12 Kahraman Haydut
| The Dirty Dozen | |
 "12 Kahraman Haydut" (The Dirty Dozen) filminin özgün sinema afişi | |
| Yönetmen | Robert Aldrich |
|---|---|
| Yapımcı | Kenneth Hyman |
| Senarist | Nunnally Johnson Lukas Heller E.M. Nathanson'un romanından |
| Oyuncular | Lee Marvin Ernest Borgnine Charles Bronson Telly Savalas |
| Müzik | Frank De Vol |
| Görüntü yönetmeni | Edward Scaife |
| Kurgu | Michael Luciano |
| Stüdyo | Metro-Goldwyn-Mayer Seven Arts Productions |
| Dağıtıcı | Metro-Goldwyn-Mayer Warner Home Video DVD MGM/UA Home Entertainment DVD |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Savaş, dram, aksiyon, komedi |
| Renk | Renkli (Metrocolor) |
| Yapım yılı | 1967 |
| Çıkış tarih(ler)i | 15 Haziran 1967 ABD |
| Süre | 145 dakika |
| Ülke |  Birleşik Krallık  ABD ortak yapımı |
| Dil | İngilizce, Fransızca, Almanca |
| Hasılat | $45,3 milyon |
| Devam filmi | The Dirty Dozen: Next Mission (1985)(TV Filmi) Dirty Dozen: The Deadly Mission (1987) (TV Filmi) The Dirty Dozen: The Fatal Mission (1988) (TV Filmi) "Dirty Dozen: The Series" (1988)(TV Dizisi) |
| Diğer adları | 12 Kahraman Haydut(Türkiye) Les Douze salopards(Fransa) Quella sporca dozzina(İtalya) Doce del patíbulo(İspanya) Das Dreckige Dutzend(Almanya) |
12 Kahraman Haydut,[1][2] 1967 Birleşik Krallık-ABD ortak yapımı savaş-aksiyon filmidir. Özgün adı The Dirty Dozen olan film 1969 yılında Türkiye'de de gösterime girmişti.
Senaryosunu E. M. Nathanson'un 1965 yılında yazdığı aynı adlı çok satan romanından (ISBN 978-0-9704662-0-4) Nunnally Johnson ve Lukas Heller'in birlikte uyarlayıp yazdıkları filmin yönetmeni Robert Aldrich'tir. Ünlülerden oluşan geniş bir oyuncu kadrosuna sahip filmin başlıca rollerinde Lee Marvin, Ernest Borgnine, Charles Bronson, Jim Brown, John Cassavetes, George Kennedy, Trini Lopez, Robert Ryan, Telly Savalas ve Donald Sutherland oynamışlardır. Film 1968 yılında "En İyi Özel Efekt-Ses Efekti Akademi Ödülü"nü kazanmıştı.
150 dakika süren bu uzun soluklu filmde II. Dünya Savaşı sırasında müebbet hapis ve ölüm cezaları almış bir düzine mahkûmun özgürlükleri karşılığında eğitilerek tehlikeli bir imha görevine gönderilmeleri anlatılmaktadır.
Özet
[değiştir | kaynağı değiştir]1944 yılında II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru üstleri ile disiplin sorunları da olan Binbaşı Reisman (Lee Marvin)'dan Fransa'da üst düzey Nazi subaylarının toplanacakları bir şatoya intihar saldırısı düzenlemek üzere bir görev birliği oluşturması istenir. Böyle bir görev için aklı başında hiçbir askerin gönüllü olmayacağı varsayılarak bu birliği oluşturacak askerlerin ölüm ya da müebbet hapis cezaları almış askeri mahkûmlardan seçilmesine karar verilir. Bu mahkûmlar arasında bir sapık (Telly Savalas), bir psikopat (John Cassavetes), geri zekalı bir katil (Donald Sutherland) ve en az onlar kadar kötü birkaç mahkûm daha vardır. (Charles Bronson, Trini Lopez, Jim Brown ve Clint Walker.) Ödülleri ise görevden sağ dönebilirlerse özgürlüklerini kazanmaları olacaktır.
Film hakkında notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Filmde görülen şato film için özel olarak yaptırılmış,gerçeklerine oldukça benzeyen, fonksiyonel ve büyükçe bir maketti. 72 metre uzunluğundaki bu maket o zamana kadar yapılanların en büyüklerinden biriydi. Çevre yapıları ve ekleri ile birlikte o kadar büyük ve sağlam yapılmıştı ki film icabı havaya uçurulması gerektiğinde bunun ancak 70 ton kadar bir patlayıcı ile mümkün olabileceği anlaşıldı, bunun üzerine maketin de daha küçük bir maketi yapılarak o patlatıldı.
