İsrail ile normalleşmeye karşı duruş
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2025) |
İsrail ile normalleşmeye karşı duruş (Türkçede "normalleşmeye karşı duruş" olarak da bilinir) İsrail ile diplomatik, ekonomik ve kültürel ilişkilerin normalleşmesine karşı çıkan siyasi ve toplumsal bir harekettir. Bu duruş, İsrail'in Filistin ve Arap topraklarını işgal etmeyi sonlandırması ve Filistin halkının meşru haklarını tanıması gerektiği görüşüne dayanır. Bu haklar arasında geri dönüş hakkı ve bağımsız bir Filistin devleti kurulması yer alır.[1] Karşıtlar, normalleşmenin İsrail işgalini meşrulaştırdığını, Arap dayanışmasını zayıflattığını ve Filistin kimliğini ve haklarını silmeye yardımcı olduğunu savunmaktadır.[2]
Arka Plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Normalleşmeye karşı duruşun kökenleri, 1978'de Mısır ile İsrail arasında yapılan Camp David Anlaşmaları ile başlamaktadır. Bu anlaşma, Arap başkentlerinde, "Arap konsensüsünden sapma" olarak görülen büyük protestolara yol açmıştır. Bu duruş, 1993 yılında yapılan Oslo Anlaşmaları ve 1994 yılında Ürdün ile yapılan Wadi Araba Anlaşması sonrasında da güçlenmiştir. Bu anlaşmalar, İsrail'in işgaline ve yerleşimlerin genişlemesine son vermediği için eleştirilmiştir.[3]
Normalleşme Biçimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Normalleşmeye karşı çıkanlar, normalleşmenin sadece resmi diplomatik bağlarla sınırlı kalmadığını, aynı zamanda birçok farklı sektörde de etkili olduğunu öne sürmektedir:
- Siyasi normalleşme: Bu, elçiliklerin kurulması ve yüksek düzeydeki devlet ziyaretlerini içerir ve eleştirmenler bunu İsrail işgalini meşrulaştırma olarak görür.[4]
- Ekonomik normalleşme: Bu, İsrail ile ortak projeler, özellikle de Abraham Anlaşmaları sonrasında yapılan ticaret ve yatırım anlaşmalarını içerir.[5]
- Kültürel ve sanatsal normalleşme: Arap sanatçılarının İsrail festivallerine katılması veya İsrailli sanatçıların Arap ülkelerinde konserler vermesi, karşıtlar tarafından kültürel boykotu ihlal olarak görülmektedir.[6]
- Akademik normalleşme: Arap ve İsrailli üniversiteler arasında işbirlikleri, 2004'te Filistin Akademik ve Kültürel Boykot Hareketi (PACBI) tarafından reddedilmiştir.[7]
- Spor normalleşmesi: Bu, Arap takımlarının İsrailli sporcularla etkinliklere katılması veya işgal altındaki Filistin topraklarında maç yapmaları olarak tanımlanır ve İsrail'in uluslararası camiada normal bir imaj kazanmasına katkı sağladığı düşünülür.[8]
Normalleşmeye Karşı Argümanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Normalleşmeye karşı çıkanlar, aşağıdaki ana argümanları sunmaktadır:
- İsrail 1967 yılından beri işgalini sürdürüyor, uluslararası hukuku ihlal ediyor ve yerleşim alanlarını genişletiyor.[9]
- İsrail'in yerleşim alanı genişletme politikaları, BM Güvenlik Konseyi tarafından 2334 sayılı Karar ile yasadışı olarak ilan edilmiştir.[10]
- İnsan hakları kuruluşları, Human Rights Watch ve Amnesty International, İsrail'in politikalarını apartheid olarak nitelendirmiştir.[11][12]
- Normalleşme, İsrail'in suçlarını aklama ve uluslararası baskıyı zayıflatma anlamına gelir.[13]
- Normalleşma, genellikle İsrail'in işgali veya uluslararası hukuka uyması için herhangi bir taahhütte bulunmadan gerçekleşir.[14]
Önemli Anti-Normalleşme Kampanyaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Arap dünyasında normalleşmeye karşı çıkan birçok girişim ortaya çıkmıştır, bunlar arasında:
- Filistin Akademik ve Kültürel Boykot Hareketi (PACBI): 2004 yılında 60'tan fazla Filistin sivil toplum kuruluşu tarafından kurulmuştur.[15]
