Şeyh Said Çıkarması

Şeyh Said İstilası
	I. Dünya Savaşı; Hicaz-Yemen Cephesi
	; Şeyh Said haritası.
Tarih	10 Kasım 1914 – 11 Kasım 1914
Bölge	Şeyh Said
Sonuç	Britanya zaferi. Şeyh Said'deki Osmanlı istihkamının tahribi ve Hicaz-Yemen Cephesi'nin başlangıcı.
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu	Birleşik Krallık Hindistan; ;
Komutanlar ve liderler
Bilinmiyor	H. V. Cox
Güçler
Bir Osmanlı garnizonu	29. Hint Tugayı ve 23. Sih İstihkamcılarından müteşekkil; HMS Duke of Edinburgh

Şeyh Said Çıkarması, bir Britanya kraliyet müstemlekesi olan Aden'i ele geçirmek maksadıyla icra edilen Osmanlı harekatlarının bir parçasıydı. Bu hadise, 10 Kasım 1914 tarihinde, bölgede mevcut Osmanlı istihkamlarını, su kuyularını ve mühimmatını tahrip etmek gayesiyle H. V. Cox riyasetinde gerçekleştirilen bir Britanya taarruzu idi. Harekat, ertesi gün Osmanlı kuvvetlerinin ricatı ve Britanya'nın kati zaferi ile neticelenmiştir.^[1]

Arka Plan

Britanya, 5 Kasım 1914'te Osmanlı İmparatorluğu'na harp ilan etti. Buna mukabele olarak Osmanlılar, altı gün sonra Britanya'ya harp ilan ettiler. Harbin bidayetinden itibaren Osmanlılar, Arap kabileleriyle birlikte Britanya'nın Aden Müstemlekesi'ni ve onun hinterlandı olan Aden Protektorası'nı ele geçirmeyi planlamışlardı. Osmanlılar, bu planı icra etmek maksadıyla, Perim Adası'na doğru Kızıldeniz'e uzanan bir yarımada olan Şeyh Said'de, Kızıldeniz'in girişini muhafaza eden küçük bir kale bulundurmaktaydı.^[2] Bu esnada Britanya, Hindistan'dan Süveyş'e gitmekte olan Tuğgeneral H. V. Cox komutasındaki 29. Hint Tugayı'na, seyrine ara vererek Şeyh Said'i zaptetmesi ve orada toplanmış Osmanlı kuvvetlerini imha etmesi emrini verdi.^[3]

Muharebe

10 Kasım'da Britanyalılar, Yarımada'da mevcut Osmanlı garnizonuna karşı bir taarruz harekatı icra etmek üzere 29. Hint Tugayı'nın üç taburunu ve 23. Sih İstihkam Alayı'nı taşıyan nakliye gemilerini sevk etti. Zırhlı kruvazör HMS Duke of Edinburgh refakatinde, nakliye gemileri çıkarma yapacak bir mevki ararken Osmanlı garnizonuna ateş açıldı. Lakin evvelce planlanan mevki, hava muhalefeti sebebiyle askerlerin ihraç edilmesine gayrimüsaitti ve birlikler, zırhlı kruvazörün himaye ateşi altında biraz daha açıkta başka bir noktaya çıktılar. 29. Hint Tugayı ve 23. Sih İstihkamcıları, çıkarmaya iştirak eden bahriyelilerle birlikte Osmanlı mevzilerine hücum ederek Türkleri sahra toplarını terk etmeye ve ricata mecbur bıraktılar. Ertesi gün, bir bahriye tahrip müfrezesi ile Osmanlı istihkamları Britanya kuvvetlerine kaybedildi.^[4] Zaptedilmesini müteakip, buradaki Osmanlı kalesi Britanyalılar tarafından havaya uçuruldu.

Çıkarma Sonrası

Bunu müteakip H. V. Cox, Süveyş'e doğru seyrini sürdürdü. Zira taarruzu iç kesimlere doğru sürdürmek gayrimüsaitti. Osmanlıların ise Aden Protektorası hududunun kuzeyinde konuşlanmış kıtaları mevcuttu. (bkz. 7. Kolordu) Tesiri itibarıyla bu hadise, Hicaz-Yemen Cephesi'ni fiilen başlattı. Temmuz 1915'te yarımada, 19 Ocak 1919 tarihindeki teslimiyetlerine değin Osmanlı kuvvetlerince savunulmaya devam etti.^[5]

Kaynakça

^ Connelly, Mark. "The British Campaign in Aden, 1914–1918". Journal of the Centre for First World War Studies, 2:1 (2005) 65–96.
^ Prothero, G.W. (1920). Arabia. London: H.M. Stationery Office. p. 75.
^ Richard J. Shuster, "Aden". The Encyclopedia of World War I: A Political, Social and Military History, Volume 1, Spencer C. Tucker, ed. (Santa Barbara: ABC-CLIO, 2005), p. 37.
^ Aden & Yemen, 1905-1919 Ram Narain Mehra
^ Mehra, Ram Narain (1988). Aden & Yemen, 1905-1919

[1] Connelly, Mark. "The British Campaign in Aden, 1914–1918". Journal of the Centre for First World War Studies, 2:1 (2005) 65–96.

[2] Prothero, G.W. (1920). Arabia. London: H.M. Stationery Office. p. 75.

[Aden-3] Richard J. Shuster, "Aden". The Encyclopedia of World War I: A Political, Social and Military History, Volume 1, Spencer C. Tucker, ed. (Santa Barbara: ABC-CLIO, 2005), p. 37.

[4] Aden & Yemen, 1905-1919 Ram Narain Mehra

[5] Mehra, Ram Narain (1988). Aden & Yemen, 1905-1919

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]