 | 6.829 | 25.003 |
| 1980[14] | 36.532 | 10.373 | 26.159 |
| 1985[15] | 35.153 | 8.183 | 26.970 |
| 1990[16] | 36.122 | 9.212 | 26.910 |
| 2000[17] | 33.564 | 8.471 | 25.093 |
| 2007[18] | 30.240 | 7.851 | 22.389 |
| 2008[19] | 30.655 | 8.318 | 22.337 |
| 2009[20] | 30.201 | 8.033 | 22.168 |
| 2010[21] | 30.112 | 8.332 | 21.780 |
| 2011[22] | 29.629 | 8.169 | 21.460 |
| 2012[23] | 29.770 | 8.802 | 20.968 |
| 2013[24] | 29.021 | 8.385 | 20.636 |
| 2014[25] | 28.915 | 8.578 | 20.337 |
| 2015[26] | 28.249 | 8.247 | 20.002 |
| 2016[26] | 27.822 | 8.151 | 19.671 |
| 2017[26] | 27.402 | 8.032 | 19.370 |
| 2018[26] | 27.498 | 8.594 | 18.904 |
| 2019[26] | 27.246 | 8.783 | 18.463 |
| 2020[26] | 26.796 | 8.524 | 18.272 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-12-10.
- ^ [1] 2 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "İpsalaspor | Kulüp bilgileri | AmatorFutbol.Org". www.amatorfutbol.org. 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2025.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "İpsala Nüfusu - Edirne". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Edirne İpsala Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- İpsala Kaymakamlığı4 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İpsala Belediyesi21 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İpsala Facebook
- İpsala Twitter
| Otorite kontrolü |
|
|---|