- Boykot, Yatırımın Çekilmesi, Yaptırımlar (BDS) Hareketi: 2005 yılında başlatılmıştır ve Güney Afrika'daki apartheid karşıtı hareketle benzer şekilde İsrail'e karşı geniş tabanlı bir boykot çağrısı yapmaktadır.[16]
- Ürdün, Kuveyt ve Tunus'taki meslek birliklerinde anti-normalleşme komiteleri, İsrail ile herhangi bir işbirliğine karşı kampanyalar yürütmektedir.[17]
- Tunus'ta İsrail Boykotu Kampanyası ve Fas'taki Anti-Normalleşme Kampanyası gibi yerel girişimler de mevcuttur.[18]
Halk ve Resmi Pozisyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı Arap hükümetlerinin İsrail ile normalleşme anlaşmaları imzalamasına rağmen, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas ve Sudan gibi ülkelerle yapılan Abraham Anlaşmaları gibi, kamuoyu anketleri hala bu anlaşmaları reddetmektedir. 2022 yılında yapılan Arap Kamuoyu Endeksi, Arapların %84'ünün İsrail'i tanımayı reddettiğini, %76'sının ise ekonomik boykotları desteklediğini ortaya koymuştur.[19]
Normalleşme Eleştirisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Normalleşme eleştirmenleri şunları savunmaktadır:
- Filistinliler için somut faydalar sağlamamıştır, İsrail'in ihlalleri artmış ve yerleşimler genişlemiştir.
- İşgali güçlendirmiş ve Arap halkını bölmüştür.
- Filistin davasıyla popüler dayanışmayı zayıflatmış, onu ikincil bir mesele haline getirmiştir.
- İsrail'e siyasi, ekonomik ve medya kazançları sağlamış, ancak karşılığında herhangi bir taviz verilmemiştir.[20]
Anti-Normalleşme Hareketlerinin Eleştirisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı Arap entelektüelleri, normalleşmeyi barış ve işbirliği yolunda bir adım olarak savunmaktadır. Ancak, bu görüş, normalleşmeyi İsrail'in işgalini güçlendirmek ve Filistin haklarına gerçek bir taahhüt olmadan kabul etmek olarak gören sivil toplum hareketleri tarafından büyük ölçüde reddedilmektedir.[21]
Görülmesi Gereken Diğer Konular
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Boykot, Yatırımın Çekilmesi, Yaptırımlar Hareketi". 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ Khalil al-Hayya, "İşgal ile Normalleşme, İhanettir", Al Jazeera, 2020
- ^ Abd al-Wahhab al-Messiri, "Siyonizm ve Uluslararası İlişkiler," Dar al-Shorouk
- ^ Filistin Araştırma Dergisi, 55. Sayı, Bahar 2003
- ^ Dünya Ticaret Örgütü Raporu, Arap-İsrail Ticaret, 2021
- ^ "PACBI Kültürel Boykot Yönergeleri, 2009". 10 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ "PACBI, 2004". 10 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ "BDS Hareketi Açıklaması, 2018". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ Birleşmiş Milletler İşgal Raporları, 2020
- ^ BM Güvenlik Konseyi Kararı 2334, 23 Aralık 2016
- ^ "Human Rights Watch, "A Threshold Crossed", 2021". 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ "Amnesty International, "İsrail Apartheid'ı", 2022". 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ Mohammed Dhalbah, "Normalleşmeyle Mücadele: Slogandan Eyleme", Al-Quds Al-Arabi, 2020
- ^ Euro-Mediteranean Human Rights Monitor, 2021
- ^ Resmi PACBI Web Sitesi
- ^ "BDS Başlangıç Bildirisi, 9 Temmuz 2005". 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2025.
- ^ Ürdün Mühendisler Birliği Anti-Normalleşme Komitesi
- ^ Fas Anti-Normalleşme Kampanyası, 2022
- ^ Arap Araştırma ve Politika Çalışmaları Merkezi, Arap Kamuoyu Endeksi, 2022
- ^ Araştırma Makalesi, Zeytun Merkezi, 2021
- ^ Azmi Bişara ile Röportaj, Al-Arabi TV, 2020