- 1960'ların en fazla gişe yapan filmlerinden biri olan "12 Kahraman Haydut" MGM şirketinin tarihinde en fazla para kazandıran filmler listesinde de 6. sırada yer almaktadır[3]
- Trini Lopez (1937-2020) Meksika asıllı Amerikalı bir şarkıcıdır. İlk kez Frank Sinatra tarafından keşfedilen Lopez şarkıcılığının yanı sıra söz yazarı, dansçı ve bir sinema oyuncusudur. En çok bilinen şarkıları arasında "If I Had a Hammer", "Michael" ve "Lemon Tree" sayılabilir.
- O yıllarda çekilmiş yurtseverlik temalarını şovenist tavırlarla işleyen birçok savaş filmi fazla ilgi görmezken sinemadaki birçok tabuları yıkan "12 Kahraman Haydut" popüler sinemada yeni bir çığır açmıştı. Bu filmin kahramanları (veya anti-kahramanları) fahişelerle düşüp kalkıyor, otoriteye karşı geliyor, ayrım gözetmeden insan öldürüyordu. Bir anlamda Sergio Leone'nin ve Sam Peckinpah'ın western'de yaptıklarını bu film savaş filminde yapıyordu. Bu da sonuçta gişede bir patlama demekti.
- Robert Aldrich'e tartışmalı bir sahne olan Jim Brown'un içinde Alman subaylarla birlikte kadınların da bulunduğu sığınağa bomba attığı sahneyi filmden çıkardığı takdirde "En İyi Yönetmen" Oscar'ını alabileceği söylendiğinde bunu yapmadı. Ona göre savaş zaten bir cehennemdi.
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Kazandığı Ödüller:
- 1968 - Oscar En İyi Özel Efekt-Ses Efekti Akademi Ödülü - John Poyner
- 1968 - Laurel Ödülleri (Birincilik) En İyi Aksiyon Performans Ödülü - Lee Marvin
- 1968 - Laurel Ödülleri (İkincilik) En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü - Jim Brown
- 1968 - Laurel Ödülleri (Üçüncülük) En İyi Aksiyon-Dram Filmi Ödülü
- 1967 - Photoplay Ödülleri - Altın Madalya
- 1968 - Amerikan Sinema Kurgucuları Eddie Ödülü - En İyi Kurgu - Michael Luciano
Adaylıkları:
- 1968 - Oscar En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - John Cassavetes
- 1968 - Oscar En İyi Kurgu Akademi Ödülü - Michael Luciano
- 1968 - Oscar En İyi Ses Akademi Ödülü
Oyuncu kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Lee Marvin | Binbaşı Reisman |
| Ernest Borgnine | General Worden |
| Charles Bronson | Joseph Wladislaw |
| Jim Brown | Robert Jefferson |
| John Cassavetes | Victor Franko |
| Richard Jaeckel | Çavuş Bowren |
| George Kennedy | Binbaşı Max Armbruster |
| Trini Lopez | Pedro Jiminez |
| Ralph Meeker | Yüzbaşı Stuart Kinder |
| Robert Ryan | Albay Everett Dasher Breed |
| Telly Savalas | Archer Maggott |
| Donald Sutherland | Vernon Pinkley |
| Clint Walker | Samson Posey |
| Robert Webber | General Denton |
| Tom Busby | Milo Vladek |
| Ben Carruthers | Glenn Gilpin |
| Stuart Cooper | Roscoe Lever |
| Robert Phillips | Onbaşı Morgan |
| Colin Maitland | Seth Sawyer |
| Al Mancini | Tassos Bravos |
| George Roubicek | Er Arthur James Gardner |
| Thick Wilson | General Worden'ın yaveri |
Filmin Müziği
[değiştir | kaynağı değiştir]Filmde kulanılan müzik parçaları şunlardır:
- "The Bramble Bush" - Müzik: Frank De Vol... Sözler: Mack David
- "Einsam" - Müzik: Frank De Vol... Sözler: Sibylle Siegfried
- "Don't Sit Under The Apple Tree With Anyone Else But Me" - Lew Brown, Charles Tobias, Sam H. Stept
- "National Emblem" - Yazan: Edwin Eugene Bagley
- "Main Title" - Müzik: Frank De Vol
- "Building The Barracks" - Müzik: Frank De Vol
Devam filmleri
[değiştir | kaynağı değiştir]"12 Kahraman Haydut"'un yirmi yıl kadar sonra 1980'li yıllarda televizyon için 4 devam filmi daha çekildi. Ayrıca 1988 yılında 11 bölümlük aynı adlı bir televizyon dizisi de yapıldı. Bunlar:
| Yıl | Film/dizi | Notlar | Oyuncular |
|---|---|---|---|
| 1986 | The Dirty Dozen: Next Mission | TV filmi | İlk filmde oynayan Lee Marvin ve Ernest Borgnine bu filmde de var |
