Temmuz Devrimi
| Fransa tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
   |
| Zaman çizgisi |
Temmuz Devrimi, Fransa'da 27 Temmuz 1830'da başlayan ve Bourbon Hanedanının kesin olarak yıkılarak liberal bir monarşinin kurulmasına ve Restorasyon döneminin kapanmasına yol açan devrimdir.
Devrimin kaynakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Restorasyon döneminde aşırı kralcılarla liberaller arasında bir denge politikası güden XVIII. Louis'nin 1824'te ölümü üzerine kardeşi X. Charles iktidara geçti. X. Charles aşırı kralcıların lideriydi ve ağabeyinin denge politikasını terk ederek aristokrasiyi ve kiliseyi güçlendiren bir politik doğrultu tutturdu. Bu durum özellikle liberallerin yoğun tepkisini alıyordu. Muhafazakâr başbakan Villéle dini ve maddi çıkarı ön planda tutuyordu. 1827 seçimlerinde yerini liberallere bir takım tavizler vermek zorunda kalan Martignac'a devretti. Martignac basın sansürünü gevşetti ve Villéle döneminde resmî görevlere atanmış olan Cizvitleri de bu görevlerinden aldı.
Ancak Martignac hükûmeti de genel oy hakkının genişlemesini isteyen ılımlılarla, kendi konumlarını güçlendirmek isteyen kralcıların temsil ettiği burjuvazi-aristokrasi çelişkisini çözemeyerek siyasi bir krize girdi. Bunun üzerine X. Charles 1829'da aşırı kralcı Polignac'ı başbakanlığa getirdi.
Polignac darbesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Polignac'ın programı toplumun yeniden düzenlenmesine, devlet işlerinde din adamlarının ağırlık kazanmasına ve imtiyazlarla donatılmış güçlü bir aristokrasiye dayanıyordu. Bir yıl boyunca parlamentoyu toplamayan Polignac, Cezayir'i işgal ederek dikkatleri dışarıya çekmeye ve böylece iç gerilimi azaltmaya çalıştı.
1830 Mart ayında toplanan Temsilciler Meclisinde çoğunluk olan ılımlılar, Polignac'ın Yüksek Meclisin onayı olmadan göreve atandığını ve başbakanlığının geçersiz olduğunu ileri sürdü. Bunun üzerine kral X. Charles meclisin protestosuna karşılık 25 Temmuz'da meclisi feshetti. Polignac aynı gün üç kararname yürürlüğe soktu. Bu kararnamelere göre seçimler geçersiz sayılacak ve yeni bir meclis oluşturulacaktı; seçim sistemi yeniden düzenlenecek ve 30 milyon nüfusa sahip olan Fransa'da seçmen sayısı 100 binden 25 bine indirilecekti; basına çok katı sınırlamalar getirilecekti. Polignac darbesi olarak adlandırılan bu kararlar halk arasında büyük bir tepki doğurdu.
Temmuz Monarşisi'nin başlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]Polignac'ın kararlarına karşı 27 Temmuz'da Paris'te barikatlar kuruldu. 28 Temmuz'da belediye meclisi öğrencilerin ve işçilerin eline geçti. 30 Temmuz'da ılımlıların oluşturduğu Yürütme Konseyi X. Charles'ın tahttan indirildiğini ve Orléans hanedanından Louis-Philippe'in tahta geçtiğini açıkladı. X. Charles İngiltere'ye kaçtı. Şanlı Üç Gün olarak adlandırılan bu olaylar sonucu Bourbon hanedanı ve Restorasyon dönemi son bulmuş ve Temmuz Monarşisi başlamış oldu.
Devrimin özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Devrimin başını çeken, ama Kutsal İttifak'ın müdahalesinden korkan burjuvazi bir cumhuriyet kurmak ve genel oy hakkını tanımak yerine, özgürlükle düzen, parlamentarizmle otorite arasında bir dengeyi tercih ediyordu. Bu yüzden büyük toprak sahiplerinin ılımlı kanadına mensup gazeteci Adolphe Thiers ve tarihçi François Pierre Guillaume Guizot politik olarak önem kazandılar.
1830 Devrimi'yle Restorasyon süresince kuvvetlenmiş olan mali burjuvazi iktidarı eline geçirmiş oldu. Karl Marx Fransa'da Sınıf Savaşımları adlı yapıtında bu durumu şöyle ifade ediyordu:
- "Temmuz devriminden sonra, liberal bankacı Laffitte, suç ortağı Orléans dükünü, büyük sevinç gösterileriyle belediye binasına götürürken şu sözleri ağzından kaçırdı: "Şimdi, bankacıların hükümranlığı başlayacak." Laffitte, devrimin sırrını açığa vurmuş oluyordu."
Devrimin doğrudan ve dolaylı sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Devrimin bütün Avrupa'da önemli sonuçları oldu. Restorasyon döneminin bitip Bourbonların tahttan inmesinden sonra bütün Avrupa'da liberaller güç kazandı. Bunun sonunda İspanya'da ve Portekiz'de liberal anayasal yürürlüğe kondu, Belçika Hollanda'dan bağımsızlığını kazandı, Polonya'da Rusya ve Avusturya tarafından bastırılan milliyetçi ayaklanmalar patladı, İtalya'da yine Avusturya'nın şiddetle bastırdığı liberal ayaklanmalar patladı, Almanya'da liberal ve devrimci hareketler gelişti, ancak Metternich'in baskısıyla Prusya tarafından bastırıldılar ve İngiltere'de de çartist hareket gelişti.
