Ancien Régime
| Fransa tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
   |
| Zaman çizgisi |
Ancien Régime ("Eski Düzen"), Fransa Krallığı'nın Geç Orta Çağ'dan (15. yüzyıl sonları) 1789'daki Fransız Devrimi'ne dek süren siyasi ve sosyal sistemi. Yönetimin giderek merkezileştiği bu dönemde yönetim şekli XIV. Louis devrinde mutlak monarşi seviyesine ulaştı. Bu süre zarfında Valois hanedanı, yerini Bourbon hanedanına bıraktığı 1589 yılına kadar hüküm sürmüştür. Ancien Régime, Henry IV, Louis XIII ve Louis XIV'ün ilk yılları da dahil olmak üzere bir dizi reform ve merkezileşme girişimiyle öne çıkmıştır. Merkezi bir devlet yaratma çabalarına rağmen, Ancien Régime Fransa'sı sistemik düzensizlikler ve çatışmalar ülkesi olarak kaldı. Merkezileşme dürtüsü, savaş yürütmek için fon ihtiyacı ve kişisel himaye sistemlerinin kurumsal sistemlerle değiştirilmesiyle körüklendi. Yargıçlar ve kraliyet danışmanları olarak intendants ve noblesse de robe'un devreye girmesi bölgesel soyluların kontrolünü zayıflatırken, bölgesel parlamentoların kurulması başlangıçta kraliyet gücünün yeni bölgelere girmesini kolaylaştırdı ancak daha sonra ayrılık kaynağı haline geldi. Ancien Régime terimi zaman zaman Avrupa'nın diğer bölgelerindeki benzer feodal sistemleri tanımlamak için de kullanılmaktadır.[1][2]
Terimin kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransız Devrimi sırasında, ancien régime terimi Fransa'daki gazeteciler ve kanun yapıcılar tarafından ülkenin devrim öncesi kurumlarını ifade etmek için kullanılmıştır. Terim İngilizcede ilk kez 1794 yılında, Birinci Fransız Cumhuriyeti'nin açılışından sonra ortaya çıktı ve başlangıçta olumsuz anlamda kullanıldı. Simon Schama'ya göre, 'eski rejim' terimi kısa sürede gelenekçilik ve yaşlılıkla ilişkilendirilmiş, geçmişe takılıp kalmış ve değişime dirençli bir toplumu çağrıştırır hale gelmiştir. 'Eski rejim' kurumsal olarak durgun, ekonomik olarak statik, kültürel olarak durgun ve sosyal olarak bölünmüş olarak görülüyordu ve sadece şiddetli bir şok gerekli modernleşmeyi sağlayabilirdi.[3]
Çöküş
[değiştir | kaynağı değiştir]
1789'da Fransız Devrimi Ancien Régime'i şiddetle devirdi. Fransa, Avrupa'nın en zengin ve en güçlü ulusları arasında yer almasına rağmen, vergilendirme konusunda ekonomik zorluklarla karşı karşıyaydı. Diğer Avrupalılara kıyasla daha fazla siyasi özgürlüğe ve daha az keyfi cezalandırmaya sahip olmasına rağmen, 16. Louis, bakanları ve Fransız soyluları, köylülere ve burjuvaziye yük olan yüksek vergiler nedeniyle son derece itibarsızdı. Tarihçiler Ancien Régime'in çöküşünü onun katılığına ve Aydınlanma filozoflarından etkilenen tüccar sınıfı, çiftçiler ve entelektüellerin yükselen hırslarına bağlamaktadır.
Zaman içinde pek çok Fransız, hükûmetlerinin demokrasi açığına meydan okumaya, ifade özgürlüğü için bastırmaya, Katolik Kilisesi'ne meydan okumaya ve soyluların ayrıcalıklarını eleştirmeye başladı. Devrime tek bir olay değil, siyasi iktidarın örgütlenmesini, toplumu ve bireysel özgürlükleri geri dönülmez bir şekilde değiştiren bir dizi olay neden oldu.
Devrim ilerledikçe, iktidar monarşiden ve ayrıcalıklı soylulardan yasama meclisleri gibi daha temsili siyasi organlara kaymıştır. Ancak cumhuriyetçi gruplar arasındaki çatışmalar anlaşmazlıklara ve kan dökülmesine neden oldu. Birçok Fransız, Aydınlanma filozofları tarafından savunulan "eşitlik" ve "bireyin özgürlüğü" fikirlerini benimsemişti. Amerikan Devrimi bu fikirlerin hayata geçirilebileceğini gösterdi ve Amerikalı devrimciler ile Fransız askerleri arasındaki temas devrimci ideallerin Fransa'da daha da yayılmasını sağladı.[1][4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "The Night the Old Regime Ended: August 4, 1789 and the French Revolution By Michael P. Fitzsimmons". www.psupress.org. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
- ^ Dewever, Richard (14 Haziran 2017). "On the changing size of nobility under Ancien Régime, 1500-1789" (PDF). L'Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.
- ^ Schama, Simon (1989). Citizens: A Chronicle of the French Revolution. New York: Alfred A. Knopf. s. 184.
- ^ "The Fall of the Ancien Régime". The York Historian (İngilizce). 12 Eylül 2016. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