| 1987 | Dirty Dozen: The Deadly Mission | TV filmi | Lee Marvin ve Ernest Borgnine'a Bo Svenson da katılmış |
| 1988 | The Dirty Dozen: The Fatal Mission | TV filmi | Lee Marvin ve Ernest Borgnine'a bu kez Alex Cord katılmış |
| 1988 | "Dirty Dozen: The Series" | TV dizisi, 1 sezon 11 bölüm sürdü |
Bunlardan başka 2012 yılında flmin bir yeniden çevriminin yapılması da planlanmıştır.[4]
Etkilediği filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]İşe yaramaz ağır suçlulardan oluşmuş toplum dışı bir grup askerin, savaş gibi özel bir felaket durumunda sıra dışı özel bir görev üstlendiklerinde kendi yöntemleriyle de olsa bu görevin altından başarıyla kalkmaları ve bu şekilde kendilerini ispat etmeleri temasının işlendiği "12 Kahraman Haydut" filmi bu yönüyle birçok başka filme de ilham kaynağı olmuştu. Takip eden yıllarda benzer anti-kahramanların olduğu filmler arka arkaya çekilmeye devam etti. Hatta İtalyanlar bu konuda o kadar çok sayıda ve iş yapan filmler ürettiler ki, tıpkı Western türüne bir Spagetti Western alt türünü hediye ettikleri gibi, Savaş Filmleri türüne de Macaroni Combat (Macaroni War veya Euro War adları da kullanılmaktadır) adı verilen bir alt tür kazandırdılar. Bu alt türün en ünlü örneği olan 1978 yapımı Quel Maledetto Treno Blindato ABD'de The Inglorious Bastards adıyla gösterilmişti. Aynı zamanda iflah olmaz bir sinefil olan Amerikalı yönetmen Quentin Tarantino bu filmden esinlenerek 2009 yılında küçük bir isim değişikliğiyle Inglourious Basterds'i çekti (Film Türkiye'de Soysuzlar Çetesi adıyla gösterildi).
| Yıl | Film | Ülke | Yönetmen | Oyuncular |
|---|---|---|---|---|
| 1969 | Where Eagles Dare | ABD | Brian G. Hutton | Richard Burton, Clint Eastwood |
| 1970 | Kelly's Heroes | ABD | Brian G. Hutton | Clint Eastwood, Telly Savalas, Donald Sutherland |
| 1978 | Quel Maledetto Treno Blindato (The Inglorious Bastards) | İtalya | Enzo G. Castellari | Bo Svenson, Peter Hooten, Michel Constantin |
| 1984 | Code Name: Wild Geese | İtalya | Antonio Margheriti | Lee Van Cleef, Ernest Borgnine |
| 2009 | Inglourious Basterds (Soysuzlar Çetesi) | ABD | Quentin Tarantino | Brad Pitt, Eli Roth |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ http://www.imdb.com/title/tt0061578/releaseinfo 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçe isim için referans.
- ^ Mitos ve Kuşku (kitap), Atilla Dorsay. Görsel Yayınlar s. 159. Türkçe isim için referans.
- ^ "AllMovie | Movies and Films Database | Movie Search, Ratings, Photos, Recommendations, and Reviews". 9 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008.
- ^ "The Dirty Dozen (1967) - Connections - IMDb". 1 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2009.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1960'larda aksiyon filmleri
- 1960'larda macera filmleri
- Birleşik Krallık filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri komedi filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri macera filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri romanlarından uyarlanan filmler
- Film ödülü sahipleri
- Konusu Fransa'da geçen filmler
- Metro-Goldwyn-Mayer filmleri
- Lukas Heller'ın senaryosunu yazdığı filmler
- Nunnally Johnson'ın senaryosunu yazdığı filmler
- Robert Aldrich'in yönettiği filmler
- Edward Scaife'ın görüntülediği filmler
- 1960'larda İngilizce filmler
- 1967 çıkışlı dramatik filmler
- 1967 çıkışlı komedi filmleri
- Amerika Birleşik Devletleri aksiyon-savaş filmleri
- Batı Cephesi (II. Dünya Savaşı) filmleri
- Frank De Vol'un müziğini yaptığı filmler
- II. Dünya Savaşı ile ilgili Amerika Birleşik Devletleri filmleri
- II. Dünya Savaşı ile ilgili Birleşik Krallık filmleri