İzovalerik asidemi
| Izovalerik asidemi | |
|---|---|
| Diğer adlar | İzovalerik asidüri, İzovaleril-CoA dehidrogenaz eksikliği[1] |
 | |
| İzovalerik asit | |
| Uzmanlık | Endokrinoloji  |
İzovalerik asidemi, dallı zincirli amino asit lösinin metabolizmasını etkileyen, çok nadir görülen, otozomal resesif kalıtımlı[2] bir hastalıktır. Organik asideminin klasik bir türüdür.[3]
Bulgu ve belirtiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu hastalığa sahip bireylerde, vücutta izovalerik asit birikmesi sonucu terli ayak kokusu ortaya çıkar.[4][5]
Vakaların yaklaşık yarısında belirtiler doğumdan birkaç gün sonra baş gösterir. Bunların arasında yetersiz beslenme, kusma, nöbetler ve komaya kadar varabilen enerji düşüklüğü yer alır. Bu belirtiler yaşamı tehdit edecek boyuta varabilir. Vakaların diğer yarısında ise belirtiler çocukluk döneminde ortaya çıkar, aralıklı seyreder ve genellikle enfeksiyonla tetiklenir.[kaynak belirtilmeli]
Kalıtımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
İzovalerik asidemi otozomal resesif kalıtımla geçer. Bunun için etkilenen bireyin, her biri bir ebeveynden olmak üzere iki hatalı gen kopyası kalıtmış olması gerekir. Bu durumda ebeveynler genellikle hastalığın taşıyıcısıdır, ancak belirti göstermezler.[kaynak belirtilmeli]
Bu hastalığa, IVD genindeki mutasyonlar neden olur.[kaynak belirtilmeli]
Patofizyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]IVD geni tarafından ifade edilen izovaleril-CoA dehidrogenaz enzimi, dışarıdan alınan proteinlerin parçalanmasında önemli bir rol oynar. Özellikle lösin amino asidinin işlenmesinde görev alan bu enzimin düzgün çalışmaması durumunda, lösin düzgün parçalanamadığı için, toksik miktarda izovalerik asit vücutta birikerek beyin ve sinir sistemine zarar verir.[kaynak belirtilmeli]
Tanısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yenidoğanlardan alınan idrar örnekleri kütle spektrometresiyle[3] incelenerek erken tanı konabilmektedir. İdrarda izovaleril glisin ve kan plazmasında izovaleril karnitin düzeylerinde artış görülür.
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Birincil tedavi, protein (özellikle lösin) alımının kısıtlanmasıdır. Hastalığın akut seyrettiği durumlarda glisin takviyesi alınabilir. Glisin izovalerik asit ile bağlanarak izovaleril glisin veya karnitine dönüşür ve vücuttan atılır.[kaynak belirtilmeli]
Biyotin eksikliğinde 3-hidroksi-izovalerik asit düzeyinde artış görülür. Biyotin olmadan lösin ve izolösin düzgün işlenemez ve vücutta izovalerik asit ve türevlerinin sentezi artar. Bu nedenle bazı hastalar biyotin takviyesinden fayda görebilmektedir.[6] Biyotin eksikliği aynı zamanda ciddi fizyolojik ve bilişsel sorunlara neden olabilir[7] ve belirtileri organik asidemilerle büyük ölçüde benzerlik gösterir.
Prognoz
[değiştir | kaynağı değiştir]2011 yılında, 176 vaka üzerinde gerçekleştirilen bir çalışmada doğumdan sonraki birkaç gün içinde teşhis almış kişilerde ölüm oranı %33'e varırken, daha hafif vakalarda bu oranın %3 civarında olduğu tespit edilmiştir.[8]
Epidemiyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu hastalığın ABD'de görülme sıklığı en az 250.000 doğumda 1'dir.[9]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Şablon:OMIM
- ^ Lee, Yw; Lee, Dh; Vockley, J; Kim, Nd; Lee, Yk; Ki, Cs (September 2007). "Different spectrum of mutations of isovaleryl-CoA dehydrogenase (IVD) gene in Korean patients with isovaleric acidemia". Molecular Genetics and Metabolism. 92 (1–2). ss. 71-7. doi:10.1016/j.ymgme.2007.05.003. PMC 4136440
. PMID 17576084.
- ^ a b Dionisi-Vici, C; Deodato, F; Röschinger, W; Rhead, W; ve diğerleri. (2006). "Classical organic acidurias, propionic aciduria, methylmalonic aciduria, and isovaleric aciduria: long-term outcome and effects of expanded newborn screening using tandem mass spectrometry". J Inherit Metab Dis. 29 (2–3). ss. 383-389. doi:10.1007/s10545-006-0278-z. PMID 16763906.
- ^ Tokatli A, Oskun T, Ozalp I (1998). "Isovaleric acidemia. Clinical presentation of 6 cases". The Turkish Journal of Pediatrics. 40 (1). ss. 111-119. PMID 9673537.
- ^ "Isovaleric Acidemia". National Organization for Rare Disorders. 20 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The Online Metabolic and Molecular Bases of Inherited Disease: Home". 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Genova Diagnostics (GDX) - Diagnostic Laboratory Testing for Wellness & Preventive Medicine". metametrix.com. 19 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2011.
- ^ Grünert, Sarah C.; Wendel, Udo; Lindner, Martin; Leichsenring, Michael; Schwab, K. Otfried; Vockley, Jerry; Lehnert, Willy; Ensenauer, Regina (1 Ocak 2012). "Clinical and neurocognitive outcome in symptomatic isovaleric acidemia". Orphanet Journal of Rare Diseases. Cilt 7. s. 9. doi:10.1186/1750-1172-7-9. ISSN 1750-1172. PMC 3292949 . PMID 22277694.
- ^ "Isovaleric acidemia". Genetics Home Reference. 4 Mayıs 2015. 30 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
