Ad-Dakîm Muharebesi
| Ed-Dakim Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. Dünya Savaşı Hicaz-Yemen Cephesi | |||||||||
 Aden'de İngiliz askeri nakliyesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| |||||||||
Ad-Dakîm Muharebesi (Arapça: معركة الدكيم), 3 Temmuz 1915 tarihinde Lahic Sultanlığı'nda vuku bulmuş olup, bu muharebede Yemen-Osmanlı kuvvetleri, İngilizlere sadık Lahic Sultanı Ali bin Ahmed'in kuvvetlerini mağlup etmiştir. Kuvvetler Lahic'e girmiş ve sultanı Ali bin Ahmed el-Abdalî buradan Aden'e çekilmiş, orada ise kurşuna dizilmek suretiyle suikasta uğramıştır.[1]
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]1915 Haziranı başlarında, İngiliz kuvvetlerinin bir kısmının Kamaran ve Farasan adaları ile Kızıldeniz'in diğer adalarına sevk edilmesi neticesinde Aden'deki garnizon zayıflamıştır. Osmanlılar bu vaziyetten istifade ederek Kuzey Yemen'den 2.000 Türk askeri ve 4.000 Yemenli asker ile Taiz, Yafi ve El-Havâşib'den 3.000 Arap askerinden müteşekkil müşterek bir fırkayı sevk etmiş ve onlarla birlikte on adet top indirmişlerdir.[2] Bu kuvvet, Aden'in uzak bölgelerinin hudutlarını geçmiş ve Lahic'e doğru ilerlemiştir. Lahic Sultanı, Osmanlıların kendilerine taarruz etmek üzere Maviye'ye geldiklerini bildirerek Aden'deki İngiliz komutanlığından yardım talep etmiştir. Şehirdeki mevcut askerlerden, Lahic'e doğru "Aden Hareketli Kolu" tesmiye olunan küçük bir birlik teşkil edilmiştir. Bu esnada, Türkler Şeyh Said'i yeniden işgal etmiştir.
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]1915 Haziranı evailinde, İngiliz kuvvetlerinin bir kısmının Kamaran ve Farasan adaları ile Kızıldeniz'in sair adalarına sevk edilmesi neticesinde Aden'deki garnizon zafiyete uğramıştır. Osmanlılar bu vaziyetten istifade ederek Kuzey Yemen'den 2.000 Türk askeri ve 4.000 Yemenli asker ile Taiz, Yafi ve El-Havâşib'den 3.000 Arap askerinden müteşekkil müşterek bir fırkayı sevk etmiş ve onlarla birlikte on adet top indirmişlerdir.[2] Mezkûr kuvvet, Aden'in ücra bölgelerinin hudutlarını tecavüz ederek Lahic istikametine doğru ilerlemiştir. Lahic Sultanı, Osmanlıların kendilerine taarruz etmek maksadıyla Maviye'ye vâsıl olduklarını bildirerek Aden'deki İngiliz komutanlığından imdat talep etmiştir. Şehirdeki mevcut askerlerden, Lahic'e sevk edilmek üzere "Aden Hareketli Kolu" tesmiye olunan küçük bir birlik teşkil edilmiştir. Bu esnada, Türk kuvvetleri Şeyh Said mevkiini yeniden işgal etmiştir.
13 Haziran'da Osmanlılar bombardımana başlamış ve ertesi gün Perim'e taarruz etmişlerdir. Lakin adada konuşlu bulunan Hint kuvveti bu taarruza mukavemet göstermiş ve birtakım zayiat vermiştir. Perim'deki muvaffakiyetin akabinde Tuğgeneral Shaw, kuvvetleri Türkler tarafından neredeyse imha edilmiş olan Sultan el-Abdalî'ye muavenet etmek maksadıyla Aden'deki hecinsüvar müfrezesinin Lahic'e sevkini elzem görmüştür. Mezkûr kuvvetler Nübye Dakim'e vasıl olmuş ve Lahic haricinde, çok sayıda Arap aşiret mensubu tarafından desteklenen güçlü bir Osmanlı kuvvetinin mevcudiyetini tespit etmiştir. Sultanın kuvvetlerini Lahic'te bulmuşlar, binaenaleyh Lahic'e ricat etmişlerdir.[2] 3 Temmuz'da, iki yüz elli tüfek ve iki havan topundan müteşekkil Aden hareketli kolu, o fırkayı takviye etmek üzere yola çıkmıştır. İklim şartları müşkül bir vaziyette idi: sıcaklık şiddetli olup, ciddi bir su sıkıntısı mevcuttu ve kum üzerinde ilerleme kaydetmek güçtü. Kolun bakiyesi, nakliye müşkülatı ve su noksanlığı sebebiyle o denli teahhur etmiştir ki, Lahic'e asla vasıl olamamıştır.[3]
Sultanın merkezinde, İngilizler kendilerini Maviye ve El-Hucceriye'den tedarik edilen dört Osmanlı taburu ve yirmi top parçası ile karşı karşıya bulmuşlardır. Buna ilaveten, binlerce Arap aşiret mensubu Osmanlılara muavenet etmek üzere içtima etmiştir. İngilizler, Lahic Sultanı'nın asli ordusundan birkaç yüz nefer tarafından desteklenmiştir.[2] Aden müfrezesinin Arap ordugâhındaki tâbileri, en buhranlı anda, kâffe-i develerini de yanlarına alarak firar etmişlerdir. Çatışmalar, 4 Temmuz Pazar akşamı başlamıştır. Osmanlı kuvvetleri, İngiliz kuvvetine karşı müteaddit taarruzlar icra etmiş, lakin bunların tamamı püskürtülmüştür. Tuğgeneral Shaw, muharebenin akabinde Kraliyet Topçusu'nun gayretlerini sena etse de, faik Osmanlı topçusu Lahic'in muhtelif kısımlarını ateşe vermiş ve İngilizler, Arap aşiretleri tarafından kuşatılma ve irtibatlarının kesilmesi tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Ana kol henüz Aden'e vasıl olmamışken, İngilizler 5 Temmuz tarihinde, üç subay yaralı olduğu halde ricat etmiştir. Asıl zayiat, insan kaybından ziyade itibar hususunda vuku bulmuştur. Osmanlılar Lahic'i işgal etmiş,[3] lakin Sultan el-Abdalî, İngiliz kuvvetleri tarafından sehven yaralanmış ve Aden'e nakledilerek, orada taarruz esnasında vefat etmiştir. Kendisine cerrahi müdahale tatbik edilmiştir.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnot
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ el-Abdeli, Lahic Tarihi, s. 15
- ^ a b c d Macro, Eric (1987). Yemen and the West. Dr. Hussein bin Abdullah Al-Amri tarafından çevrildi (İkinci bas.). Şam: Dar Al-Fikr. ss. 92-106.
- ^ a b McKenzie, F. A. "The Defence of India". The Great War: The Standard History of the All-Europe Conflict. Herbert Wrigley Wilson, ed. Cilt 7, bölüm 128. Bu metin kamu malıdır.
- ^ Macro. s:95
Alıntı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Encyclopedia of the fighter, memory of time.